Η σαπουνόπερα της αναδιάρθρωσης χρέους συνεχίζεται με νέα επεισόδια. Στο τελευταίο από αυτά, πρωταγωνιστεί η Citigroup, η οποία “τάραξε τα νερά” με ένα email που διέρρευσε, και προετοιμάζεται ουσιαστικά για τα εξής μέτρα, που αναφέρονται άλλωστε και σε επίσημο έγγραφο της:
«Κούρεμα» 40% στα ελληνικά ομόλογα συστήνει η Citi
«Κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων της τάξης του 40%, σε συνδυασμό με επιμήκυνση του χρόνου λήξης των δανείων, μείωση των επιτοκίων, περισσότερα μέτρα λιτότητας και πώληση δημόσιας περιουσίας, συστήνει η Citigroup προκειμένου, όπως λέει, να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος.
Εκτιμά μάλιστα ότι όσο πιο γρήγορα συμβεί αυτό τόσο το καλύτερο. «Αν μετατεθεί το κούρεμα για το μέλλον, αυτό σημαίνει μεγαλύτερο κούρεμα για την ίδια μείωση χρέους/ΑΕΠ», αναφέρουν οι αναλυτές της τράπεζας σε έκθεσή τους.
Σε άλλη ανάλυση της, η Citigroup προχωρά ακόμα παραπέρα, καθώς αναφέρει ότι είτε θα πρέπει να γίνει ένα κούρεμα της τάξης του 76% τώρα, ή, αν περιμένουμε μέχρι το 2014, θα πρέπει να γίνει κούρεμα της τάξης του 96%:
Most disturbing is Citi’s sensitivity on the type of haircut needed in order to bring total debt down even more: Cut 76% of the debt now (to get Debt/GDP to a healthy 60%), or wait until 2014… and impose a 95% haircut.
…
In Figure 13, we calculate the “incremental” haircuts debtholders would suffer if they were to wait a certain number of years from today. For example, to bring the Debt/GDP ratio down to 90% in 2011 would mean a 52% haircut, 63% haircut in 2012, 68% in 2013, 70% in 2014 and 70% in 2015. Hence, the marginal haircut (“damage”) from waiting longer diminishes quickly — this is in-line with the expected recovery in the primary government balance and the return of real GDP growth. Therefore, we see two rational strategies for debtholders:Option 1 — “Act Now”: Insist on restructuring as soon as possible in order to avoid more haircutting in later years. The market (see Figure 14) seems to be voting for “Act Now”, or rather act within the next two to three years. The yield on the 3Y GGB is 21.1% compared to the 30Y yield of 9.6%.
Option 2 — “Pretend and Forget”: as the “haircut curve” starts to flatten out beyond year 2015, debtholders could close their eyes, help refinance maturing Greek debt, and hope that Greece slowly finds its way out. But this could be a long wait and may require concessions such as extending maturities. In addition, no country with Debt/GDP ratio of more than 150% has ever avoided a default anyways. Why would Greece be different?
Την ίδια ώρα, και η ντόπια κυβέρνηση αρχίζει σιγά σιγά να προετοιμάζει την “κοινή γνώμη” για την επερχόμενη αναδιάρθρωση, παρουσιάζοντας την ως “αναπόφευκτη”, “αναγκαία”, κτλ. Για παράδειγμα, διαβάστε αν θέλετε ένα πρόσφατο και πολύ μακροσκελές άρθρο των φιλοκυβερνητικών “Νέων”, όπου γίνεται λόγος για μια “βελούδινη αναδιάρθρωση” όπως την ονομάζουν.
Εμείς βέβαια έχουμε δει επανειλημμένα το ζήτημα της χρεωκοπίας, που στην πραγματικότητα είναι όχι απλά αναπόφευκτη, αλλά έχει ήδη συντελεστεί, απλά δεν έχει γίνει παραδεκτή δημόσια, τουλάχιστον όχι ακόμα. Έχουμε επίσης δει (πχ εδώ) ότι αυτή η άρνηση της πραγματικότητας γίνεται από τις τράπεζες διότι ως πιστωτές των χρεωκοπημένων χωρών, δε μπορούν να δεχτούν σήμερα αυτές τις απώλειες από μια χρεωκοπία, στάση πληρωμών, κτλ, χωρίς να χρεωκοπήσουν μετά και οι ίδιες.
