Περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια τα θύματα της τρομοκρατίας
Ο καπιταλισμός απ’ όλους τους πόρους του στάζει ανθρώπινο αίμα. Ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και πραξικοπήματα, εκμετάλλευση και καταπίεση, φασιστικές δικτατορίες, τσαλαπάτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανατροπές αριστερών κυβερνήσεων, δολοφονίες, βασανιστήρια, σεξουαλική βία, παραγωγή φόβου… Στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι θύτες παραμένουν ατιμώρητοι. Στο κείμενο που ακολουθεί δίνονται συμπυκνωμένα ορισμένα μόνο από τα «επιτεύγματα» του καπιταλισμού στις χώρες της Λατινικής Αμερικής από το 1945 μέχρι σήμερα. Οι αριθμοί, όμως, αδυνατούν να περιγράψουν τις εγκληματικές του ενέργειες, αδυνατούν να περιγράψουν τον ανθρώπινο πόνο. Όμως, έστω κι έτσι, είναι ανάγκη να υπενθυμίζονται διαρκώς, γιατί η Ιστορία πρέπει να διδάσκει, αλλά και επειδή όσο υπάρχει τούτο το σύστημα τα εγκλήματα θα συνεχίζονται, γιατί, ακριβώς, αυτή είναι η φύση του καπιταλισμού/ιμπεριαλισμού (ΠΓ).
του Δρ. Winfried Hansch
Το 2014 ήταν ιωβηλαίο έτος ποδοσφαίρου στη Βραζιλία. Συμπληρώνονται όμως και 50 χρόνια από το στρατιωτικό πραξικόπημα τον Μάρτιο του 1964. Στις 31 Μαρτίου 1964 ανατράπηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Joao Goulard, (εκατομμυριούχος και αφοσιωμένος καθολικός) από τους στρατιωτικούς υπό τον στρατηγό Castello Branco [1], επειδή σύμφωνα με την εκτίμηση του πρέσβη των ΗΠΑ Lincol Gordon και τον στρατιωτικό ακόλουθο Vernon Walters «έπρεπε να υπολογίζεται» με μια προσπάθεια «για ολοκληρωτική ανάληψη της εξουσίας» [2].
Σχεδόν για 30 χρόνια εμποδίστηκε στη Βραζιλία με νόμους περί αμνηστίας της στρατιωτικής κυβέρνησης το 1979 η διερεύνηση των εγκλημάτων της στρατιωτικής δικτατορίας από το 1964 έως το 1985. Όταν το 1990 ανακαλύφθηκε στο Σάο Πάολο ένας μαζικός τάφος με 1.000 πτώματα, δεν ξεκαθαρίστηκε εάν πρόκειται για ταφές φτωχών ή για θύματα πολιτικής βίας [3]. Μόνο τον Μάιο του 2012 συστάθηκε στη Βραζιλία μια Επιτροπή Αλήθειας.
Οι μαζικοί βασανισμοί, οι δολοφονίες και οι απαγωγές (αγνοούμενοι) είχαν ξεκινήσει στη Λατινική Αμερική ήδη νωρίτερα. Το αιματηρό ίχνος των στρατιωτικών επεμβάσεων και πραξικοπημάτων κάλυψε μετά το 1945 ολόκληρη την περιοχή. Άρχισε με το πραξικόπημα του στρατηγού Rojas Pinilla το 1935 στην Κολομβία και την ανατροπή του προέδρου JacoboÁrbenz το 1954 στη Γουατεμάλα και τελειώνει με το πραξικόπημα ενάντια στον Πρόεδρο Fernando Lugo στις 22 Ιουνίου 2012 στην Παραγουάη. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου στη Λατινική Αμερική έλαβαν χώρα περισσότερα από 20 στρατιωτικά πραξικοπήματα και ξένες επεμβάσεις. Σ’ αυτά τα εγκλήματα ενάντια στους λαούς της Λατινικής Αμερικής σκοτώθηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι. Εμφύλιοι πόλεμοι και αντιδραστική κρατική τρομοκρατία μετέτρεψαν πολλά εκατομμύρια Λατινοαμερικανούς σε πρόσφυγες λόγω πολέμου ή τους ώθησαν στην εξορία. Από τις συνέπειες αυτών των πραξικοπημάτων και στρατιωτικών επεμβάσεων υποφέρουν μέχρι σήμερα οι λαοί της Λατινικής Αμερικής.
