Έναν αιώνα μετά, και τα καρτέλ ακόμα κυβερνούν και ποδοπατούν τον κόσμο


Σκίτσο από το πιο γνωστό ίσως μονοπώλιο στην ιστορία, την πετρελαική “Στάνταρντ Όιλ” του Ροκφέλερ στις αρχές του προηγούμενου αιώνα

Ας δούμε καταρχήν μια καλή είδηση (ναι, υπάρχουν και τέτοιες, και θα υπάρχουν όσο υπάρχουν λαοί που αγωνίζονται εναντίον της εκμετάλλευση τους)

Η Ινδιάνα που νίκησε τη Chevron

Από το µικρό χωριό της στον Ισηµερινό, η Μαρία Αγκουίντα,µια 61χρονη Ινδιάνα χωρίς καµιά νοµικήεκπαίδευση και ηοποία δεν µιλάει καντα ισπανικά, ηγήθηκε 30.000 ανθρώπων σε µια αγωγή κατά της πετρελαϊκής εταιρείας Chevron, της τρίτης µεγαλύτερης των ΗΠΑ, µε τζίρο 280 δισ. δολάρια. Ο δικαστής αναγνώρισε την ευθύνη της εταιρείας στην περιβαλλοντική καταστροφή της επαρχίας Ορεγιάνα, στον Ανατολικό Ισηµερινό· και την διέταξε να καταβάλει στην τοπική κοινότητα αποζηµίωση 9,5 δισ. δολαρίων, από τις υψηλότερες που έχουν επιδικαστεί ποτέγια περιβαλλοντική ζηµιά.

«Πριν πεθάνω πρέπει να πληρώσουν για όλους τους άρρωστους, για όλα τα νεκρά ζώα και γι’ αυτό πουέκαναν στον ποταµό και στο νερό καιστη γη», λέει η Μαρία. «Από τότε που ήρθαν εδώ δεν µπορούµε ούτε να ψαρέψουµε ούτε να κυνηγήσουµε,τα τρόφιµα έρχονται απότο Κίτο». Η Μαρία Αγκουίντα είναι πεπεισµένη πως ο άνδραςτης και δύοαπό τα 10παιδιά της πέθαναν εξαιτίας του πετρελαίου: «Αρρώστησαν σχεδόν όλοι που ξέρω, για παράδειγµα η εγγονή µου έχει µύκητες στο δέρµα που τη βασανίζουν διαρκώς».

Ολα άρχισαν το 1972,όταν η Texaco, που το 2001 συγχωνεύθηκε µε τη Chevron, άρχισε να κάνει γεωτρήσεις στην πλούσια σε πετρέλαιο περιοχή, που ήταν ως τότε ένας φυσικός παράδεισος µε ποταµούς, έλη και δάση της βροχής. Από το 1987 ώς το 1990 διέρρευσαν στη φύση εξαιτίας ατυχηµάτων γύρωστα 7 δισ. λίτρα τοξικού αργού πετρελαίου. ΗTexaco υποσχέθηκε να καθαρίσει την περιοχή µε τη βοήθεια της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας του Ισηµερινού Petroecuador, όµως δεν σταµάτησε την εξόρυξη πετρελαίου και το1993 αποχώρησε αφήνοντας πίσω της µια οικολογική καταστροφή.

Πριν από έξι µήνες, η Petroecuador κάλεσε µια δεκάδα τεχνικούς για να καθαρίσουν τα έλη, όµως η Αγκουίντα είναι επιφυλακτική. «Απλώς κάλυψαν το πετρέλαιο µε χώµα και µε κοµµάτια ξύλο. Είναι σαν να κρύβεις τη σκόνη κάτω από το χαλί».