Όπως αναφέρει και ο M. Pettis:
Η κρίση του χρέους των ΛΑΧ της δεκαετίας του 1980 μαινόταν για σχεδόν μια ολόκληρη δεκαετία – μια δεκαετία παύσης πληρωμών, φυγής κεφαλαίων, και έντονα χαμηλής ανάπτυξης – πριν οι πιστωτές επισήμως αναγνώρισαν ότι οι περισσότεροι αγωνιζόμενοι δανειολήπτες δεν θα μπορούσαν να εξοφλήσουν το χρέος τους και χρειάζονταν μερική άφεση χρέους. Η πρώτη επίσημη αναγνώριση της διαγραφής χρεών συνέβη με το σχέδιο αναδιάρθρωσης του Μεξικού Brady το 1990. Η ανάπτυξη επέστρεψε στις περισσότερες χώρες μόνο αφότου κατέστη σαφές ότι θα λάβουν άφεση χρέους.
Γιατί πήρε τόσο καιρό; Ήταν οι τράπεζες ηλίθιες; Όχι, οι τράπεζες γνώριζαν πολύ καλά ότι δεν επρόκειτο να πάρουν πίσω τα χρήματά τους ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, αλλά για να το αναγνωρίσουν επίσημα αυτό θα έπρεπε να χάσουν περισσότερα κεφάλαια για την απορρόφηση των ζημιών από όσα είχαν. Η αναγνώριση του προφανούς έπρεπε λοιπόν να καθυστερήσει σχεδόν μία ολόκληρη δεκαετία, ώστε οι τράπεζες να οικοδομήσουν ένα επαρκές κεφάλαιο ως «μαξιλάρι» για την απορρόφηση των ζημιών.
Το ίδιο και με την Ευρωπαϊκή κρίση. Ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού χρέους κατέχεται από ευρωπαϊκές τράπεζες, και απλά δεν έχουν αρκετό κεφάλαιο για να απορροφήσουν τις ζημίες του ελληνικού χρέος, πόσο μάλλον αν η Ελλάδα συνοδεύεται από την Πορτογαλία, την Ισπανία και άλλες. Οι τράπεζες θα πρέπει πρώτα να ανοικοδομήσουν τις κεφαλαιακές βάσεις τους για να μπορέσουν να παραδεχτούν το αυτονόητο, και αυτό θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετά χρόνια.
Προς το παρόν λοιπόν, οι λαοί ρημάζονται, οι τράπεζες αρπάζουν πακέτα σωτηρίας, επιδοτήσεις, κτλ, και ξεφορτώνονται όπως μπορούν τα “τοξικά” ομόλογα (τα ομόλογα των χρεωκοπημένων κρατών που δε μπορούν να τα αποπληρώσουν).
Και η σαπουνόπερα συνεχίζεται. Πχ το συντηρητικό Economist αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:
Η Ελλάδα δεν χρειάζεται ένα σχέδιο Μπέικερ, εκείνο δηλαδή που πήρε το όνομά του από τον τότε υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζέιμς Μπέικερ, ο οποίος το 1982 πρόσφερε στους Λατινοαμερικανούς προσωρινό ανασχεδιασμό, χαρίζοντας στις αμερικανικές τράπεζες χρόνο να «ανασάνουν», αλλά «πνίγοντας» τις οικονομίες της Λατινικής Αμερικής στο βάρος των απλήρωτων χρεών. Χρειάζεται αντιθέτως ένα σχέδιο Μπρέιντι, από τον Νίκολας Μπρέιντι, υπουργό Οικονομικών το 1989, ο οποίος προχώρησε στην απαραίτητη μείωση χρέους για τις ίδιες οικονομίες, οι οποίες πάντως είχαν χάσει μέχρι τότε μία δεκαετία.