Ο κατάλογος των θυμάτων των στρατιωτικών επεμβάσεων και των πραξικοπημάτων στη Λατινική Αμερική βασίζεται, σε ό,τι αφορά την επαληθευσιμότητα των αριθμών, σε διαφορετικές πηγές και συστηματική καταγραφή διαφόρων χωρών.
Χρονολόγιο των στρατιωτικών επεμβάσεων και πραξικοπημάτων μετά το 1945
Κολομβία: 1953 (πραξικόπημα από τον στρατηγό Rojas Pinilla) μέχρι σήμερα [4]: 6.800.000 θύματα πολέμου, από αυτά 950.000 δολοφονίες, απαγωγές, βασανιστήρια και βιασμοί.
Παραγουάη: Μάιος 1954: Πραξικόπημα από τον στρατηγό A. Stroessner: [5] 50.000 νεκροί˙ με 19.882 συλλήψεις, 18.772 βασανισμούς, 30.000 αγνοούμενους, 400.000 πρόσφυγες.
Γουατεμάλα: 1954 (ανατροπή της κυβέρνησης Jacobo Árbenz), μέχρι το 1996 [6]: 200.000 νεκροί, 45.000 αγνοούμενοι, 1.000.000 πρόσφυγες.
Κούβα: Απρίλιος 1961 (εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων) μέχρι σήμερα [7]: 3.700 νεκροί, 104 δισεκατομμύρια δολάρια απώλειες από το εμπάργκο.
Βραζιλία: Μάρτιος 1964 (πραξικόπημα υπό τον στρατηγό Castelli Branco) μέχρι το 1985: [8] 3.000 νεκροί, 200 αγνοούμενοι, 20.000 βασανισθέντες.
Βολιβία: Πραξικόπημα το 1980 [9]:500 νεκροί, 4.000 φυλακισμένοι.
Δομινικανική Δημοκρατία: Απρίλιος 1965 (στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ) [10]: 4.000 νεκροί.
Ουρουγουάη: 1973 (πραξικόπημα) μέχρι το 1985 [11] 700 νεκροί, 164 αγνοούμενοι.
Χιλή: 11 Σεπτεμβρίου 1973 (πραξικόπημα) μέχρι το 1990 [12]: 2.100 νεκροί, 1.100 αγνοούμενοι, 200.000 φυλακισμένοι, 100.000 βασανισθέντες, 400.000 εξόριστοι.
Αργεντινή: 24 Μαρτίου 1976 (πραξικόπημα) μέχρι το 1982 [13]: 30.000 νεκροί και αγνοούμενοι.
Ελ Σαλβαδόρ: 15 Οκτωβρίου 1979 (πραξικόπημα) μέχρι το 1992 [14]: 75.000 νεκροί.
Νικαράγουα: Δικτατορία Somoza και υποστήριξη των Κόντρας [15]: 100.000 νεκροί, 350.000 πρόσφυγες πολέμου.
Περού: 1980-2000. Καταπολέμηση της εξέγερσης ενάντια στο «Φωτεινό Μονοπάτι» [16]: 60.000 νεκροί, 7.000 αγνοούμενοι, 1.000.000 πρόσφυγες, 10.000 πολιτικοί κρατούμενοι.
Γρενάδα: 1983: Στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ [17]: 94 νεκροί, 511 τραυματίες.
Παναμάς: 1989: Στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ [18]:3 000 νεκροί.
Βενεζουέλα: Απρίλιος 2002: Πραξικόπημα ενάντια στον Πρόεδρο Hugo Chávez [19]: περισσότεροι από 100 νεκροί.
Βολιβία: Σεπτέμβριος 2008: προσπάθεια πραξικοπήματος των σεπαρατιστών στην Σάντα Κρους, στοιχεία δεν είναι γνωστά.
Ονδούρα: Ιούνιος 2009: πραξικόπημα ενάντια στον Πρόεδρο Zelaya, 100 νεκροί.
Ισημερινός (Εκουαδόρ): 30 Σεπτεμβρίου 2010: προσπάθεια πραξικοπήματος ενάντια στον Πρόεδρο Correa [20]: πέντε νεκροί, 30 τραυματίες.
Παραγουάη: 2 Ιουνίου 2012, πραξικόπημα ενάντια στον Πρόεδρο επίσκοπο Fernando Lugo, στοιχεία δεν είναι γνωστά.
