“Επιχείρηση Καλάβρυτα” – Ενα αδιανόητο ναζιστικό έγκλημα

Μετά από αλλεπάλληλα χτυπήματα που δέχτηκε ο Χίτλερ από την Σοβιετική Ένωση καθώς και την αντίσταση που αντιμετώπιζαν τα Γερμανικά στρατεύματα στις χώρες που είχαν κατακτήσει και ιδιαιτέρως στην Ελλάδα (είχαν άλλωστε παραδεχτεί οι Ναζί ότι δεν είχαν ξανασυναντήσει τέτοια αντίσταση) και μετά την έντονη αντιστασιακή δράση που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή της Αιγιαλείας, αποφασίστηκε να σταματήσει μια και καλή τους αντάρτες που είχαν καταφέρει να εξοργίσουν όλο το επιτελείο.

• 

Το αποκορύφωμα που οδήγησε τους Ναζί στην απίστευτη θηριωδία τους, ήταν η εκτέλεση στρατιωτών τους από τους αντάρτες. Στις 7 Δεκεμβρίου του 1943, οι αντάρτες οδήγησαν τους αιχμαλώτους Γερμανούς στρατιώτες στο βουνό Χελμός. Από κει, και πάνω από ένα ψηλό βάραθρο πέταξαν τους 77 αιχμαλώτους. Ένας απ’ αυτούς έπεσε μόνος του στο γκρεμό και κατόρθωσε να ζήσει. Περιέγραψε το φοβερό δράμα των υπολοίπων και έτσι αποφασίστηκε να ανταποδώσουν.

Αποφασίστηκε να γίνει η “Επιχείρηση Καλάβρυτα” υπογράφηκε στις 25/11/1943 από τον διοικητή της 117 Μεραρχίας Κυνηγών υποστράτηγο Καρλ Φον Λε Σουίρ (ο συγκεκριμένος Ναζί δεν μπήκε ούτε μία μέρα φυλακή καθώς αθωώθηκε στην Δίκη της Νυρεμβέργης παρόλο που αιματοκύλισε τα Καλάβρυτα).

Σκοπός της επιχείρησης ήταν η τρομοκρατία του πληθυσμού με εκτελέσεις αμάχων και λεηλασίες, η πυρπόληση σπιτιών και η εκκαθάριση του ορεινού όγκου του Χελμού από αντιστασιακές ομάδες.

Τα γερμανικά στρατεύματα ξεκίνησαν από τρεις ελληνικές πόλεις, την Τρίπολη, το Αίγιο και την Πάτρα, με τελική κατεύθυνση τα Καλάβρυτα. Στο δρόμο τους εκτέλεσαν 143 άνδρες, στα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού, καθώς και στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά, αφού τα λεηλάτησαν αποκομίζοντας ζώα και περίπου 260.000.000 δραχμές όπως έχει γίνει γνωστό από τις καταγραφές.

Ήταν στις 9 Δεκεμβρίου του 1943 όταν οι Ναζί μπήκαν στα Καλάβρυτα. Πολλοί κάτοικοι είχαν ήδη εγκαταλείψει τις εστίες τους υπό τον φόβο για αντίποινα αλλά οι Γερμανοί τους κάλεσαν πίσω με την διαβεβαίωση ότι δεν θα πειραχτεί κανείς. Μάλιστα, ο Γερμανός Διοικητής Χανς Εμπερσμπέργκερ έδωσε το λόγο της στρατιωτικής του τιμής για να κατευνάσει τους ανήσυχους και φοβισμένους κατοίκους. Τελικά αποδείχτηκε ότι όχι μόνο δεν είχε τιμή πόσο μάλλον στρατιωτική, αλλά δεν ήταν καν άνθρωπος καθώς απόλαυσε την σφαγή.

Οι Γερμανοί προχώρησαν αρχικά στην πυρπόληση σπιτιών που ανήκαν σε μέλη αντιστασιακών οργανώσεων. Στη συνέχεια αναζήτησαν την τύχη των Γερμανών τραυματιών της Μάχης της Κερπινής και στις 12 του μηνός άρχισαν να ετοιμάζουν την αποχώρησή τους. Και ενώ οι Καλαβρυτινοί πίστευαν πως τα χειρότερα έχουν περάσει, το πρωί της 13ης Δεκεμβρίου χτύπησαν οι καμπάνες.

Κατόπιν δόθηκε διαταγή να συγκεντρωθούν όλοι οι κάτοικοι στο δημοτικό σχολείο και να πάρουν κουβέρτες, νερό και ψωμί για μία ημέρα. Ενώ οι άνθρωποι έμπαιναν από την κεντρική πόρτα του σχολείου (η οποία δεν έχει ανοίξει από εκείνη την ημέρα προς τιμή των νεκρών), υπήρχαν στρατιώτες που χώριζαν τους άνδρες από τα γυναικόπαιδα, δεξιά και αριστερά αντίστοιχα.

