Έτσι παίζεται η αστική πολιτική

Του Γιώργη Γιαννακέλλη

Η πρόσφατη παρέμβαση του Ευάγγελος Βενιζέλος δεν είναι απλώς μια «θεσμική ανησυχία» για τη διακυβερνησιμότητα της χώρας. Είναι μια ολοκάθαρη εικόνα για το πώς ασκείται και αναπαράγεται η αστική πολιτική εξουσία.

Όχι στο επίπεδο των μεγάλων διακηρύξεων, αλλά στο επίπεδο των υπαινιγμών, των μισόλογων και των ιδιωτικών συμφωνιών που ποτέ δεν γίνονται πλήρως δημόσιες.

Όταν ένας κορυφαίος παράγοντας του συστήματος απαντά στην κριτική με το «ρωτήστε τον ίδιο αν υπήρξε δέσμευση», δεν υπερασπίζεται απλώς τον εαυτό του (γιατί άραγε;), αλλά ταυτόχρονα μας αποκαλύπτει πώς λειτουργεί το παιχνίδι: οι σοβαρές αποφάσεις, οι ισορροπίες, οι ρόλοι και οι ανταμοιβές δεν κρίνονται στον δημόσιο λόγο, αλλά σε ιδιωτικές συζητήσεις κορυφής και επιστρέφουν στην επιφάνεια μόνο ως υπαινιγμοί.

Αυτό δεν είναι ατύχημα. Είναι μέθοδος.

Η αστική πολιτική δεν χρειάζεται να αποδείξει· αρκεί να υπονοήσει. Δεν χρειάζεται να πει «έγινε έτσι»· αρκεί να αφήσει να αιωρείται ότι «κάτι ειπώθηκε». Με αυτόν τον τρόπο διατηρείται η αδιαφάνεια, προστατεύονται οι πρωταγωνιστές, και το πολιτικό σύστημα εμφανίζεται ως φυσικός διαχειριστής μυστικών που ο λαός δεν χρειάζεται να γνωρίζει.

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι αν η χώρα είναι «μη διακυβερνήσιμη». (Μια χαρά κυβερνήσιμη είναι για τα μεγάλα συμφέροντα που υπηρετεί).
Το πρόβλημα είναι ότι κυβερνάται με όρους κλειστού κλαμπ, όπου οι ιδιωτικές δεσμεύσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά βούληση, αλλά ποτέ να λογοδοτήσουν.

Κι εδώ αποκαλύπτεται η αντίφαση: αυτοί που μιλούν διαρκώς για θεσμούς, συνταγματική τάξη και σοβαρότητα, είναι οι ίδιοι που -όταν τους συμφέρει- φέρνουν στο δημόσιο πεδίο τις ιδιωτικές κουβέντες όχι για να τις φωτίσουν, αλλά για να τις εργαλειοποιήσουν.

Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος που τέτοιες δηλώσεις ενοχλούν. Οχι επειδή «λένε πολλά», αλλά επειδή λένε μισά. Και τα μισά, στην πολιτική, είναι συχνά πιο επικίνδυνα από το ψέμα.

Αν κάτι αξίζει να κρατήσουμε από αυτή την ιστορία, δεν είναι η ψυχολογία των πρωταγωνιστών. Είναι το μάθημα: έτσι παίζεται η αστική πολιτική – με υπαινιγμούς αντί για λογοδοσία και με off the record εξουσία που γίνεται on the record μόνο όταν βολεύει.