Σε μια εποχή όπου ο σκοταδισμός και ο φανατισμός φαίνεται να κερδίζουν έδαφος, η Κύπρος γίνεται μάρτυρας ενός ακόμα επεισοδίου βίας ενάντια στην ελευθερία της έκφρασης και την ανατρεπτική τέχνη. Ο Γιώργος Γαβριήλ, εικαστικός καλλιτέχνης και εκπαιδευτικός σε δημόσιο σχολείο της Κύπρου, δέχτηκε επίθεση με εκρηκτικά στο σπίτι του, λίγες μόλις ημέρες μετά τον σάλο που προκλήθηκε από την έκθεση των έργων του στην Πάφο.
Αυτή η πράξη τρομοκρατίας δεν είναι τυχαία: Είναι η κορύφωση μιας μακράς αλυσίδας διώξεων και απειλών ενάντια σε έναν δημιουργό που τολμά να αμφισβητεί τα κατεστημένα, την εξουσία και τα θρησκευτικά δόγματα.
Η τέχνη του Γαβριήλ είναι, όπως οφείλει να είναι κάθε γνήσια τέχνη, ανατρεπτική και προκλητική. Τα έργα του αγγίζουν ευαίσθητα θέματα, όπως η θρησκεία, η πολιτική και η κοινωνική αδικία, προκαλώντας συχνά την οργή των συντηρητικών κύκλων.
Στο παρελθόν, δημιουργίες του έχουν χαρακτηριστεί “βλάσφημες” και “ιερόσυλες” από τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρυσόστομο, ο οποίος είχε φτάσει στο σημείο να ζητήσει δημόσια την απόλυσή του από το υπουργείο Παιδείας: «Η κυβέρνησις, το υπουργείο Παιδείας θα πρέπει να φανούν αυστηροί έναντι τέτοιων ανθρώπων».
Η υπόθεση είχε φτάσει μέχρι πειθαρχική δίωξη, αλλά ο Γαβριήλ δικαιώθηκε, αποδεικνύοντας ότι ο σκοταδισμός δεν περνάει πάντα.
Ωστόσο, στην Κύπρο, όπου ακόμα ισχύει νόμος περί βλασφημίας, τέτοιες διώξεις θυμίζουν Μεσαίωνα και όχι σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία.
Η πρόσφατη έκθεση με τίτλο «Αντισυστημική Τέχνη» στη Blue Iris Gallery της Πάφου άνοιξε το περασμένο Σάββατο βράδυ, παρουσιάζοντας έργα με εικόνες του Χριστού και της Παναγίας που προκάλεσαν άμεσες αντιδράσεις. Κόμματα όπως το ΔΗΣΥ και το ΕΛΑΜ έσπευσαν να καταδικάσουν τα έργα ως “βλασφημία”, απαιτώντας την απόσυρσή τους και νομικές ενέργειες.
Ο πρόεδρος του ΕΛΑΜ κατέθεσε ακόμα και μήνυση για προσβολή θρησκευτικών αισθημάτων, ενώ το ΔΗΣΥ χαρακτήρισε τα έργα “βεβήλωση ιερών προσώπων και συμβόλων”.
Η γκαλερί, υπό την πίεση, ακύρωσε την έκθεση το μεσημέρι της Κυριακής, δηλώνοντας ότι δεν ήθελε να προκαλέσει αναταραχή, παρόλο που στόχος ήταν η προώθηση της τέχνης και του πολιτισμού.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις 18 Δεκέμβρη 2025, η βία κλιμακώθηκε. Ένας μοτοσικλετιστής πέταξε δύο εκρηκτικά αντικείμενα –πιθανώς κροτίδες χαμηλής ισχύος– μπροστά από την είσοδο του σπιτιού του Γαβριήλ στην Κοκκινοτριμιθιά, κοντά στη Λευκωσία. Ο καλλιτέχνης βρισκόταν εκεί με τη σύζυγό του, τα παιδιά και τα εγγόνια του, ακούγοντας πρώτα θόρυβο από μοτοσικλέτες και μετά τις εκρήξεις που προκάλεσαν μικρές ζημιές. Κανείς δεν τραυματίστηκε σωματικά, αλλά ο τρόμος ήταν μεγάλος ειδικά στα παιδάκια.