Όλος ο άρρεν πληθυσμός των Καλαβρύτων ηλικίας 14-65 ετών οδηγήθηκε στην Ράχη του Καππή. Ο χώρος ήταν προσεκτικά επιλεγμένος, καθώς η αμφιθεατρική του διαμόρφωση δε θα επέτρεπε σε κανέναν να γλιτώσει από τις ριπές των πολυβόλων που είχαν τοποθετηθεί περιμετρικά.

Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι άνδρες ρωτούσαν αν θα τους σκοτώσουν και οι Γερμανοί έλεγαν όχι μέχρι την τελευταία στιγμή. Μέχρι που τελικά έβαζαν ανθρώπους στη σειρά και όλοι κατάλαβαν πως είναι αυτό που νομίζουν.

Η φωτιά πλησίαζε απειλητικά στο κτίριο του σχολείου, το οποίο φρουρούσαν πάνοπλοι Γερμανοί στρατιώτες. Οι αναθυμιάσεις προκάλεσαν λιποθυμίες μέχρι που οι γυναίκες αποφάσισαν να φύγουν. Ένας έφηβος έτρεξε προς την πόρτα. Έσπρωξε πολύ δυνατά τον στρατιώτη και κόλλησε στον τοίχο. Δεν αντέδρασε και όλοι τρέξανε να φύγουνε . Αν δεν υπήρχε ο συγκεκριμένος Αυστριακός στρατιώτης και στη θέση του ήταν κάποιος άλλος, όλος ο πληθυσμός των Καλαβρύτων θα είχε αφανιστεί.

Οι γυναίκες μαζί με τα παιδιά προσπαθούσαν να βρουν τους αγαπημένους τους. Σύσσωμο το χωρίο ανέβηκε στο λόφο για να αντικρίσει την καταστροφή. Ένας σορός από πτώματα και αίμα.

Από κει και πέρα άρχισε ένα μαρτύριο. Όλοι προσπαθούσαν να βρουν τους δικούς τους. Μάνες, παιδιά, γιαγιάδες, παππούδες έψαχναν σε έναν σορό από πτώματα για τους αγαπημένους τους. Οι νεκροί ήταν τόσοι πολλοί που η διαδικασία πήρε μέρες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μαζευτούν τα κοράκια και να τρώνε τις σάρκες.

Οι Καλαβρυτινοί άναψαν φωτιές και κάθονταν στον λόφο προκειμένου να προστατέψουν τα άψυχα σώματα των δικών τους. Οι γυναίκες δεν μπορούσαν να κουβαλήσουν τα πτώματα. Έτσι, οι μάνες με την βοήθεια των παιδιών τους και των συγγενών τους, πήραν τις κουβέρτες που είχαν μαζί τους και έσερναν τα πτώματα στον δρόμο προκειμένου να τα μεταφέρουν στο νεκροταφείο.

Παράλληλα, οι Γερμανοί είχαν πάρει τα πάντα, μέχρι τις τσάπες και τα φτυάρια με αποτέλεσμα οι γυναίκες να μην μπορούν να σκάψουν. Με χέρια και οποιοδήποτε άλλο μέσο προσπαθούσαν να κάνουν προχείρους λάκκους έτσι ώστε να προστατέψουν τα πτώματα.

Στα ματωμένα Καλάβρυτα δεν υπήρχε ούτε φαγητό για την επιβίωση. Το είχαν πάρει και αυτό. Μετά από έναν Γολγοθά οι Καλαβρυτινοί κατάφεραν να επιβιώσουν και σύμφωνα με μαρτυρίες, τα παιδιά σπούδασαν και η πόλη χτίστηκε από την αρχή.

Αλλά οι πληγές τώρα έχουν κλείσει. Ή θα κλείσουν μετά τον θάνατο και του τελευταίου επιζώντα. Έτσι γίνεται πάντα. Το τάγμα που κατάσφαξε τα Καλάβρυτα αποτελούνταν από κατάδικους οι οποίοι είχαν χαρακτηριστεί ανίκανοι για συμμετοχή στο στρατό. Μέχρι και σήμερα ο ακριβής αριθμός των νεκρών δεν έχει αποσαφηνιστεί ενώ υπάρχουν αποδείξεις για συμμετοχή των ελληνικών ταγμάτων ασφαλείας, ισχυρισμός που οι κάτοικοι υποστήριζαν σθεναρά και συνεχώς. Στην αιματηρή επιχείρηση συμμετείχαν και Αυστριακοί στρατιώτες οι οποίοι δεν είχαν ωστόσο κανένα ενεργό ρόλο. Ένας από αυτούς άφησε τα γυναικόπαιδα να φύγουν από το σχολείο όπως προείπα.