Η Chevron χαρακτήρισε τη δικαστικήαπόφαση εις βάρος της «παράνοµη και ανεφάρµοστη» και ανακοίνωσε πως θα ασκήσει έφεση. Οι ενάγοντεςλένε πως θα ζητήσουν τώρα 27 δισεκατοµµύρια. Η ιταλική «Λα Στάµπα» υπενθυµίζει πως το 1950 η Chevron, µαζί µε την General Motors και τη Firestone,αγόρασαν εταιρείες τραµ ανά τις ΗΠΑ και µετά τις διέλυσαν, αντικαθιστώντας τα τραµµε λεωφορεία, ώστε να αυξήσουντα κέρδη τους αυξάνοντας την κατανάλωση ελαστικών και βενζίνης…

Η νίκη βέβαια αυτή εναντίον της Chevron είναι σημαντική – ωστόσο, δε μπορεί κανείς να μην παρατηρήσει πως στην πραγματικότητα, η ανθρωπότητα έχει επιστρέψει πίσω στην εποχή των μονοπωλίων που εξουσιάζουν τον πλανήτη: Μια χούφτα εταιρίες και τράπεζες απλά ποδοπατούν τους λαούς, και -στην καλύτερη των περιπτώσεων- άντε να υποστούν μερικές επί μέρους ήττες, όπως πχ αυτή που περιγράφεται στο άρθρο.

Η εξουσία τους πρέπει να τερματιστεί – είναι φανερό ότι το όραμα τους για το μέλλον είναι μεσαιωνικού τύπου, με τους ίδους στο ρόλο των φεουδαρχών. Η εξουσία τους πρέπει να καταργηθεί, και η περιουσία τους να ελέγχεται από το λαό, διότι μόνο οι λαοί έχουν τη δυνατότητα να σχεδιάσουν έναν τρόπο αξιοποίησης όλων αυτών των πόρων και της παραγωγής έτσι ώστε να υπάρχει ένα μέλλον της προκοπής για εμάς.

Θυμίζουμε, μιας και ο “κυρίαρχος λαός” αυτά τα έχει ξεχάσει εντελώς, μερικά πράγματα για την ιστορία της Standard Oil έναν αιώνα πριν, και προς φτάσαμε σήμερα στον έλεγχο της ροής πετρελαίου από 5-6 πολυεθνικές:

1) Απόσπασμα από άρθρο του “Βήματος“:

Το 1870 ο Τζον Ροκφέλερ ιδρύει την εταιρεία Στάνταρντ Οϊλ στο Κλίβελαντ του Οχάιο, με σκοπό να κυριαρχήσει στον κόσμο της διεθνούς βιομηχανίας πετρελαιοειδών. Μέσα σε μία δεκαετία η εταιρεία διυλίζει και πουλάει το 90% του πετρελαίου που παράγεται στην αμερικανική ήπειρο και γίνεται η μεγαλύτερη επιχείρηση στον κόσμο, με 100.000 υπαλλήλους. Η Στάνταρντ Οϊλ μετατρέπεται σταδιακά σε έναν κολοσσό, που ελέγχει το ένα τρίτο της διεθνούς πετρελαιαγοράς. Ο Ροκφέλερ χαρακτηρίζεται μάγος της βιομηχανίας πετρελαίου και γίνεται ο πρώτος δισεκατομμυριούχος στην ιστορία. Οι μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου του εικοστού αιώνα, όπως η Mobil, η ΒΡ, η Amoco, η Arco, αποτελούν «απογόνους» της Στάνταρντ Οϊλ.

Ο Ροκφέλερ οραματιζόταν μια νέα βιομηχανική τάξη στηριγμένη στα μονοπώλια και στα τραστ. Αποτέλεσε πρότυπο επιχειρηματία για το αμερικανικό έθνος, που τότε παρέπαιε ανάμεσα σε μια ένοχη πουριτανική συνείδηση και στο πάθος του για πλούτο. Ο αμερικανός κροίσος ήταν αδίστακτος και χρησιμοποιούσε αθέμιτα μέσα προκειμένου να πετύχει τον σκοπό του. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο φαίνεται πως χρησιμοποιούσε τις φιλανθρωπίες ως μέσο εξαγνισμού.
..
Μετά το 1898 γεννιέται στην Αμερική κάποια ανησυχία για τα τραστ, τα οποία αρχίζουν να θεωρούνται συνώνυμα με το μονοπώλιο. Εκείνη την περίοδο δημιουργούνται 200 συνολικά τραστ βιομηχανιών σιδήρου, κάρβουνου ως και ζάχαρης, που καθίστανται σταδιακά τόσο ασυναγώνιστα ώστε κάνουν τους πολίτες να ανησυχούν τόσο για τις μικροεπιχειρήσεις όσο και γενικότερα για τη δημοκρατία. Στόχος των σταυροφόρων ενάντια στα τραστ είναι και πάλι ο Ροκφέλερ, ο οποίος κατηγορείται για σκληρότητα και αδίστακτο ανταγωνισμό. Στις 11 Οκτωβρίου 1889 ο Ροκφέλερ καλείται να καταθέσει σε δίκη που γίνεται εναντίον της Στάνταρντ Οϊλ. Οι δημοσιογράφοι σημειώνουν τη νευρικότητα του Ροκφέλερ και οι εφημερίδες την επόμενη μέρα αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Ο Ροκφέλερ ποιείται την νύσσαν!».

