Η ανώτερη κομμουνιστική κοινωνία

«Κάθε μέρα ήταν Κυριακή, δηλαδή ο κομμουνισμός».

Λουίς Αλτουσέρ 

Μια από τις πιο διαστρεβλωμένες έννοιες της πολιτικής ορολογίας, είναι η έννοια του κομμουνισμού.

Αυτό οφείλεται βεβαίως στους δηλωμένους πολέμιούς του, αλλά όχι μόνον. 

Η κυριαρχία του ρεφορμισμού στο εργατικό κίνημα, που είχε ως συνέπεια να οδηγήσει πολλούς να εξομοιώνουν τον σοσιαλισμό με έναν «ανθρώπινο» καπιταλισμό, ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν είχε καμία απολύτως σχέση με την ανώτερη φάση του κομμουνισμού, τα κομμουνιστικά κόμματα  είτε με τον αναθεωρητισμό τους, είτε με την άκριτη υποστήριξή τους στον «υπαρκτό», αλλά και οι ίδιοι οι κλασικοί, με τη συχνά μονόπλευρη έμφαση που απέδιδαν στην κατώτερη  φάση της δικτατορίας του προλεταριάτου, δεν είναι άμοιροι ευθυνών.

Το αποτέλεσμα είναι η κοινή περί κομμουνισμού αντίληψη να μην έχει καμία απολύτως σχέση με το πραγματικό του περιεχόμενο, έτσι όπως αυτό προσδιορίστηκε από τους εμπνευστές του. Έτσι, στην  κοινή συνείδηση ο κομμουνισμός ταυτίστηκε  με το αντίθετό του, δηλαδή με μια κρατική, αυταρχική, ανελεύθερη, μίζερη, κοινωνία, μια κοινωνία στην οποία η ατομικότητα συνθλίβεται από τον ολοκληρωτισμό.

Σε αντίθεση με όλα τα παραπάνω, η ανώτερη κομμουνιστική κοινωνία, όπως τουλάχιστον την οραματίζονταν οι εμπνευστές της, είναι μια αταξική, μη εμπορευματική, αυτοδιευθυνόμενη κοινωνία, δίχως να υπάρχει σε αυτήν η «παρασιτική απόφυση» (1) του κράτους, μια κοινωνία στην οποία απέναντι στην κυριαρχία της καταναγκαστικής εργασίας,  που στον καπιταλισμό  υπαγορεύεται από την εκμετάλλευση της από το κεφάλαιο, και στον σοσιαλισμό από   την  ανάγκη επιβίωσης,  θα  κυριαρχεί η ελεύθερη πολύπλευρη δραστηριότητα αυτοσκοπός.

Σε αντίθεση λοιπόν με την κυρίαρχη περί αυτού αντίληψη, ο κομμουνισμός όχι μόνον δεν είναι μια κολεκτιβιστική κοινωνική μορφή οργάνωσης που συνθλίβει την προσωπικότητα, αλλά η μοναδική μορφή κοινωνικής οργάνωσης που επιτρέπει την ανεμπόδιστη ανάπτυξή της, αίροντας όλες εκείνες τις μεσολαβήσεις οι οποίες παρεμβαίνουν ανάμεσα στον άνθρωπο και τη δραστηριότητά του και αποτελούν εμπόδιο στην ανάδειξη των απεριόριστων δυνατοτήτων ανάπτυξής του.

Κατά την γνώμη μου ο έξοχος ορισμός του Althusser, «κάθε μέρα ήταν Κυριακή, δηλαδή ο κομμουνισμός» (2), αποδίδει με τον καλύτερο και πιο συνοπτικό τρόπο αυτήν την κομμουνιστική προοπτική.

Και είναι αυτή η προοπτική, και μόνον αυτή, που νοηματοδοτεί όλα τα μέσα που είναι απαραίτητα για  την κατάκτησή της, όπως είναι το κόμμα, η ταξική πάλη, η επανάσταση, η εργατική εξουσία… Είναι η συμβολή σε αυτήν την προοπτική, και μόνον αυτή, που πρέπει να αποτελεί κριτήριο αποτελεσματικότητας αυτών των μέσων. Διαφορετικά, τα ίδια αυτά μέσα κινδυνεύουν να μετατραπούν σε αυτοσκοπό και, ακόμη χειρότερα, σε σκοπό συγκρουόμενο με το κομμουνιστικό οραματικό ζητούμενο. 

(1) Κ. Μαρξ, «Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία», Διαλεχτά έργα, εκδόσεις «Γνώσεις», τόμος πρώτος, σελίδα 623.

(2) Λουί Αλτουσέρ, «Το μέλλον διαρκεί πολύ-Τα γεγονότα-Αυτοβιογραφίες», μετάφραση: Αγγελος Ελεφάντης, Ρούλα Κυλιντηρέα, εκδόσεις «ο Πολίτης», 1992, σελ. 373.

Πηγή: Γιώργος Ρούσης – f/b

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Current ye@r *