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα σχέδιο Μπρέιντι, όχι Μπέικερ. Μία τέτοια αναδιάρθρωση θα έπληττε κάποιες ευρωπαϊκές τράπεζες, ιδιαίτερα τις ελληνικές, οι οποίες θα χρειάζονταν επιπλέον επίσημη βοήθεια. Συνολικά το πλήγμα στις ευρωπαϊκές τράπεζες θα ήταν διαχειρίσιμο, και είναι πολύ καλύτερο να εξωθηθούν σε αύξηση κεφαλαίων παρά να υποκρίνονται ότι το απλήρωτο χρέος είναι ακέραιο. Τίποτε από όλα αυτά δεν θα είναι εύκολο να «πωληθεί» στους ψηφοφόρους, αλλά όσο περισσότερο οι πολιτικοί τους λένε ψέματα για την πραγματικότητα, τόσο πιο θυμωμένοι θα γίνονται. (με απλά λόγια, το Economist παραδέχεται ότι το πρόβλημα είναι το πως θα ελαχιστοποιήσουν τη ζημιά των τραπεζών, και γι’ αυτό έχουν στήσει όλη αυτή την κωμικοτραγική σαπουνόπερα με την αναδιάρθρωση)Η αλήθεια είναι ότι το χρέος της Ελλάδας πρέπει να μειωθεί τουλάχιστον κατά το ήμισυ. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα μπορούσαν να προσφέρουν ένα φάσμα τρόπων επίτευξης του στόχου αυτού: μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους, του επιτοκίου, ή δραστική επιμήκυνσή του. Θα μπορούσαν να γλυκάνουν τους όρους με εγγυήσεις, όπως έκαναν τα ομόλογα Μπρέιντι, και να προσφέρουν στους επενδυτές μερίδιο στην όποια ελληνική ανάκαμψη, με εγγυήσεις που θα συνδέονται με τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Υπάρχουν δημιουργικοί τρόποι ώστε να καταστεί λιγότερο οδυνηρή μία χρεοκοπία. Δημιουργικό δεν θα είναι, πάντως, να προσποιούνται ότι αυτή δεν θα συμβεί.
Οι τραπεζίτες όμως, που ΔΕΝ είναι ακόμα 100% έτοιμοι να απορροφήσουν τις ζημιές, και χρειάζονται και άλλο χρόνο για να αρπάξουν ακόμα περισσότερα εις βάρος μας, αρνούνται -προς το παρόν- την αναδιάρθρωση. “Περιμένετε λίγο ακόμα να σας αρπάξουμε μερικά δισεκατομμυριάκια ακόμα, και μετά όντως θα κάνουμε και αναδιάρθρωση, και επιμήκυνση, και κούρεμα, και ότι θέλετε. Αφού έτσι κι αλλιώς το ξέρουμε ότι το χρέος αυτό δεν είναι αποπληρώσιμο”:
Σταρκ: Καταστροφική η αναδιάρθρωση χρέους κράτους της ευρωζώνης
Τραπεζική κρίση χειρότερη εκείνης που προκάλεσε η κατάρρευση της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers θα μπορούσε να προκαλέσει τυχόν αναδιάρθρωση χρέους κράτους μέλους της ευρωζώνης, δήλωσε το μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Γιούργκεν Σταρκ, μετέδωσε το πρακτορείο Reuters.
Εδώ μπορείτε να δείτε και ένα πίνακα με τις τράπεζες που κατέχουν αυτή τη στιγμή τα ομόλογα της Ελλάδας, και θα δεχτούν πλήγμα. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ξένες τράπεζες έχουν ολοένα και λιγότερα ομόλογα, καθώς τα ξεφορτώνονται, και πλέον έχουν μείνει κυρίως οι εγχώριες τράπεζες:
Επιπλέον, η Ρωσία ανακοίνωσε ότι δε θα επενδύει πλέον σε ελληνικά ομόλογα (βέβαια αν η Ελλάδα αγοράσει κάποιον εξοπλισμό από τη Ρωσία, ίσως; να αλλάξουν τα πράγματα):
Η Ρωσία δεν θα επενδύει πλέον σε ελληνικά και ιρλανδικά ομόλογα
Αν και η ιδέα της ΕΛΕ είναι σωστή, και πράγματι θα πρέπει να ανοίξουν τα βιβλία, θεωρώ ότι δεν είναι και σωστό να προβάλλεται ως η “κύρια αιχμή” (διότι δεν αρκεί). Αυτό που απαιτείται είναι στάση πληρωμών, και έξοδος από την ΕΕ – μια καλή ανάλυση κάνει ο Φωτόπουλος στην “Ελευθεροτυπία”:
Τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει μια καινούργια μαζική εκστρατεία -ακόμη και με ντοκιμαντέρ στο Ιντερνετ!- της ρεφορμιστικής Αριστεράς (δηλαδή της Αριστεράς που δεν αμφισβητεί το ίδιο το σύστημα της διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς και της έκφρασής της στο γεωγραφικό μας χώρο, της Ε.Ε.), η οποία βρήκε τον τρόπο διεξόδου από τη βαθιά και επιδεινούμενη καθημερινά οικονομική κρίση της χώρας στο… λογιστικό έλεγχο του χρέους.