2) Μερικά παραπάνω στατιστικά και ιστορικά στοιχεία που φτάνουν μέχρι και το σήμερα:

Spoiler:
Σήμερα, οι βασικές διεθνείς πετρελαϊκές εταιρίες, αυτές που είναι γνωστές ως οι κύριες είναι πέντε (5) σε αριθμό και έχουν ως παρακάτω:

  • Exxon/Mobil: Αμερικανική, σχηματίστηκε από τη συγχώνευση της Exxon και της Mobil.
  • BP : Βρεττανική, αποτέλεσμα της συγχώνευσης της BP και της AMOCO.
  • Shell: Αγγλο- Ολλανδική.
  • Total: Γαλλική, το αποτέλεσμα της συγχώνευσης της Elf, Fina και Total.
  • Chevron/Texaco: Αμερικανική, που προέκυψε από τη συγχώνευση της Chevron και της Texaco.

Οι δύο παλαιότερες από τις κύριες πετρελαϊκές εταιρίες δημιουργήθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα: Η Αμερικανική Στάνταρντ Όιλ (Standard Oil) ιδιοκτησίας Ρόκφελερ (Rockefeller,) και η Αγγλο- Ολλανδική Βασιλική Royal Dutch/Shell.

Το 1911, η εξουσία της Standard Oil ήταν τέτοια , που το Αμερικανικό Κογκρέσο [(το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής είναι το νομοθετικό όργανο του πολιτικού συστήματος και αποτελείται από δύο νομοθετικά σώματα, τη Βουλή των Αντιπροσώπων (House of Representatives) και τη Γερουσία (Senate)] ψήφισε τον διάσημο Νομο Περί Αθέμιτου Ανταγωνισμού (Antitrust Law). Ο νόμος αυτός (United States antitrust law) είναι ένα σύνολο νόμων, που απαγορεύει τον αθέμιτο αναταγωνισμό (μονοπώλιο) και τις άδικες επιχειρηματικές ενέργειες (απάτη κατά των πελατών, ψευδείς δηλώσεις ή υποσχέσεις σχετικά με ένα προϊόν ή επιβολή μίας συμφωνίας στο αδύναμο μέρος με βάση την υπέρτερη διαπραγματευτική της δύναμη).

Ο στόχος τους νόμου ήταν η κατάτμηση της Standard Oil για τη μείωση της δύναμης της, η οποία έγινε ως εξής:

  • Τη Στάνταρντ Όιλ του Nιου Τζέρσεϋ (Standard Oil of New Jersey)- τη μελλοντική Exxon-,
  • Τη Στάνταρντ Όιλ της Νέας Υόρκης (Standard Oil of New York) – τη μελλοντική Mobil) και
  • Τη Στάνταρντ Όιλ της Καλιφόρνια (Standard Oil of California – Socal).

Οι τρεις αυτές εταιρίες θα γίνονταν αργότερα μέρος μίας ομάδος – γκρουπ, που θα ονομάζονταν 7 Αδελφές (7 Sisters):

  • Η Εξον (Exxon),
  • Η Σοκάλ (Socal), που αργότερα ονομάστηκε Σέβρον (Chevron),
  • Η Μόμπιλ (Mobil),
  • Η Τέξακο (Texaco),
  • Η Γκαλφ (Gulf),
  • Η Μπι Πι (BP – η κληρονόμος της AIOC, της Αγγλο – Ιρανικής Πετρελαϊκής Εταιρίας) και
  • Η Σελ (Shell).

Σε αυτές τις 7 Αδελφές παραδοσιακά προστίθεται και η Γαλλικής CFP (Compagnie Française des Pétroles) η μελλοντική Τοτάλ (Total) για να καταδειχθούν οι αρχικές 8 μεγαλύτερες Πετρελαϊκές Βιομηχανίες.

