Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Την προηγούμενη εβδομάδα, πολλά σχολεία ανά την Ελλάδα τελούσαν υπό κατάληψη -γεγονός όχι ασυνήθιστο στις αρχές του σχολικού έτους, αφού πάγια και δομικά αιτήματα της εκπαιδευτικής κοινότητας δεν ικανοποιούνται δημιουργώντας χρόνιες νόσους στο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι καταλήψεις αυτές διευρύνθηκαν αυθόρμητα και αυτόνομα με συνεννοήσεις των ίδιων των μαθητών μέσω του διαδικτύου, αναδείκνυαν προβλήματα παλιά και νέα, οξυμμένα από το μνημόνιο, τον Καλλικράτη και τις πρόσφατες εξαγγελίες του υπουργείου Παιδείας, όπως «το στόχο του υπουργείου να μεταλλαχθεί το σχολείο σε επιχείρηση, που θα παράγει μαθητές, μακριά από οποιαδήποτε γνώση ή μόρφωση», τις εντολές που δόθηκαν «από την έναρξη του έτους στους διευθυντές να είναι αυστηροί με όποιον αντιδράσει στα νέα μέτρα, αποσκοπώντας στην πειθάρχηση και την ποινικοποίηση του μαθητικού και εκπαιδευτικού κινήματος», τις «δαπάνες για τη δημόσια παιδεία που μειώνονται ακόμα περισσότερο, καθώς η χρηματοδότηση μεταβιβάζεται με σταδιακό τρόπο στους ήδη χρεωμένους δήμος»και «το νέο σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια που στοχεύει στη δημιουργία φοιτητών και εργαζομένων πλήρως προσαρμοσμένων στις συνθήκες της αγοράς, ευέλικτους και υπάκουους, χωρίς εργασιακά και επαγγελματικά δικαιώματα». Οι καταλήψεις στη διάρκεια της εβδομάδας που πέρασε έπαψαν προσωρινά, σχεδόν σε όλα τα σχολεία.
Ωστόσο, κάποια γραφεία Διευθύνσεων Δευτεροβάθμιας, όπως το 5ο Γραφείο Γ Αθήνας, έσπευσαν να στείλουν εντολή στους διευθυντές των σχολικών μονάδων της περιφέρειάς τους να ενημερώσουν την αστυνομία για τυχόν καταλήψεις. Παράλληλα, αστυνομικοί επισκέφτηκαν σχολεία και κάλεσαν τους καθηγητές να δώσουν πληροφορίες για μαθητές-υποκινητές των καταλήψεων. Επιπλέον, με εισαγγελικό έγγραφο προς τις αρμόδιες αρχές επισημαίνεται ότι «οι διευθυντές και οι λοιποί καθηγητές οφείλουν να παρέμβουν συμβουλευτικά προς τους μαθητές, ώστε αυτοί να αντιληφθούν ότι η συμπεριφορά τους αυτή (κατάληψη και διακοπή λειτουργίας σχολείων) συνιστά αξιόποινη πράξη, η οποία διώκεται αυτεπάγγελτα και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης από 6 μήνες έως 5 έτη».
Άμεση ήταν η αντίδραση της ΟΛΜΕ, η οποία αφενός υπογράμμισε τα αιτήματα των μαθητών και ανέδειξε τα προβλήματα που επιφέρει το μνημόνιο στη δημόσια εκπαίδευση. Συγκεκριμένα:
– Οι περικοπές στα κονδύλια των λειτουργικών δαπανών θα δημιουργήσουν προβλήματα στις καθημερινές ανάγκες των σχολείων με συνέπεια (ακόμη μεγαλύτερο από το σημερινό) μέρος του κόστους τους να μεταφερθεί στις οικογένειες.
– Η δραματική μείωση των διορισμών μόνιμων εκπαιδευτικών, σε συνδυασμό με τον τριπλασιασμό του αριθμού των εκπαιδευτικών που υποχρεώθηκαν σε πρόωρη συνταξιοδότηση, έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη σοβαρών κενών στο διδακτικό προσωπικό.
Το υπουργείο Παιδείας υποστηρίζει πως αντιμετώπισε όλα τα κενά. Η πραγματικότητα όμως είναι πως προσπαθεί να το κάνει αυτό διαλύοντας ή υποβαθμίζοντας εκπαιδευτικούς θεσμούς.