Αυτή η επίθεση δεν είναι απλώς ένα μεμονωμένο περιστατικό: Είναι σύμπτωμα ενός βαθιά ριζωμένου Μεσαίωνα που βαθαίνει και γίνεται όλο και πιο μαύρος και απειλητικός. Σε μια κοινωνία όπου η εκκλησία και τα δεξιά κόμματα επιβάλλουν λογοκρισία και διώξεις, η τέχνη γίνεται στόχος. Ο Γαβριήλ, ως εκπαιδευτικός και καλλιτέχνης, εκπροσωπεί την ελευθερία της έκφρασης που είναι αδιαπραγμάτευτη. Οι απειλές, οι μηνύσεις και τώρα η βία δείχνουν πόσο εύθραυστη είναι η δημοκρατία όταν ο φανατισμός παίρνει το πάνω χέρι.
Η αλληλεγγύη προς τον Γιώργο Γαβριήλ και η υπεράσπιση της ανατρεπτικής τέχνης είναι καθήκον όλων μας. Μόνο μέσα από τον αγώνα ενάντια στον σκοταδισμό μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι η τέχνη θα παραμείνει ελεύθερη και η κοινωνία προοδευτική. Η ιστορία θα δικαιώσει τους δημιουργούς, όχι τους διώκτες τους!
***
Σε κινητοποίηση έξω από το Υφυπουργείο Πολιτισμού καλεί η Συμμαχία Ενάντια στην Ακροδεξιά, στον Φασισμό και τον Ρατσισμό, καλώντας σε διαμαρτυρία τη Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου, στις 17:00, στον Στρόβολο σχετικά με την επίθεση με εκρηκτικά που σημειώθηκε στην οικία του εικαστικού Γιώργου Γαβριήλ.
Σε ανακοίνωσή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η Συμμαχία αποδίδει την επίθεση σε «ένα κλίμα στοχοποίησης, μίσους και εκφασισμού του δημόσιου λόγου». Παράλληλα, κάνει λόγο για «εργαλειοποίηση της τέχνης και της ελευθερίας της έκφρασης από πολιτικά και μιντιακά κέντρα», η οποία –όπως σημειώνει– συνέβαλε στο να ανοίξει ο δρόμος για τη βία.
Η Συμμαχία διευκρινίζει ότι, παρότι η κριτική στην τέχνη είναι απολύτως θεμιτή, η τρομοκράτηση, οι απειλές και οι επιθέσεις δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές. Τονίζει επίσης ότι ο δημοκρατικός και προοδευτικός κόσμος του τόπου καταδικάζει απερίφραστα το περιστατικό και απευθύνει κάλεσμα για μια «μαζική και ειρηνική απάντηση».
Στο πλαίσιο του καλέσματος υπογραμμίζεται ακόμη ότι «η τέχνη που δεν ενοχλεί είναι απλώς διακόσμηση», ενώ διακηρύσσεται στάση μηδενικής ανοχής απέναντι στον φασισμό.
Η αληθινή τέχνη είναι “κάλλος”, σεβασμός, αξιοπρέπεια, ιδανικά, εξυψώνει τον άνθρωπο, τον ανεβάζει πνευματικά και του δείχνει τον δρόμο προς τις Ιδέες (με την Πλατωνική έννοια) και την οδό προς τη θέωση (άνω+θρώσκω). Κάθε προβληματισμός που γεννά η τέχνη έχει αυτόν τον σκοπό. Ειδάλλως δεν είναι τέχνη αλλά είναι η έκφραση διαστροφής της κάθε ανωμαλίας που έχει ο “καλλιτέχνης” μέσα του, ο οποίος είναι σφόδρα κομπλεξικός και θέλει να μοιραστεί τις μύχιες, διαστροφικές εικόνες του εγκεφάλου του με τους άλλους. Ο “καλλιτέχνης” που φτάνει σε αυτήν την κατάντια υποφέρει μέσα του, είναι βαθιά καταθλιπτικός και την “τρικυμία εν κρανίω” που νιώθει επιθυμεί να την περάσει και στο ανυποψίαστο κοινό, που βαφτίζει “ανατρεπτικό” κάθε τι “πορνοδιαστροφικό”. Η λεγόμενη “ανατρεπτική” τέχνη είναι ένα άλλο προϊόν της παρακμής του καπιταλισμού, στην οποία υποτίθεται ότι είστε αντίθετοι. “Υποτίθεται” το τονίζω. Αλλά μάλλον η αθεΐα σας, είναι πιο έντονη από την αποστροφή σας προς τα υποπροϊόντα του καπιταλισμού.