Πολύ γρήγορα οι κύριες Αμερικανικές επένδυσαν στο εξωτερικό ελκυόμενες από τα τεράστια κέρδη, που παράγονταν λόγω του πετρελαίου χαμηλού κόστους (Μέση Ανατολή) και πωλούνταν στη συνέχεια στην ίδια τιμή ενώ το αργό πετρέλαιο της Βενεζουέλας και του Τέξας ήταν πολύ ακριβότερο να παραχθεί.

Τον Ιούλιο του 1928 οι BP, Shell, Exxon, Mobil και η CFP υπέγραψαν τις “Συμφωνίες Κόκκινης Γραμμής” (“Red Line Agreements”). Επρόκειτο για μία συμφωνία για σύμπραξη στις περιοχές ερευνών τους και για να μοιραστούν με αμοιβαία συμφωνία τα αποθέματα πετρελαίου, που ανακαλύφθηκαν ή θα ανακαλύπτονταν στις παλαιές επαρχίες της “νεκρής” πλέον οθωμανικής αυτοκρατορίας, δηλαδή από την Παλαιστίνη έως το Βόρειο Ιράκ, συμπεριλαμβανομένης και της Αραβικής Χερσονήσου. Με αυτόν τον τρόπο, παντοδύναμες συνεργασίες (Consortiums) δημιουργούνταν, τα οποία αργότερα θα εθνικοποιούνταν:

  • ΑϊΠιΣι-Πετρελαϊκή Εταιρία του Ιράκ (IPC – Iraq oil Company),
  • ΈιΝτιΠιΣι – Πετρελαϊκή Εταιρία του Άμπου Ντάμπι (ADPC (Abu Dhabi oil Company),
  • ΚιουΠιΣι – Πετρελαϊκή Εταιρία του Κατάρ (QPC – Qatar oil Company),
  • ΚέιΌουΣι – Πετρελαϊκή Εταιρία του Κουβέιτ (KOC- Kuwait Oil Company) και
  • Αράμκο – ΑραβοΑμερικάνικη Πετρελαϊκή Εταρία της Σαουδικής Αραβίας (ARAMCO -Arabian American Oil Company of Saudi Arabia).

Στη δεκαετία του 1950 το μερίδιο των οικονομικών εσόδων των πετρελεοπαραγωγών χωρών αυξήθηκε σημαντικά, ενώ παράλληλα τα έσοδα των κυρίων εταιριών παρέμειναν ανεπηρέαστα χάρη σε οικονομικά πλεονεκτήματα, που τους χορηγήθηκαν από τις κυβερνήσεις των χωρών αυτών.

Μεταξύ του 1958 και του 1972 τα έσοδα των 7 Αδελφών ανήλθαν σταθερά από 1,6 σε 4,5 Δισεκατομμύρια Δολάρια (US$ 1.6 to US$ 4.5 billion,) ενώ αντιθέτως η τιμή του βαρελιού έπεφτε σταδιακά.

Το 1973, αυτά τα κέρδη εκτοξεύτηκαν σε 8 Δισεκατομμύρια Δολάρια (US$ 8 billion). Μόλις μετά την πετρελαϊκή κρίση, χαρη στην ιλιγγιώδη άυξηση των τιμών, οι 7 Αδελφές ανέβασαν τα κέρδη τους σε 17,5 Δισεκατομμύρια Δολάρια (US$ 17.5 billion) για το έτος 1974 μόνο από την παραγωγή τους στις χώρες του ΟΠΕΚ – Οργανισμός των ΠετρελαιοΕξαγωγικών Χωρών (ΟPEC- Algeria, Angola, Ecuador, Iran, Iraq, Kuwait, Libya, Nigeria, Qatar, Saudi Arabia, the United Arab Emirates, and Venezuela)!

Οι επόμενες δύο δεκαετίες, που ακολούθησαν την καμπή της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης σηματοδοτούνται από αυξανόμενες τάσεις στα έσοδα για τις πετρελαϊκές εταιρίες λόγω αύξησης των τιμών και ταυτόχρονα, σε τάσεις μείωσης των εσόδων λόγω της συνεχόμενης αύξησης εσόδων των πετρελαοπαραγωγών χωρών. Η σταδιακή εγκατάλειψη της Συναίνεσης (Concession) των συμφωνιών δηλαδή να διεξάγουν έρευνες με συμβόλαια και να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους, κατέληξε σε μεγάλες απώλειες εσόδων, που αντισταθμίστηκε με την άυξηση της τιμής του βαρελιού και την ανάπτυξη της εμπορικής δραστηριότητας (εμπορία του αργού πετρελαίου και των παραγώγων του πετρελαίου).

