Η Αρχιτεκτονική του Φόβου. Από το Λος Άντζελες στη Θεσσαλονίκη της ΔΕΘ

Των Δημήτρη Πούλιου και Θάνου Ανδρίτσου

«Στο Χόλυγουντ, ο αρχιτέκτονας Frank Gehry έχει ενσωματώσει αυτό το λούκ πολιορκίας σε μια βιβλιοθήκη που μοιάζει με φρούριο της Λεγεώνας των Ξένων. Στο Watts, ο εργολάβος Alexander Haagen έχει πρωτοπορήσει στο απόλυτα ασφαλές εμπορικό κέντρο, ένα Πανόπτικον τον ημερών μας, μια φυλακή του καταναλωτισμού περικυκλωμένο με συρματοπλέγματα και αισθητήρες κίνησης, υπό την επίβλεψη της αστυνομίας σε ένα υποσταθμό στο κεντρικό του πύργο. Παράλληλα στο κέντρο, μια εντυπωσιακή κατασκευή που οι τουρίστες συχνά μπερδεύουν με ξενοδοχείο είναι στην πραγματικότητα η καινούργια ομοσπονδιακή φυλακή»

Mike Davis “Fortress LA”

Στο κείμενο του «Οχυρωμένο Λος Άντζελες» o Mike Davis σκιαγραφεί το κλίμα καταστολής, στρατιωτικοποίησης του χώρου σε μια μητρόπολη των ΗΠΑ, το 1992. Για τον Davis η κατάσταση αυτή είναι άμεσο αποτέλεσμα του σύγχρονου καπιταλισμού, σε μια πόλη που η κοινωνική ανισότητα (με ιδιαίτερα φυλετικά χαρακτηριστικά) έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις. Οι κυρίαρχες ελίτ απομονωμένες δε μπορούσαν διαφορετικά πάρα μέσα στην ασφάλεια των συρματοπλεγμάτων και των συστημάτων ασφάλειας.

Η Θεσσαλονίκη των ημερών της ΔΕΘ θυμίζει το Λος Άντζελες που περιγράφει ο Davis. Οι 7500 αστυνομικοί, οι εκατοντάδες ομάδες ΔΙΑΣ, τα ΜΑΤ, τα μηχανήματα εκτόξευσης νερού, οι φράχτες και σιδεριές είναι πλέον το στήριγμα της κυβέρνησης και όλου του μπλοκ εξουσίας που προωθεί αυτή τη πολιτική. Δε μπορούν διαφορετικά, μετά από δύο χρόνια σκληρής λιτότητας και καταλήστευσης κάθε δικαιώματος, η πολιτική για τον αστικό κόσμο της χώρας γίνεται μόνο πίσω από κάμερες και κιγκλιδώματα.

Η προσπάθεια της εξουσίας να «χτίσει» τον φόβο, να «οικοδομήσει» την τάξη, να δώσει χώρο στην υποταγή δεν είναι βέβαια καινούρια. Θα λέγαμε μάλλον ότι πρόκειται για έκφραση των πιο αρχέγονων ενστίκτων της. Βία, καταστολή, δέος, τα βασικά όπλα για τη διατήρηση της ισχύος, που σε περιόδους σαν τη σημερινή φαίνεται να παίρνουν την πρωτοκαθεδρία από τα άλλα εργαλεία: την ενσωμάτωση, την απόσπαση συναίνεσης. Σε κάστρα με φρουρούς, τσαρλατάνους και δοκιμαστές φαγητών προφυλάσσονταν από πάντα οι ηγεμόνες. Από τα κάστρα μέχρι τις οχυρωμένες πόλεις, από τη βασιλική φρουρά μέχρι την ομάδα ΔΙΑΣ, από τους καταπέλτες μέχρι τις αύρες και από τα τείχη μέχρι τα φράγματα πολλά μπορεί να άλλαξαν αλλά η βασική αρχή παραμένει. Όσο υπάρχει αδικία και εκμετάλλευση θα υπάρχει οργή, αντίσταση και πάλη. Κι όσο υπάρχουν αυτά τόσο θα αυξάνονται τα μέτρα που οι φοβισμένοι κυρίαρχοι θα παίρνουν για να γλυτώσουν. Το ερώτημα όμως παραμένει; Στάθηκαν ποτέ αυτά αρκετά;

