Άνθρωποι, συγχωρήστε τον, γιατί δεν ξέρει τι κάνει …

Σε ολόκληρη την ελληνική λογοτεχνία ο Ιησούς εξανθρωπίζεται. Στον Καζαντζάκη ονειρεύεται πάνω στον σταυρό πως είναι παντρεμένος και ζει μια φυσιολογική ζωή. Στον Βάρναλη η Παναγία αφήνει στην άκρη την αγιοσύνη της και είναι απλώς μια μάνα που θρηνεί τον χαμό του παιδιού της. «Πού να σε κρύψω, γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί». Στον Παπαδιαμάντη τα θεία Πάθη εξισώνονται με τα ανθρώπινα των ξωμάχων και η Ανάσταση είναι η μέρα η Λαμπρή που γεννά την προσδοκία.

Σε αντίθεση με την ήπια ορθοδοξία, ο καθολικισμός είναι σκληρός και ο θεός τιμωρός. Στο βιβλίο του Σαραμάγκου «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιο» ο Χριστός ρωτάει τον πατέρα του τι νόημα θα είχε η θυσία του. Εκείνος με μια σοκαριστική ειλικρίνεια του εξιστορεί όλα όσα θα επακολουθήσουν, με αποκορύφωμα τις σταυροφορίες και την Ιερά Εξέταση. «Θα πεθάνουν εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες και γυναίκες, η γη θα γεμίσει από κραυγές πόνου, βογκητά αγωνίας, ο καπνός των καμένων θα σκεπάσει τον ουρανό, το λίπος τους θα τσιτσιρίσει πάνω στις θράκες, κι όλα με ευθύνη δική μου. “Πατέρα, πάρε αυτό το ποτήρι από μένα”. Άπ’ το αν θα το πιεις, εξαρτάται η δική μου εξουσία και η δική σου δόξα’. “Δεν τη θέλω αυτή τη δόξα’. ‘Εγώ όμως τη θέλω αυτή την εξουσία’». Και εκεί δένει απόλυτα το παρακάτω απόσπασμα από το ίδιο βιβλίο του Πορτογάλου κομμουνιστή συγγραφέας:

«Ο Ιησούς πεθαίνει λίγο – λίγο, η ζωή τον εγκαταλείπει, όταν ξαφνικά ανοίγει ο ουρανός πάνω από το κεφάλι του, απ’ άκρη σε άκρη, κι εμφανίζεται ο Θεός, με το ντύσιμο που είχε στο καΐκι, και η φωνή του αντηχεί σε όλη τη γη καθώς λέει,

Εσύ είσαι ο Υιός μου ο αγαπητός, σε σένα έδωσα όλη μου την εύνοια.

Τότε ο Ιησούς κατάλαβε πως σύρθηκε στην πλάνη, όπως σέρνεται ο αμνός στη σφαγή, ότι η ζωή του χαράχτηκε για να πεθάνει έτσι από την αρχή της αρχής, και, όπως θυμήθηκε τον ποταμό αίματος και τον πόνο που θα γεννηθεί απ’ αυτόν και θα πλημμυρίσει τη γη, κραύγασε προς τον ανοιχτό ουρανό, όπου ο Θεός χαμογελούσε:

Άνθρωποι, συγχωρήστε τον, γιατί δεν ξέρει τι κάνει»…

(Ζοζέ Σαραμάγκου – «Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον», εκδόσεις «Καστανιώτη»)