Μ΄ αυτόν τον τρόπο το 1985, οι 5 κύριες Αμερικάνικες Εταιρίες είχαν το 1/7 των κερδών των 500 Πλουσιότερων (Fortune 500) μια κατηγοριοποίηση με βάση την περιουσία από το περιοδικό Φόρτσουν (Fortune), του οικονομικού περιοδικού των 500 ηγετικών Αμερικανικών εταιριών από πλευράς εσόδων δηλαδή αποκόμιζαν όσα και πριν την πετρελαϊκή κρίση του 1974.

Τη δεκαετία του 1980 και του ‘ 90 εμφανίστηκε μία νέα παράμετρος :
Η τρομακτική αύξηση των εξόδων για την εξόρυξη και την παραγωγή, που αντισταθμίστηκε ως ένα βαθμό από το τεράστιο μέγεθος των κοιτασμάτων, που ανακαλύφθηκαν. Αυτή η αύξηση είχε ως αποτέλεσμα την σημαντική αύξηση της τιμής του “νέου” βαρελιού πετρελαίου. Καθώς οι πολύ πλούσιες σε πετρέλαιο ζώνες γίνονταν ολοένα και σπανιότερες, ο αναταγωνισμος επιδεινώθηκε και οι εμπλεκόμενες χώρες εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση (τα πάντα είναι δίκαια στον έρωτα και στον πόλεμο) ώστε να αποκτήσουν επιπλέον οφέλη μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων κατά τον χρόνο της κατανομής – επιμερισμού των αδειών για έρευνα και εξόρυξη πετρελαίου.

Συνεπώς, πολλές από τις μικρές αλλά και μεσαίες εταιρίες εξαγοράστηκαν, καθώς τους έλειπαν τα επαρκή διαθέσιμα κεφάλαια για τη χρηματοδότηση της ανανέωσης του αποθεματικού τους, καθώς η εξόρυξη είχε καταστεί πολύ ακριβή. Όσον αφορά τις μεγαλύτερες εταιρίες τις κύριες, ένα κύμα Μέγα-Συγχωνεύσεων ( “Μega Μergers” ) ξεκίνησε το 1984 [(συγχώνευση της Γκαλφ (Gulf) και της Σέβρον (Chevron)] και η αποκορύφωση στα τέλη της δεκαετίας του ’90, προκάλεσε αναστάτωση στον τομέα του πετρελαίου, γεννιώντας 5 γίγαντες:

  • Έξον/ Μόμπιλ (Exxon/Mobil) δηλαδή η Standard Oil επέστρεψε (δες αρχή του άρθρου)
  • Η Βασιλική Ολλανδική Σελ (Royal Dutch Shell) η μοναδική, που δε συγχωνεύτηκε με άλληεταιρία,
  • Η ΜπιΠι/ΑΜΟΚΟ ( BP/Amoco) σήμερα BP,
  • Η Σέβρον/ Τέξακο (Chevron/Texaco) και
  • Η ΤόταλΦίναΈλφ (TotalFinaElf) σήμερα Total.

Οι πετρελαϊκές εταιρίες συνεχίζουν να έχουν τεράστια έσοδα. Τα χρήματα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να χρηματοδοτηθεί η μεταβολή σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας σε αναπτυσσόμενες χώρες (όπως η Ελλάδα). Οι Ευρωπαϊκές εταιρίες έλαβαν το μήνυμα:

  • Η BP με την ηλιακή ενέργεια είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στην οαραγωγή φωτοβολταϊκών,
  • Η Shell με τη βιομάζα, την ηλιακή και αιολική ενέργεια, που κατείχε το 10% της παγκόσμιας αγοράς σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 2005 και
  • Η Total με τη σχεδίαση και εμπόριο των φωτοβολταϊκών συστημάτων και επενδύσεις σε άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, εκμετάλλευση της κινητικής ενέργειας των κυμάτων κ.λ.π.).

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Current ye@r *