Πολλοί θα γνωρίζετε το παράδειγμα της αναδιαμόρφωσης του Παρισιού από τον βαρόνο Haussmann. To νέο σχέδιο της κατεδάφισης (δείτε και το κείμενο του D. Harvey που περιγράφει αρκετά στοιχεία) άλλαξε τον ιστό της πόλης έτσι ώστε να αποκλείει τις εργατικές εξεγέρσεις, αμέσως μετά την πρώτη παρισινή Κομμούνα του 1848. Με τους μεγάλους ευθείς δρόμους αφού «οι σφαίρες δεν ξέρουν να στρίβουν με την πρώτη δεξιά». Αυτή είναι η πολεοδομία της καταστολής. Όμως η ιστορία μπορεί και εκδικείται. Γιατί μόλις λίγα χρόνια αργότερα, στη Δεύτερη Παρισινή Κομμούνα του 1871, θα φανεί ότι οι μεγάλοι δρόμοι δεν θα σταματήσουν τα νέα οδοφράγματα και ότι οι εργατικές εξεγέρσεις δεν οριοθετούνται από τις οχυρώσεις.

Αυτό βέβαια δε φαίνεται να το καταλαβαίνουν οι κυβερνώντες σήμερα. Αφού μετά από τις τράπεζες και τα κτίρια των μιντιακών ομίλων ήρθε και η σειρά των Υπουργείων να λάβουν τα μέτρα τους απέναντι στο οργισμένο πλήθος. Τον Άυγουστο το Υπουργείο Παιδείας, θα ξοδέψει πάνω από 60,000 Ε για να «ενισχύσει» την ασφάλεια του κτιρίου του. Όσο τραγικό και αν ακούγεται… τη στιγμή που το Υπουργείο δεν έχει λεφτά για να τυπώσει βιβλία (κόστους 1Ε το ένα) πληρώνει 14.740 ευρώ για την εγκατάσταση δύο συρόμενων θυρών, 28.000 ευρώ για την προσθήκη κιγκλιδωμάτων ύψους 1,50μ και συνολικού μήκους 150μ και επειδή η Διαμαντοπούλου ήθελε το έργο να ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα και δε προλάβαιναν να κάνουν ανοιχτό διαγωνισμό  το ανέθεσαν σε ιδιωτική εταιρεία έναντι 18,793 ευρώ. Τουλάχιστον τα παιδιά που θα πάνε τη Δευτέρα στο σχολείο, χωρίς βιβλία, δασκάλους και καθηγητές θα ξέρουν ότι η Υπουργός νιώθει ασφαλής.

Η κυβέρνηση σήμερα και πιο συγκεκριμένα ο Πρωθυπουργός θυμίζουν  (αν πάμε πίσω πάλι στο έργο του Davis) τον θρυλικό Στρατηγό Harrison Gray Oti στο Λος Άντζελες των αρχών 20ου  αιώνα και τις προσπάθειές του να καταστείλει το εργατικό κίνημα της πόλης. Ο πρώην στρατιωτικός και νυν ιδιοκτήτης των Times ήταν ένας από τους ένθερμους πολέμιους των συνδικαλιστικών αγώνων. Το 1890 μετά από ένα λοκ άουτ στα πιεστήρια της εφημερίδας του ενάντια στην απεργία των τυπογράφων θα κηρύξει την εκστρατεία «απελευθέρωσης των εργοστασίων» (από τους κομμουνιστές). Στη συνέχεια θα προχωρήσει στη κατασκευή των νέων κτιρίων των Times. Το κτίσμα είχε σχεδιαστεί σαν φρούριο με «ζοφερούς πυργίσκους και πολεμίστρες, στεφανωμένο με ένα πολεμοχαρή μπρούτζινο αετό. Για να ενισχύσει τη βιαιότητα του, αργότερα τοποθέτησε ένα μικρό κανόνι στη κορυφή του αυτοκινήτου του». Στις 1 Οκτώβρη του 1910 θα έρθει η άμεση απάντηση σε αυτή τη τρομερή προβολή μίσους. Το κτίριο θα καταστραφεί από μία έκρηξη για την οποία θα κατηγορηθούν σαμποτέρ των συνδικάτων.

Έναν αιώνα μετά οι κυβερνώντες δεν έχουν πάλι άλλη επιλογή και θα συνεχίζουν να υψώνουν φρούρια. Με τέτοια μέτρα θα προσπαθούν πάντα να περιορίζουν και να τρομάζουν τους υπηκόους. Το θέμα είναι να βρει ο λαός τη δύναμη, το θάρρος και την αποφασιστικότητα να σηκώσει τις μπάρες, να σπάσει τους φράχτες και να γκρεμίσει τα τείχη. Θα γίνει και αυτό. Γιατί ξέρουμε κι εμείς, που είμαστε αρχιτέκτονες, ότι πάντα η ζωή είναι πιο σημαντική από την Αρχιτεκτονική.

Πηγή: http://ilesxi.wordpress.com

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Current ye@r *