Οι συντονιστές της Επιχείρησης Καλάβρυτα και το τέλος τους :

Υποστράτηγος Καρλ Φον Λε Σουίρ: Ο προπάππους του είχε ακολουθήσει τον Όθωνα στην Ελλάδα. Έδωσε εντολή να εκτελεστούν ως αντίποινα όλοι οι άνδρες των Καλαβρύτων. Πέθανε αιχμάλωτος των Σοβιετικών το 1995.

Ιούλιος Βολφίνγκερ: Σχεδίασε και οργάνωσε την εκτέλεση των κατοίκων και το κάψιμο της πόλης.

Χανς Έμπερσμεργκ: Αντικατέστησε τον Βολφίνγκερ στη σφαγή. Σκοτώθηκε στο ανατολικό μέτωπο.

Βίλιμπαλτ Ακαμχούμπερ: Ήταν επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος. Δεν παραπέμφθηκε σε δίκη. Πέθανε από φυσικά αίτια το 1972 στην Αυστρία.

Δεκανέας Κόνραντ Ντένερτ: Μιλούσε ελληνικά. Έδειξε τόσο πάθος στην εκτέλεση των καθηκόντων του που χαρακτηρίστηκε ο σφαγέας των Καλαβρύτων. Δεν δικάστηκε ποτέ. Πέθανε το 1979 σε ηλικία 64 ετών.

Χέλμουτ Φέλμι: Καταδικάστηκε στην δίκη της Νυρεμβέργης. Έμεινε τρία χρόνια φυλακή. Δεν αποδείχτηκε συμμετοχή του στο Ολοκαύτωμα.Τα στοιχεία αυτά για τους συντονιστές και το τέλος τους, τα πήρα από τον Reader. gr

Μόλις δύο άτομα που ήταν ηθικοί αυτουργοί όπως επίσης και συντονιστές και σε εκατοντάδες άλλες σφαγές μπήκαν στην φυλακή για δώδεκα χρόνια αλλά αφέθηκαν ελεύθερα στα επτά. Ουσιαστικά, αν πάρει κάποιος σαν δεδομένο ότι στα Καλάβρυτα σκοτώθηκαν ίσως 1.000 άνθρωποι, οι Ναζί καταδικάστηκαν μόλις σε έναν χρόνο φυλάκισης για κάθε 143 άτομα που σκότωσαν.

Παράλληλα η αυτοκρατορία της Άνγκελα Μέρκελ που ζήτησε συγγνώμη από τον Παπούλια για το Δίστομο, κάνει πως δεν συνέβη τίποτα στην Ελλάδα από τους Ναζί. Όλοι έχουν πάρει αποζημιώσεις και ότι δικαιούνται, εκτός από την μικρή χώρα που αντιστάθηκε όσο καμία άλλη, έστησε τους Ναζί στον τοίχο και πλήρωσε με το αίμα των αθώων κατοίκων της το δικαίωμα στην ελευθερία. Μέχρι και σήμερα τα μαρτυρικά Καλάβρυτα, όπως και όλα τα άλλα αιματοκυλισμένα μέρη, δεν έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ από τις γερμανικές αποζημιώσεις, αλλά οι κάτοικοι κατάφεραν ολομόναχοι να χτίσουν τα πάντα από την αρχή και να παλέψουν για το μέλλον τους. Όχι μόνο στα Καλάβρυτα, αλλά και στο Δίστομο, στην Ήπειρο, στην Κρήτη και από όπου πέρασαν οι σφαγείς του Χίτλερ. Δικαιοσύνη δεν θα αποδοθεί ποτέ.

Όλοι έχουν πάρει αποζημιώσεις και ότι δικαιούνται, εκτός από την μικρή χώρα που αντιστάθηκε όσο καμία άλλη, έστησε τους Ναζί στον τοίχο και πλήρωσε με το αίμα των αθώων κατοίκων της το δικαίωμα στην ελευθερία. Μέχρι και σήμερα τα μαρτυρικά Καλάβρυτα, όπως και όλα τα άλλα αιματοκυλισμένα μέρη, δεν έχουν πάρει ούτε ένα ευρώ από τις γερμανικές αποζημιώσεις, αλλά οι κάτοικοι κατάφεραν ολομόναχοι να χτίσουν τα πάντα από την αρχή και να παλέψουν για το μέλλον τους. Όχι μόνο στα Καλάβρυτα, αλλά και στο Δίστομο, στην Ήπειρο, στην Κρήτη και από όπου πέρασαν οι σφαγείς του Χίτλερ. Δικαιοσύνη δεν θα αποδοθεί ποτέ.