Αξιολογήσεις
Ο εμφύλιος πόλεμος στη Κολομβία διαρκεί πάνω από 60 χρόνια. Τον Ιούνιο του 1953 ο στρατηγός Rojas Pinilla με το σύνθημα «Ειρήνη, Δικαιοσύνη και Ελευθερία» ανέτρεψε τον αντιδραστικό Laureano Gomez που ήρθε στην κυβέρνηση το 1949 και θεωρούνταν οπαδός του Χίτλερ. Ο Pinilla υποσχέθηκε να τερματίσει τον εμφύλιο πόλεμο. Επρόκειτο όμως μόνο για ένα νέο στάδιο βίας. Ο πόλεμος σ’ αυτή τη χώρα είναι η χειρότερη ανθρώπινη καταστροφή στη Λατινική Αμερική από την περίοδο των απελευθερωτικών πολέμων πριν από 200 χρόνια. Από το 1953 περισσότεροι από 6,5 εκατομμύρια Κολομβιανοί έγιναν πρόσφυγες λόγω πολέμου. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο Κολομβιανοί πέρασαν τα σύνορα προς τον Ισημερινό μέχρι τον Ιανουάριο του 2011 χωρίς έγγραφα [21].
Η σκληρότητα των στρατιωτικών αντιπαραθέσεων φαίνεται επίσης από το γεγονός ότι το αντάρτικο κίνημα FARC μόνο το 2011 ανέλαβε περισσότερες από 2.100 στρατιωτικές ενέργειες [22]. Η κυβερνητική πλευρά δήλωσε ότι από το 2008 μέχρι το 2011 σκότωσε ή τραυμάτισε περισσότερους από 7.300 μαχητές των FARC. Κατά τις βάναυσες εσωτερικές αντιπαραθέσεις στη Κολομβία από το 2002 μέχρι το 2007 έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 14.000 πολίτες. Στις 15 Ιουνίου 2012 η εισαγγελία της Κολομβίας επιβεβαίωσε την ύπαρξη 180 μαζικών τάφων που κατασκευάστηκαν από φασιστοειδείς παραστρατιωτικές ομάδες το 1995 και το 1996 στις βορειοανατολικές περιοχές Choco και Antioquia [23]. Η πλήρης έκταση της εθνικής τραγωδίας θα αποκαλυφθεί μόνο μετά από σύναψη ειρήνης.
Στην Παραγουάη είναι ιδιαίτερα σαφής μια μέθοδος των στρατιωτικών εξουσιαστών: τα βασανιστήρια κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων. Από τους 19.882 επίσημα συλληφθέντες οι 18.772 βασανίστηκαν, σχεδόν το 95% [24].
Το παράδειγμα της Γουατεμάλας δείχνει πόσο δύσκολο και περίπλοκο είναι να αξιολογηθούν αυτά [τα στοιχεία] κατά τη διάρκεια δεκαετιών διαρκών εμφυλίων πολέμων στη Λατινική Αμερική. «Επιτροπές Αλήθειας», όπως αυτή στη Γουατεμάλα το 1999 υπό τον Christian Tomuschat, συνεισέφεραν μάλλον στη συγκάλυψη, στη καλύτερη περίπτωση στην εν μέρει συγκέντρωση στοιχείων των εγκλημάτων που διέπραξαν τα καθεστώτα [25]. Η ανακάλυψη του μυστικού αρχείου της περιόδου της δικτατορίας «La Isla» μέσα στην Πόλη της Γουατεμάλας το 2005, έδειξε ότι γνωστοποιημένοι αριθμοί μπορούν να ξεπεραστούν γρήγορα από την ακόμη πιο απάνθρωπη πραγματικότητα. Με την εκλογή του πρώην στρατηγού Otto Pérez σε Πρόεδρο της Δημοκρατίας το Σεπτέμβριο του 2011, ένας «πολέμιος εξεγέρσεων», ένας δράστης, ανέλαβε το ανώτατο αξίωμα.
Από το 1961 η Κούβα βρίσκεται στο «στόχαστρο των ΗΠΑ» [26]. Μετά την ήττα στο Κόλπο των Χοίρων το 1961, ο Πρόεδρος John F. Kennedy επέβαλε το Φεβρουάριο του 1962 οικονομικό αποκλεισμό στη Κούβα. Οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και οι κυβερνήσεις της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Γερμανίας επένδυσαν δισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα για την ανατροπή του πολιτικού συστήματος στη Κούβα. Η πολιτική για τη Λατινική Αμερική της συντηρητικής γερμανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης, η οποία υποτασσόταν στις οδηγίες του ΝΑΤΟ, επεδίωκε ενεργά μια αλλαγή καθεστώτος στη Κούβα [27]. Το Ίδρυμα Άντεναουερ υπό τον τίτλο «Μεταβατικά σενάρια» διοργάνωσε συναντήσεις εξτρεμιστικών ομάδων αντιπάλων του Castro από την Κούβα και το Μαϊάμι [28]. Με την επαναφορά του Steinmeier το Δεκέμβριο του 2013 στο παλιότερο αξίωμα, αναμένεται η συνέχιση τής μέχρι τώρα πολιτικής για τη Κούβα.