– Δεν θα λειτουργήσει τους θεσμούς αντισταθμιστικής εκπαίδευσης δηλαδή την Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη και την Ενισχυτική Διδασκαλία.
– Υποβαθμίζει σημαντικούς θεσμούς όπως τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
– Αναστέλλει τη λειτουργία των ΓΡΑΣΥ στα ΕΠΑΛ, αντί να τα αναβαθμίσει σε Γραφεία ΣΕΠ.
– Παρά τις δηλώσεις της υπουργού Παιδείας στη Βουλή για 25 μαθητές/τμήμα ως ανώτατο όριο και 27 όταν υπάρχουν ανυπέρβλητα κτιριακά προβλήματα, δημιουργούνται εκατοντάδες τμήματα με 28-30 μαθητές. Σε ορισμένες δε περιπτώσεις και πάνω από 30!
– Στα μουσικά, στα καλλιτεχνικά, στα ειδικά σχολεία περιμένουν ακόμα τους καθηγητές ειδικότητας για να διδάξουν τα παιδιά.
– Χιλιάδες καθηγητές θα συνταξιοδοτηθούν μέχρι τις 10 Οκτώβρη και θα αναπληρωθούν με συμβασιούχους.
– Με παράτυπες διαδικασίες επιχειρείται η «διάθεση» καθηγητών/-τριών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, καταπατώντας τις διαδικασίες που προβλέπονται και τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Επιπλέον το υπουργείο Παιδείας δεν απαντά στο μεγάλο παιδαγωγικό ερώτημα πώς είναι δυνατόν ένας εκπαιδευτικός που δίδασκε πέρσι, για παράδειγμα στη Γ΄ Λυκείου, φέτος να διδάσκει στην Α΄ Δημοτικού! Χωρίς καμία σχετική επιμόρφωση και παιδαγωγική στήριξη. Το μόνο που ενδιαφέρει το Υπουργείο, είναι η αριθμητική κάλυψη των κενών.
– Στα εργαστήρια πληροφορικής συνωστίζονται ακόμα και 22 μαθητές με ένα καθηγητή και από την άλλη οι καθηγητές πληροφορικής βγαίνουν υπεράριθμοι!
Το μέλος του ΔΣ της ΟΛΜΕ, Θέμης Κοτσιφάκης με κείμενό του κατήγγειλε: «Τις τελευταίες ημέρες βρισκόμαστε μπροστά σε μια βιομηχανία κλήσεων διευθυντών σχολείων και εκπροσώπων Συλλόγων Γονέων στα αστυνομικά τμήματα. Καλούνται να καταθέσουν για το τι συμβαίνει στο σχολείο τους με τις καταλήψεις των μαθητών. […] Ενεργοποιείται για μια ακόμη φορά η επαίσχυντη Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που ποινικοποιεί τις κινητοποιήσεις των μαθητών. Πράξη, που από την πρώτη στιγμή οι φορείς της εκπαιδευτικής κοινότητας στο σύνολό τους, έχουν ζητήσει την κατάργησή της. Ανεξάρτητα από το πώς βλέπει κανείς τις κινητοποιήσεις των μαθητών και τους τρόπους προβολής των αιτημάτων τους, οφείλουμε να πούμε καθαρά πως τα εκπαιδευτικά ζητήματα δεν θα λυθούν με τη συνδρομή των αστυνομικών δυνάμεων και των εισαγγελέων».
Η «περίφημη» Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (Ν. 2811/2000) που κυρώθηκε το 1999, αναφέρει ότι ?έχοντας υπόψη την εξαιρετικά επείγουσα ανάγκη να λειτουργήσουν κανονικά τα δημόσια σχολεία, των οποίων η λειτουργία παρεμποδίζεται παράνομα λόγω απρόβλεπτων καταλήψεων σχολικών κτιρίων […] (αποφασίζεται ότι) η ποινική δίωξη των υπαιτίων ασκείται αυτεπαγγέλτως» Ήρθε ως απάντηση στο κύμα καταλήψεων που προκάλεσε ο νόμος Αρσένη, τότε υπουργού Παιδείας και επανήλθε ενάντια στο μαθητικό κίνημα κατά της αναθεώρησης του άρθρου 16.