Εθνι­κή ανα­ξιό­της
(Ο Κε­ρα­μει­κός των Να­ζή­δων)

Σκύβε, ραγιά, κα­τά­χα­μα στη λάσπη
και ξύνε τ’ άρ­βυ­λά σου με τα νύχια.
Κι όσο βα­στάς, γενού μι­κρός. Και τρέμε,
σαν περ­νάς το μαρ­μά­ρι­νο κα­τώ­φλι.

Και πέτα την ψυχή σου στα σκου­πί­δια,
τ’ αχρεί­α­στο ράκος, αφού χρό­νια τώρα
την ατι­μά­ζουν οι προ­σκυ­νη­μέ­νοι.
Που μπαί­νει εδώ, ψυχή δεν πρέ­πει να ’χει!

Μπρο­στά σου η πιο πλα­τιά του κό­σμου πύλη
και μέσα οι δια­λε­μέ­νοι των κρι­μά­των.
Η Ελ­λά­δα τούς κου­νά­ει στην αγκα­λιά της,
γιατί χα­λά­σαν τα μισά παι­διά της.

Όξω μαύρα, γυμνά τα λίγα δέ­ντρα.
Μέσα λόγ­γος οι πρά­σι­νες οι δάφ­νες.
Όξω αλυ­σί­δες, θά­να­τος και νύχτα.
Μέσα φως, αρ­χο­ντιά κι αθα­να­σία.

Αν το χωριό σου κά­ψα­νε και βιά­σαν
πλάι στη σφαγ­μέ­νη μάνα το κο­ρά­σι
κι αν κρε­μά­σαν τ’ αγό­ρια σου απ’ το δέ­ντρο
και σένα σε κυ­νή­γη­σαν οι σφαί­ρες,

κα­λό­τυ­χε, που γλί­τω­σες! Και τώρα,
προ­σκύ­να τους, σιγά, μην τους ξυ­πνή­σεις.
Τους σά­ρω­σε η καρ­διά του παρ­τι­ζά­νου,
μα πίσω τούς ξα­νά­φε­ρε ο Γραι­κύ­λος.

Κοίτα! Η Δόξα μο­νά­χη περ­πα­τώ­ντας
«με­λε­τά­ει τα λα­μπρά τα πα­λι­κά­ρια»
και χα­ρά­ζει στην πλάκα τ’ όνομά τους.
Κι εσύ δεν έχεις όνομα και τάφο! …

Σ’ Ανα­το­λή και Δύση αίμα και φλό­γες
από Κα­λά­βρυ­τα ίσαμε Ντα­χά­ου,
και στην αι­μα­το­λά­σπη και στη στά­χτη
φτύ­νει και ξα­να­φτύ­ν’ η προ­δο­σία!

Κάν’ ένα βήμα πίσω! Σε ρω­τά­νε
τ’ αυ­τό­μα­τα: «ποιός είσαι;» Μην ξε­χά­σεις,
«Τούρ­κος» να πεις! Το πιο με­γά­λο κρίμα
να ’σαι Έλ­λη­νας στη σκλά­βα σου πα­τρί­δα.

Τρο­μά­ρα και ντρο­πή! Σε κυ­νη­γά­νε
οι νόμοι των θεών και των ολί­γων,
των κυ­ρί­ων τ’ ου­ρα­νού και γης κι αν­θρώ­πων
Και τιμή σου να ’σαι άτι­μος και δού­λος!

Και μάθε το καλά το μά­θη­μά σου,
με μά­λα­μα γραμ­μέ­νο στον πυ­λώ­να,
ύμνος χρυ­σός τ’ αθά­να­του Πιν­δά­ρου:
—«Τι­μά­τε οι σκο­τω­μέ­νοι τους φο­νιά­δες!

»Τι­μά­τε οι προ­δο­μέ­νοι τους προ­δό­τες!
»Τι­μά­τε τους χτη­νάν­θρω­πους οι αν­θρώ­ποι!
»Δι­πλα­ρώ­νε­τε κάθε ξένο αλήτη!
»Προ­δί­νε­τε με μάσκα ή χωρίς μάσκα·

»και σκο­τώ­νε­τε μ’ άρ­μα­τα δικά του
»όσους δεν τον αφή­νουν να ρι­ζώ­σει!»
Στη σα­πί­λα του «ελεύ­θε­ρου…υπο­κό­σμου»
οι κα­τα­σά­πιοι μο­να­χά πρω­τεύ­ουν!

Το ποί­η­μα είναι από τη συλ­λο­γή Ελεύ­θε­ρος Κό­σμος του μπάρμπα Κώστα Βάρναλη.

Της Π. Μ