Στο μικρό αυτό χώρο θα προσπαθήσω να δείξω γιατί τόσο η διάγνωση των αιτίων της κρίσης, πάνω στην οποία στηρίζεται η άποψη αυτή, όσο και συνακόλουθα η προτεινόμενη «θεραπεία» είναι όχι μόνο λανθασμένες αλλά και εντελώς αποπροσανατολιστικές. Επίσης, αντικειμενικά, καταλήγουν στην προετοιμασία των λαϊκών στρωμάτων για την προσεχή αναδιαπραγμάτευση και πιθανή διαγραφή τμήματος του χρέους – χωρίς όμως να θέτουν θέμα ακύρωσης των «διαρθρωτικών» αλλαγών που επιβάλλουν οι ελίτ, η οποία είναι αδύνατη χωρίς την έξοδο από την Ε.Ε.!
…
η οικονομική κρίση της Ελλάδας είναι δομική (ή διαρθρωτική) και χρόνια, και εκφράζεται με τη μεταπολεμική αποδιάρθρωση της παραγωγικής δομής που ολοκληρώθηκε με το άνοιγμα των αγορών της στην παγκόσμια αγορά – μια διαδικασία την οποία επιτάχυνε η είσοδός της στην Ε.Ε. στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η ουσιαστική αποδιάρθρωση της παραγωγικής δομής, αναπόφευκτα, οδήγησε στη δημιουργία μιας «καταναλωτικής κοινωνίας χωρίς παραγωγική βάση» και στη συνεχή αύξηση του εξωτερικού χρέους και, συνακόλουθα, του δημόσιου, το οποίο έφτασε στα σημερινά εκρηκτικά επίπεδα.Είναι λοιπόν φανερό ότι κάποια μελλοντική, τυπική ή άτυπη, χρεοκοπία ήταν προαποφασισμένη όταν επιβαλλόταν το Μνημόνιο και ο στόχος των ελίτ από την αρχή ήταν, από τη μια μεριά, να ξεζουμίσουν όσο μπορούσαν περισσότερο τα λαϊκά στρώματα, ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις ζημιές των κατόχων των ομολόγων, και, από την άλλη, να ολοκληρώσουν τις «διαρθρωτικές» αλλαγές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, οι οποίες δεν είναι παρά η υλοποίηση των «4 ελευθεριών» του Μάαστριχτ (δηλαδή η «απελευθέρωση» των αγορών κεφαλαίου, εργασίας, αγαθών και υπηρεσιών).
Στην προβληματική επομένως αυτή, το χρέος δεν είναι η αιτία της βαθιάς και επιδεινούμενης κρίσης[…]Ακόμη και αν αύριο μας χάριζαν οι πιστωτές μας ολόκληρο το χρέος, θα ήταν θέμα χρόνου να ξαναβρεθούμε στην ίδια θέση, εφόσον παραμέναμε στην Ε.Ε. και διατηρούσαμε τις αγορές μας ανοιχτές και απελευθερωμένες, όπως αυτή επιβάλλει! Το ζητούμενο είναι η δημιουργία μιας εντελώς διαφορετικής παραγωγικής και καταναλωτικής δομής, η οποία θα επέτρεπε την οικονομική αυτοδυναμία (όχι αυτάρκεια) του ελληνικού λαού, σ’ ένα πλαίσιο οικονομικής δημοκρατίας όπου ο ίδιος ο λαός, και όχι οι ντόπιες και ξένες ελίτ, ελέγχει τα μέσα παραγωγής και την οικονομική διαδικασία. Αυτό θα δημιουργούσε τις συνθήκες για τη μόνιμη οικονομική απεξάρτηση, σε πρώτο στάδιο ξεκινώντας από την ίδια τη χώρα, με τη μονομερή έξοδο από την Ε.Ε. και τον εξαναγκασμό των ντόπιων και ξένων ελίτ να πληρώσουν αυτές το χρέος, εφόσον άλλωστε αυτές το δημιούργησαν και όχι βέβαια τα λαϊκά στρώματα τα οποία κανένας δεν τα ρώτησε ποτέ.
Αυτό σημαίνει ότι ολόκληρο το χρέος είναι μη νομιμοποιημένο και όχι, όπως θεωρούν οι υποστηρικτές του λογιστικού ελέγχου, κάποιο μέρος αυτού που, αν το βρει κάποια επιτροπή έπειτα από κάμποσα χρόνια, θα μπορούσαμε να το κηρύξουμε παράνομο ή απεχθές και κατόπιν να ζητήσουμε από τις ντόπιες και ξένες ελίτ να το διαγράψουν!
Ολα αυτά δεν σημαίνουν την «αλβανοποίηση» της ελληνικής οικονομίας, όπως υποστηρίζουν οι κομισάριοι του συστήματος, αλλά, αντίθετα, την αποφυγή της λατινοαμερικανοποίησής της
Αφήστε μια απάντηση