Ωστόσο, το υπουργείο Παιδείας αρνείται οποιαδήποτε οδηγία ή εμπλοκή του σχετικά με την πρόσκληση και την παρουσία της αστυνομίας σε σχολεία, ώστε εύλογα δημιουργούνται ερωτήματα: εφ’ όσον η αστυνομία δεν δρα χωρίς συναίνεση του θεσμικού της προϊστάμενου, από πού δέχτηκε εντολή η αστυνομία για τις «εκπαιδευτικές» της επισκέψεις. Ποια είναι η παράνομη δράση που αναζητείται στο πλαίσιο μιας μαθητικής κατάληψης; Επίσης, από τη στιγμή που το έγγραφο που καλούσε για ενημέρωση της αστυνομίας εστάλη από κάποια και όχι από όλα τα γραφεία της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας, εκκρεμεί και ένα δεύτερο ερώτημα, από ποιον ιθύνοντα νου πηγάζει αυτή η πρωτοβουλία. Δεν θα πρέπει να μείνει ασχολίαστη η επιλογή να εμπλακεί η εισαγγελική αρχή στις καταλήψεις σχολείων και η συγκυρία κατά την οποία επιλέχθηκε να εφαρμοστεί η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (Ν. 2811/2000), η οποία αν και έχει κυρωθεί δεν είχε εφαρμοστεί μέχρι σήμερα. Πίσω από το τρίπτυχο αυτών των ερωτημάτων υπάρχει το έλλειμμα ανάληψης της φυσικής και πολιτικής ευθύνης για την επίκληση και την παρουσία της αστυνομίας σε σχολεία. Κι αν κάποιος θέλει να αφήσει την -αρρωστημένη- φαντασία του να τρέξει, ας αναλογιστεί τι θα μπορούσε να συμβεί αν αιρόταν το πανεπιστημιακό άσυλο.
Μια ιδέα για το πού οδηγεί η πρόσκληση της αστυνομίας στα σχολεία και η «παραινετική» παρέμβαση του εισαγγελέα, μπορούμε να πάρουμε από τη δίκη 105 μαθητών, στις 29 Οκτωβρίου, για συμμετοχή στην κατάληψη του σχολείου τους, τον Οκτώβριο του 2009. Η ΟΛΜΕ κήρυξε τρίωρη στάση εργασίας, 11 π.μ. – 2 μ.μ. ανήμερα της δίκης.
Την περασμένη Πέμπτη εκατοντάδες μαθητές των μουσικών σχολείων της Αθήνας και του Πειραιά συγκεντρώθηκαν μπροστά από τη Βουλή για να διαμαρτυρηθούν για χρονίζοντα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα καλλιτεχνικά και ειδικά τα μουσικά σχολεία. Οι πρόεδροι των δεκαπενταμελών τους επέδωσαν ψήφισμα στον πρόεδρο της Βουλής με τα αιτήματά τους. Ζωηροί, αποφασισμένοι και ελπιδοφόροι, οι μαθητές δήλωσαν πως αυτή η διαμαρτυρία είναι μόνο η αρχή και κάλεσαν τον κόσμο να τους συμπαρασταθεί.
«Είμαστε εδώ γιατί δεν έχουμε καθηγητές, γιατί τα βιβλία που απαιτούνται για τα μουσικά μαθήματά μας καλούμαστε να τα αγοράζουμε με 80 και 100 ευρώ, γιατί, ενώ η διδασκαλία ξένης γλώσσας είναι υποχρεωτική, καλούμαστε να πληρώνουμε τα βιβλία για ξένη γλώσσα 30 ευρώ. Θέλουμε δίπλα μας τον κόσμο γιατί χωρίς αλληλεγγύη δεν θα καταφέρουμε τίποτα. Είμαι πέντε χρόνια μαθητής στο μουσικό σχολείο του Πειραιά και κάθε χρόνο διαμαρτυρόμαστε για τα ίδια προβλήματα, πέντε χρόνια τα ίδια άλυτα ζητήματα. Σήμερα επιδίδεται ψήφισμα από τους προέδρους των δεκαπενταμελών στον πρόεδρο της Βουλής όπου ζητάμε το αυτονόητο, καθηγητές μουσικής, κάθε χρόνο μας λείπουν 15 και μας στέλνουν 1, αναγνώριση για τις μουσικές μας σπουδές. Είναι απαράδεκτο να έχουμε μουσικά σχολεία και οι μαθητές να μην παίρνουν ένα χαρτί που να πιστοποιεί τις μουσικές σπουδές τους!»