Στη Βολιβία από τα πραξικοπήματα προκύπτει ξεκάθαρα ο άμεσος έλεγχος των ντόπιων στρατιωτικών από τις ΗΠΑ, που κατά κανόνα έλαβαν χώρα μέσω εκπροσώπων της CIA καμουφλαρισμένοι σαν στρατιωτικοί ακόλουθοι. Ο Πρόεδρος Víctor Paz Estenssoro διέπραξε το 1964 ένα «θανάσιμο αμάρτημα»: αντιτάχθηκε στην αμερικανική πολιτική για τη Κούβα. Το 1962 η Βολιβία ψήφισε κατά της αποβολής της Κούβας από τον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) και το 1964 κατά του αποκλεισμού. Όταν ο Paz Estenssoro προσπάθησε να λάβει οικονομική βοήθεια και επενδύσεις από τη Σοβιετική Ένωση, αποφασίστηκε η ανατροπή του.
Ο αμερικανός συνταγματάρχης Edward Fox αφήνει τον στρατηγό René Barrientos να ξεκινήσει το πραξικόπημα. Το 1967 οι αμερικανοί πεζοναύτες βοήθησαν [για αυτό] στην αναζήτηση και τη δολοφονία του Ernesto Che Guevara. Ακολούθησαν περαιτέρω πραξικοπήματα, μέχρι που τον Ιανουάριο του 1971 ήρθε στην εξουσία ο συνταγματάρχης Hugo Banzer, κυβερνώντας μέχρι το 1978. Μετά τονBanzer αναπτύχθηκε υπό την πρόεδρο Lydia Geiler μια αστική δημοκρατία. Ήδη, τον Ιούνιο του 1980 η Βολιβία υπέστη το επόμενο πραξικόπημα από τον στρατηγό García Meza. Ιδιαίτερα κτηνώδης ήταν η συμβολή εκατοντάδων παραστρατιωτικών κατά τις ανακρίσεις, τα βασανιστήρια και τους εξώδικους θανάτους, των «Novios de la muerte», οι οποίοι είχαν εκπαιδευτεί από τον παλιό ναζιστή Klaus Barbie (Κλάους Μπάρμπι). Κατά το πραξικόπημα του Mezaσκοτώθηκαν, σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, 500 άνθρωποι και συνελήφθησαν περισσότεροι από 4.000. Ο Garcia Meza και ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Luis Arze Gómez καταδικάστηκαν αργότερα τελεσίδικα, όχι όμως οι βοηθοί τους.
Στη Δομινικανική Δημοκρατία, μετά από πολλές εξεγέρσεις ενάντια στη δικτατορία Trujillo, ήρθε στην εξουσία τον Απρίλιο του 1964 ο Πρόεδρος Juan Bosch και ανατράπηκε πάλι το Σεπτέμβρη του ίδιου έτους (1964). Με έναν στρατό εισβολής 40.000 αμερικανών πεζοναυτών εξασφαλίστηκε η μετέπειτα δικτατορία του Joaquin Balaguer. Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων σκοτώθηκαν 4.000 Δομινικανοί. Μεταξύ αυτών βρίσκονταν πολλές γυναίκες και παιδιά.
Ο αριθμός των θυμάτων στην Ουρουγουάη δεν έγινε δυνατό μέχρι σήμερα να επιβεβαιωθεί οριστικά. Εδώ, πιθανώς να παίζουν μεγάλο ρόλο οι «πτήσεις θανάτου». Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Αργεντινή (120 περιπτώσεις) απήχθησαν περισσότεροι Ουραγουανοί απ’ ό,τι στη ίδια την Ουραγουάη (60 περιπτώσεις). Αυτό είναι επίσης αποτέλεσμα της εγκληματικής «Επιχείρησης Κόνδορας». Η εξέταση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ουρουγουάη απέτυχε μέχρι σήμερα λόγω των νόμων περί αμνηστίας που ισχύουν ακόμη. Καταδικάστηκαν λιγότεροι από μια ντουζίνα στρατιωτικοί.
Με το πραξικόπημα στη Χιλή στις 11 Σεπτεμβρίου 1973 άρχισε η δικτατορία του στρατηγού Augusto Pinochet, η οποία διήρκεσε μέχρι τις 11 Μαρτίου 1990 [29]. Μεταξύ των 3.000 νεκρών βρίσκονταν εκατοντάδες στρατιωτικοί, οι οποίοι ήταν συνταγματικά πιστοί στον Πρόεδρο Salvador Allende. Μεταξύ αυτών, άγνωστοι στρατιώτες/στρατιωτικοί όλων των βαθμών, μέχρι και στρατηγοί όπως ο René Schneider (σκοτώθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1970), ο Carlos Prats (σκοτώθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1974) ή ο Alberto Bachelet (σκοτώθηκε στις 12 Μαρτίου 1974), πατέρας της σημερινής Προέδρου της Χιλής. Μόνο μια φούχτα στρατιωτικοί, κυρίως πρώην συνεργάτες της μυστικής υπηρεσίας, ήρθαν ενώπιον του δικαστηρίου για τις πράξεις τους. Η Χιλή ζει στη μεταδικτατορία με το Σύνταγμα του Pinochet. Με τη νίκη της υποψήφιας της «Nueva Mayoría» («Νέα Πλειοψηφία»), Michelle Bachelet, στις 15 Οκτωβρίου 2013, υπάρχει η δυνατότητα να προωθηθεί αποφασιστικά η εξέταση [της περιόδου] της δικτατορίας [και], αν γίνει δυνατό, να αλλάξει το Σύνταγμα.
Το στρατιωτικό πραξικόπημα του στρατηγού Videla, του ναυάρχου Massera και του στρατηγού Agosti στις 24 Μαρτίου 1976 στην Αργεντινή, εγκαθίδρυσε μια κρατική τρομοκρατία η οποία είχε ως αποτέλεσμα περισσότερους από 30.000 νεκρούς. Αυτό συμπεριέλαβε επίσης πολλούς πολιτικούς πρόσφυγες από την Ουρουγουάη, τη Χιλή, τη Βολιβία και την Παραγουάη, οι οποίοι στο πλαίσιο της «Επιχείρησης Κόνδορας» απήχθησαν στο έδαφος της Αργεντινής, βασανίστηκαν ή σκοτώθηκαν. Με την κυβέρνηση του Προέδρου Néstor Kirchner το 2003 και την άρση των νόμων περί αμνηστίας από το Συνταγματικό Δικαστήριο, ξεκίνησε στην Αργεντινή η ποινική δίωξη των εγκλημάτων βίας της στρατιωτικής δικτατορίας, [αποκτώντας] μια νέα ποιότητα. Πάνω από 1.000 στρατιωτικοί έπρεπε να λογοδοτήσουν στο δικαστήριο. Ο ρόλος των μεγάλων επιχειρήσεων, μεταξύ των οποίων και γερμανικών, όπως της Daimler Benz, κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής δικτατορίας, πρέπει να εξεταστεί επίσης νομικά.
Αν ασχοληθεί κανείς με τη Νικαράγουα, πρέπει να πάει πίσω μέχρι το 1925. Από το 1926 μέχρι το 1933 ο «El pequeñoejército loco» (Ο μικρός τρελός στρατός) υπό τον Augusto Sandino πολεμούσε ενάντια στους εισβολείς από τις ΗΠΑ. Αυτός ο ηρωικός απελευθερωτικός πόλεμος κόστισε 40.000 ανθρώπινες ζωές, στην πλειοψηφία τους αγρότες. Τον χαρακτηρισμό για τους πατριώτες του στρατού του Sandino τον πήρα από τον Αργεντινό Gregorio Selzer [30]. Η δικτατορία του Somoza άφησε πίσω της 50.000 νεκρούς. Η χώρα ερημώθηκε από τις ανοιχτές εχθροπραξίες, τους βομβαρδισμούς και τους πυροβολισμούς από αεροπλάνα «άγνωστης εθνικότητας» ή από ναρκοθετημένα λιμάνια, από οικονομικό αποκλεισμό, σαμποτάζ και καταστροφή των υποδομών, των εργοστασίων ζάχαρης, των αποθηκών τροφίμων και των φυτειών καφέ. Το 1986 η κυβέρνηση των Σαντινίστας μήνυσε τις ΗΠΑ ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Οι ΗΠΑ καταδικάστηκαν σε αποζημίωση 1,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η κυβέρνηση δεν αναγνώρισε τη δικαστική απόφαση.