Η κυβέρνηση υλοποιώντας την πολιτική του μνημονίου, μετά την επίθεση στις εργασιακές σχέσεις, την κοινωνική ασφάλιση, την υγεία, στοχοποιεί και την εκπαίδευση. Η υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι οι επιχειρούμενες αλλαγές είναι για την κυβέρνηση «η μάχη των μαχών». Όσοι και όσες υπερασπιστήκαμε τη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση το 2006-2007 και είμαστε αντίθετοι με τα αποικιοκρατικά μέτρα του μνημονίου, αποδεχόμαστε την πρόκληση που μας απηύθυνε υπουργός και δηλώνουμε ότι θα απαντήσουμε με μαζικούς, συλλογικούς και δυναμικούς αγώνες. Καλούμε όλη την κοινωνία να αντισταθεί και να ανατρέψει τις κυβερνητικές πολιτικές που αποδιαρθρώνουν τον κοινωνικό ιστό, θυσιάζοντας την κοινωνική αλληλεγγύη και τα δημόσια αγαθά στο βωμό των επιχειρηματιών και της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Εν όψει της συνόδου των πρυτάνεων (Ρέθυμνο 22-23 Οκτωβρίου) διοργανώνουμε εβδομάδα αντισυνόδου.
– Δευτέρα 18 Οκτωβρίου, στις 7 μ.μ., συζητάμε στο Εργατικό Κέντρο για να συντονίσουμε τη δράση μας.
– Τρίτη 19, Τετάρτη 20 και Πέμπτη 21 Οκτωβρίου, διεκδικούμε τη διενέργεια Γενικών Συνελεύσεων σε σχολεία και πανεπιστημιακές σχολές με θέμα τα νέα μέτρα και την κλιμάκωση της διαμαρτυρίας μας.
– Παρασκευή 22 Οκτωβρίου, στις 6 μ.μ., ξεκινάμε έξω από το Δημαρχείο Ρεθύμνου πορεία στους δρόμους της πόλης και συμμετέχουμε στην ανοικτή Γενική Συνέλευση στην Πλατεία Μικρασιατών, μετά τη λήξη της πορείας, με θέμα την ανάλυση των νέων μέτρων και τη διαμόρφωση ενός ευρύτερου κινήματος για την ανατροπή των νεοφιλελεύθερων πολιτικών.
– Σάββατο 23 Οκτωβρίου, στις 11.30 π.μ., ξεκινάμε από το προαύλιο των ΑΤΕΙ στα Περιβόλια πανελλαδική πορεία προς το ξενοδοχείο Creta Palace όπου διεξάγεται η Σύνοδος των Πρυτάνεων με την παρουσία της Άννας Διαμαντοπούλου.
Της Αγγέλικας Σαπουνά
Aναψαν αυτές οι μέρες οι συζητήσεις σχετικά με την παρέμβαση της αστυνομίας στα σχολεία όπου γίνονται καταλήψεις. Και με οδυνηρή μου έκπληξη είδα στο διαδίκτυο προοδευτικούς συναδέλφους να διαμαρτύρονται. Όχι για την απίστευτη βιαιότητα με την οποία το ελληνικό κράτος, σήμερα, νοηματοδοτεί την παιδαγωγική λειτουργία στέλνοντας την αστυνομία να πατάξει τους ανήλικους παραβάτες. Αλλά επειδή εμείς, στη ριζοσπαστική αριστερά, τό ‘χουμε παρακάνει με την ανοχή μας στη διάλυση του δημόσιου σχολείου από την απειθαρχία των μαθητών και με την εμμονή μας σε παρωχημένες αναλύσεις που παρουσιάζουν το σχολείο ως «ιδεολογικό μηχανισμό του κράτους», που πειθαναγκάζει εκπαιδευτικούς και μαθητές να ενταχθούν στο πλαίσιο του σύγχρονου νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού.
Θα συμφωνήσω με το «παρωχημένο» της ανάλυσης, υπό την εξής έννοια: Σήμερα, σε μια περίοδο μεγάλης κοινωνικής σύγκρουσης σε όλο το φάσμα της δημόσιας παιδείας, η κυβερνητική εξουσία αποδεικνύεται διατεθειμένη να προωθήσει την πλήρη υποταγή όλων των εκπαιδευτικών λειτουργιών και των ανθρώπων της εκπαίδευσης στη σύγχρονη ιδεολογία, τον αγοραίο θεό, ακόμη και με ανατριχιαστικές μεθόδους παρωχημένων εποχών, της περιόδου «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια».