Αναφορικά με το Ελ Σαλβαδόρ πρέπει να πάει κανείς πολύ πίσω, στη δεκαετία του 1930. Το 1932 εξεγέρθηκαν χιλιάδες αγρότες ενάντια στους ντόπιους και ξένους εκμεταλλευτές τους. Ο Farabundo Martí επέστρεψε από την εξορία. Κατά την καταστολή της εξέγερσης σκοτώθηκαν 30.000 αγρότες («La Matanza» – Η σφαγή). Ο Farabundo Martí τουφεκίστηκε με απόφαση στρατιωτικού δικαστηρίου. Στον εμφύλιο πόλεμο από το 1979 μέχρι το 1992 σκοτώθηκαν ακόμη 75.000 άνθρωποι.
Στο παράδειγμα του μικρού νησιού της Γρενάδας (αντιστοιχεί στο 1/3 της έκτασης του [γερμανικού] νησιού Ρύγκεν) η μεγάλη δύναμη ΗΠΑ εκδήλωσε τον Οκτώβρη του 1983 την υστερική της εκστρατεία φόβου περί «Διεθνούς Κομμουνισμού». Στις 25 Οκτωβρίου 7.600 στρατιώτες των ΗΠΑ υπό τις διαταγές του στρατηγού Norman Schwarzkopfκατέλαβαν το νησί με στόχο να αποτρέψουν μια «δεύτερη Κούβα». Στο στρατό εισβολής συμμετείχαν επίσης συμβολικά τμήματα στρατευμάτων ορισμένων κρατών της Καραϊβικής. Μεταξύ των σχεδόν εκατό νεκρών βρίσκονταν 25 Κουβανοί, ενώ τραυματίστηκαν ακόμη 59. Ο αμερικανικός στρατός εισβολής είχε 19 νεκρούς και 116 τραυματίες, κυρίως θύματα λόγω πτώσης αεροσκαφών έξω από τις εχθροπραξίες.
Μετά την «ανεξαρτησία» του Παναμά το 1903, οι ΗΠ εισέβαλαν για έβδομη φορά σ’ αυτή τη χώρα το 1989. Η υπερδύναμη νίκησε σε λίγες ώρες έναν από τους μικρότερους στρατούς της Λατινικής Αμερικής. Σκοτώθηκαν περισσότεροι από 3.000 άνθρωποι. Κατά την εισβολή στον Παναμά σκοτώθηκαν 23 Αμερικανοί, 324 τραυματίστηκαν.
* * *
Σήμερα ασχολούμαστε με το θέμα «Εξέταση των στρατιωτικών δικτατοριών» για το λόγο ότι ορισμένες εθνικές συγκρούσεις συνεχίζουν να διεξάγονται στρατιωτικά. Η θανάτωση, οι διωγμοί και η καταπίεση δεν έχουν ακόμη τελειώσει. Και μετά την Ονδούρα το 2009, τη Βολιβία το 2010, τον Ισημερινό το 2011 και την Παραγουάη το 2012, γίνεται σαφές ότι τα πραξικοπήματα και οι στρατιωτικές επεμβάσεις των ΗΠΑ, παρά την ολοφάνερη απώλεια εξουσίας στη Λατινική Αμερική, εξακολουθούν να θεωρούνται ως αποτελεσματικό εργαλείο για την επιβολή της επιρροής και των συμφερόντων τους.
Ο Andreas von Bülow, υφυπουργός στο Ομοσπονδιακό Υπουργείο Άμυνας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Γερμανίας από το 1976 μέχρι το 1980, αξιολόγησε το «πραξικόπημα της CIA στη Γουατεμάλα και τη Χιλή ως πρότυπο για την ανατροπή στη Λατινική Αμερική τις επόμενες δεκαετίες» [31]. Αυτό κατέληξε στις ακόλουθες αρχές ορισμένων κυβερνήσεων στις ΗΠΑ: Με το «φασισμό ενάντια στον κομμουνισμό»[32]. Οι ΗΠΑ έγιναν η κύρια πηγή τρομοκρατίας στη Λατινική Αμερική.
Τα πραξικοπήματα σ’ αυτή την ήπειρο έγιναν δυνατά κατά κανόνα με συμμαχίες μεταξύ στρατιωτικών με την ντόπια ολιγαρχία, τους μεγαλογαιοκτήμονες και τη μεγαλοαστική τάξη. Όπως το 1933 μερικά τμήματα της γερμανικής κοινωνίας επέτρεψαν με τον αντικομουνισμό τους να έρθει ο γερμανικός φασισμός στην εξουσία, οδηγώντας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στο Ολοκαύτωμα, [έτσι] και τμήματα της κοινωνίας πολλών κρατών της Λατινικής Αμερικής επέτρεπαν συνεχώς στους στρατιωτικούς και στους μηχανισμούς ασφαλείας στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης Ανατολής-Δύσης, να διεξάγονται «βρώμικοι πόλεμοι» ενάντια στο δικό τους λαό. Αυτό συνέβη κατά κανόνα στη «πάλη ενάντια στον κομμουνισμό» και [στη προσπάθεια] αποτροπής μιας «δεύτερης Κούβας».