Έτσι η αστυνομική ράβδος και οι εκβιασμοί προς χαφιεδισμόν επιστρατεύονται εκεί που δεν πιάνει ο λόγος, όπως η Ιερά Εξέταση επιστρατευόταν παλιά κάθε φορά που αποτύγχανε η διδαχή.
Κι εδώ είναι το σημείο όπου η σύλληψη του σχολείου ως «ιδεολογικού μηχανισμού του κράτους», αναδείχνει όλη της τη λειτουργικότητα χωρίς τίποτε το παρωχημένο για το παρόν, που τόσο μοιάζει με το παρελθόν… Παραθέτω από το παρωχημένο κείμενο του Λουί Αλτουσέρ1:
«Οι μηχανισμοί που παράγουν το αποτέλεσμα αυτό, ζωτικής σημασίας για το καπιταλιστικό σύστημα, είναι φυσικά συγκαλυμμένοι από μια κοινά παραδεκτή ιδεολογία του σχολείου, που αποτελεί ουσιαστική μορφή της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας: μια ιδεολογία που παριστάνει το σχολείο ως ουδέτερο έδαφος, χωρίς επίσημη ιδεολογία (αφού είναι λαϊκό), μέσα στο οποίο σεβάσμιοι διδάσκαλοι της «συνείδησης» και της «ελευθερίας» των παιδιών που τους εμπιστεύεται η κοινωνία και οι γονείς τους (ελεύθεροι κι αυτοί, δηλαδή ιδιοκτήτες των παιδιών τους), τα μυούν στην ελευθερία, στην ηθικότητα, στην υπευθυνότητα των ώριμων ανθρώπων, με το παράδειγμά τους, με τις γνώσεις τους, με τα βιβλία και τις «απελευθερωτικές» αρετές τους. …. Πόσοι αλήθεια» -σ.τ.ε. δάσκαλοι- «(η πλειοψηφία) δεν έχουν καν αρχίσει ακόμα να υποψιάζονται τι είδους δουλειά τους βάζει να κάνουν το σύστημα (που τους ξεπερνάει και τους συνθλίβει) κι ακόμα χειρότερα, βάζουν όλα τους τα δυνατά κι όλη την εξυπνάδα τους για να επιτελέσουν το καθήκον τους στην εντέλεια (με τις περίφημες νέες μεθόδους!). Είναι τόσο βέβαιοι γι’ αυτό που κάνουν, ώστε συμβάλλουν με την αφοσίωσή τους στο να συντηρούν και να τρέφουν την ιδεολογική αναπαράσταση … που θέλει να παρουσιάσει το σημερινό σχολείο τόσο «φυσικό», τόσο χρήσιμο και αναγκαίο, ακόμα και ευεργετικό, όσο ήταν «φυσική», αναγκαία και γενναιόδωρη για τους προπάτορές μας η εκκλησία, εδώ και μερικούς αιώνες».
Με τη διεισδυτικότητα του καλλιτέχνη, του ευαίσθητου ανθρώπου που βιώνει με το συναίσθημα αυτό που η ορθολογική σκέψη προσπαθεί να αποδώσει με αναλύσεις, ο Νίκος Καββαδίας αποτύπωσε πριν 70 τόσα χρόνια το κοινό έδαφος της ανελευθερίας, της καταπίεσης από τους κάθε λογής εξουσιαστές, των «βασικών ενστίκτων» της ανθρωπότητας: της δίψας για γνώση, της ελεύθερης σκέψης, της δημιουργικής εργασίας, του έρωτα.
Το ποίημα «Παραλληλισμοί», από τη συλλογή «Μαραμπού», αφιερωμένο εξαιρετικά στους εκπαιδευτικούς ταγούς της χώρας μας:
Τρία πράματα στον κόσμο αυτό, πολύ να μοιάζουν είδα.
Τα ολόλευκα μα πένθιμα σχολειά των Δυτικών,
των φορτηγών οι βρώμικες σκοτεινιασμένες πλώρες
και οι κατοικίες των κοινών χαμένων γυναικών.
Έχουνε μια παράξενη συγγένεια και τα τρία
παρ’ όλη τη μεγάλη τους στο βάθος διαφορά,
μα μεταξύ τους μοιάζουνε πολύ, γιατί τους λείπει
η κίνηση, η άνεση του χώρου και η χαρά.
Σημείωση
1. Λουι Αλτουσέρ, «Ιδεολογία και ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους», Θέσεις, σ. 95, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα, 1983.
Αφήστε μια απάντηση