Σύμφωνα με την Ruth Fuchs «η εξέταση της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» αποτελεί το κεντρικό πρόβλημα και τον δείκτη κατά τη μετάβαση στη δημοκρατία [33]. Η πραγματική εξέταση μπόρεσε να επιτευχθεί μόνο όταν αφαιρέθηκε η εξουσία από τους δράστες, όταν άρθηκαν οι νόμοι περί αμνηστίας που θεσπίστηκαν από τους δράστες και ακυρώθηκε η «ατιμωρησία». Αυτό δεν είναι μόνο υπόθεση των λαών της Λατινικής Αμερικής. Και οι αστικές δημοκρατίες της Ευρώπης θα ‘πρεπε να αναρωτηθούν και σήμερα, μέχρι σε ποιο βαθμό ενισχύθηκαν οι δολοφονίες στη Λατινική Αμερική από μια ευνοϊκή στάση [που έδειξαν] απέναντι στις δικτατορίες της Λατινικής Αμερικής οι κυβερνήσεις της δυτικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας Γερμανίας στο πλαίσιο που εντάσσεται η αντιπαράθεση Ανατολής-Δύσης.
Έτσι, μια μέθοδος που εφαρμόζεται ήδη εδώ και 40 χρόνια όλο και περισσότερο στην εποχή μας από τις δικτατορίες και τους υποκινητές της βόρεια του Ρίο Γκράντε, είναι οι «στοχευμένες δολοφονίες». Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιήθηκε για τη δολοφονία του πιστού στον Allende χιλιανού στρατηγού Carlos Prats το Σεπτέμβρη του 1974 στο Μπουένος Άιρες, στις 24 Μαΐου 1981 για τη δολοφονία του Προέδρου του Ισημερινού, Jaime Roldos και δυο μήνες αργότερα για τη δολοφονία του Προέδρου του Παναμά, Omar Torrijos, στις 31 Ιουνίου 1981 [34].
Πως χειρίστηκαν οι λαοί της Λατινικής Αμερικής αυτές τις τραγωδίες; Οι στρατιωτικές δικτατορίες και οι στρατιωτικές κυβερνήσεις αποτελούν μέρος της τραυματικής εμπειρίας πολλών γενιών σε όλες σχεδόν τις χώρες αυτής της περιοχής. Στη Λατινική Αμερική «Comisiones de Verdad» («Επιτροπές Αλήθειας») εργάστηκαν μόνο σε έντεκα χώρες. Σε λίγες χώρες επιτεύχθηκαν τέτοια αποτελέσματα όπως στην Αργεντινή, όπου έγινε η δίκη περίπου 1.000 στρατιωτικών.
Στην παρούσα εργασία παρουσιάστηκαν στοιχεία σχετικά με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με αριθμούς μπορούν να περιγραφούν τα εγκλήματα μόνο ανεπαρκώς. Η καταστολή περιελάμβανε επίσης την κατάργηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την απαγόρευση της πολιτικής δραστηριότητας, την απαγόρευση κομμάτων και οργανώσεων, την απομόνωση, το φόβο, τη σεξουαλική βία και άλλους διωγμούς.
Σημείωση: Το παρόν άρθρο αποτελεί επικαιροποιημένη απόδοση κειμένου που δημοσιεύτηκε στα Pankower Vorträgeτου [Συλλόγου] «Helle Panke» (τεύχ. 181) στις 22/23 Ιουνίου 2012.
Ο Δρ. Winfried Hansch είναι συγγραφέας πολυάριθμων μελετών σχετικά με τη Λατινική Αμερική, ιδιαίτερα για την Αργεντινή, το Μεξικό και τις σχέσεις ΗΠΑ – Λατινικής Αμερικής. Εργάστηκε επί έντεκα χρόνια στο Διπλωματικό Σώμα της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας στην Αργεντινή (1977-1982) και στο Μεξικό (1985-1990). Από το 2007 είναι Πρόεδρος του Συλλόγου Αλεξάντερ φον Χούμπολτ.
_____
Σημειώσεις
[1] Gregorio Selzer: Cronologia de las intervenciones extranjeras en America Latina, Tomo VI, σ. 359 σσ, Μεξικό, 2009.
[2] William Blum: Zerstörung der Hoffnung, 2008, σ. 271.
[3] Políticas Públicas de Verdad y Memoria en 7 países de America Latina, Cámara Municipal Sao Paulo, 1990.
[4] Paula Gaviria, Unidad de Atención Reparación Integral a las Víctimas del Conflicto Armado, Bogotá, στο «El Tiempo»,28.12.2014˙ Pueblos, Αρ. 45, 2011, Μαδρίτη, σ. 16˙ ARCANOS, Μπογκοτά, Ιανουάριος 2012.
[5] Testiomonios del Horror, Informe Final de la Comision Verdad y Justicia Asuncion, Μάιος 2010, Tomo II, σ. 17.
[6] Ομιλία του πρέσβη Gabriel Edgardo Peralta, 04.11.2008, Βερολίνο.
[7] Resolution der UNO Vollversammlung Juli 2011 zur Blockade gegen Kuba.
[8] Valter Pomar, στο: Outras palabras και Agencia Publica, Φεβρουάριος 2012.
[9] William Blum: Zerstörung der Hoffnung, 2008, σ. 371 σσ.
[10] Lateinamerika Nachrichten 2004, τεύχ. 365.
[11] Informe Final de la Comision para la Paz. Μοντεβίδεο 2003.
[12] Έκθεση του επισκόπου Sergio Valech στον Πρόεδρο Ricardo Lagos, Σαντιάγο Χιλής, Νοέμβριος 2004.
[13] Έκθεση της Comision Ernesto Sabato, Παράδοση της έκθεσης στον Πρόεδρο Raul Alfonsin στις 20 Σεπτεμβρίου 1984.
[14] Tomas Lamber, 24. Μαρτίου 2011 στο: Portal amerika 21.de. Με την ευκαιρία της επίσκεψης Obama στο Ελ Σαλβαδόρ.
[15] Barricada Internacional, Αρ. 40/41, Μάρτιος 1992 Carlos Fonseca, Obra Fundamental, Edition 2006.
[16] Σύμφωνα με την Informe Final της «Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης», Λίμα 2004, επαληθεύτηκε ότι 30.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν από τις ένοπλες δυνάμεις, την αστυνομία και σκοπευτές στα χωριά.
[17] enotes.com/topic/Invasion of grenada, 19 Ιουνίου 2012.
[18] Colin Powell: Mein Weg, 1995, σ. 444 / William Blum: Zerstörung der Hoffnung, 2008, σ. 811–821.
[19] Eva Gollinger, Argenpress, 03.02.2015.
[20] Πρέσβης Jorge Jurado, 13.1.2015.
[21] Pueblos, Μαδρίτη, Ιαν. 2011, σ. 28.
[22] Arcanos, ό.π., σ. 36.
[23] Portal amerika21, 15.06.2012.
[24] Βλ.: Testimonios del horror, Tomo II, σ. 17.
[25] Βλ. Έκθεση της Επιτροπής «Θύμηση για τη Σιωπή» της 25ης Φεβρουαρίου 1999, Πόλη της Γουατεμάλας.
[26] H. Schäfer, Βερολίνο 2007
[27] Υπουργός Εξωτερικών Steinmeier στις 8 Μαΐου 2008, Protokoll Bundestag σ. 16997
[28] Ιστοσελίδα KAS Μεξικό στις 26.10.2008[/]. Το Ίδρυμα Hans-Seidel εργαζόταν για το «άνοιγμα του αυταρχικού συστήματος» στην Κούβα, ιστοσελίδα HSS Kuba στις 15.10.2008
[29] Βλέπε επίσης: Naomi Klein, Die Schockstrategie, 2007 και Naomi Wolf, Wie zerstört man eine Demokratie, 2012
[30] Sandino, General der Freien Menschen, 1955
[31] v. Bülow, 1998, Im Namen des Staates, Pieper-Verlag, σ. 216
[32] v. Bülow, ό.π., σ. 371
[33] R. Fuchs/ D. Nolte: Zur Analyse der Aufarbeitung von Menschenrechtsverletzungen in Lateinamerika. Στο: Lateinamerika Analysen, 10/2004, σ. 63
[34] Στο: Gregorio Selser: Panamá erase un país a un canal pegado, σ. 215–216 και σ. 275–291
Πηγή: amerika21.de, 13.07.2015
Μετάφραση: Παναγιώτης Γαβάνας
Αφήστε μια απάντηση