Πηγή: Άρης Χατζηστεφάνου – “Unfollow”
Από τα δεκάδες κέντρα υποδοχής προσφύγων σε όλη την Ευρώπη υπάρχει ένα στην είσοδο του οποίου αναγραφόταν.· «Arbeit macht frei» (Η εργασία απελευθερώνει). Πρόκειται για το πρώην στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας και εξόντωσης του Νταχάου. Ο δήμαρχος της περιοχής είχε τη φαεινή ιδέα να χρησιμοποιήσει εγκαταστάσεις στην περίμετρο του στρατοπέδου για να φιλοξενήσει πρόσφυγες αλλά και γερμανούς άστεγους, που δεν μπορούσαν να βρουν καταφύγιο σε άλλα σημεία της πόλης. Και μπορεί η σχετική πληροφορία να προκαλεί φρίκη στις οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, για εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες όμως το να βρεθούν σε γερμανικό έδαφος, έστω και υπ’ αυτές τις συνθήκες, θα είναι σύντομα όνειρο θερινής νυκτός.
Καλά κρυμμένη πίσω από τις αποφάσεις τεχνοκρατών και κομισάριων στις Βρυξέλλες, η πολιτική του Βερολίνου για τους πρόσφυγες στηρίζεται στη δημιουργία γιγαντιαίων στρατοπέδων, όσο πιο μακριά γίνεται από τις ευρωπαϊκές μητροπόλεις και όσο πιο κοντά στις χώρες από τις οποίες προσπαθούν να διαφύγουν. Για το λόγο αυτό η ΕΕ προωθεί οε πρώτη φάση προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης των ήδη υπαρχόντων καταυλισμών προσφύγων σε χώρες όπως η Τουρκία και η Ιορδανία· διαιωνίζει, δηλαδή, μια τραγική κατάσταση, για την οποία φέρει και η ίδια τεράστια ευθύνη. Ωστόσο, για όσους πρόσφυγες και μετανάστες καταφέρουν να φτάσουν στα σύνορα της Ευρώπης-φρούριο προβλέπεται μια νέα διαδικασία ελέγχου.
Στην καρδιά της νέας πολιτικής βρίσκεται ο περίφημος θεσμός των hotspots. Πρόκειται για τους νέους «πορτιέρηδες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι θα κάνουν το απαραίτητο «face control» τους μετανάστες και πρόσφυγες και τελικά θα αποφασίζουν ποιοι θα είναι οι ελάχιστοι τυχεροί που θα περνάνε τα σύνορα και ποιοι θα επαναπατρίζονται στις άθλιες και επικίνδυνες συνθήκες των χωρών καταγωγής τους. Αν και η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφεύγει να δώσει έναν σαφή ορισμό των hotspot, σε εσωτερικά έγγραφά της περιγράφει με εξαιρετικές λεπτομέρειες τον τρόπο λειτουργίας τους, ο οποίος μόνο ανθρωπιστικά κίνητρα δεν φαίνεται να έχει.
Τα hotspot αποτελούν μια πλατφόρμα για το συντονισμό διαφορετικών υπηρεσιών ασφαλείας της ΕΕ, όπως η Frontex, η Europol και η Eurojust, οι οποίες τυπικά θα αποφασίζουν ποιοι δικαιούνται άσυλο και ποιοι πρέπει να επαναπατριστούν. Μέχρι στιγμής έχει ανακοινωθεί η δημιουργία δυο κεντρικών hotspot στην Ιταλία και την Ελλάδα, ενώ ο αριθμός τους θα αυξηθεί άμεσα ανάλογα με τις αλλαγές στις προσφυγικές ροές.
Το «στρατηγείο» της νέας προσπάθειας, που θα ακούει στο όνομα European Union Regional Task Force (EURTF), θα στεγάζεται τελικά στον Πειραιά μαζί με το τοπικό γραφείο της Frontex. Και αν για ορισμένους το να φιλοξενείς το αρχηγείο μιας τόσο μεγάλης επιχείρησης ακούγεται δελεαστικό, στην περίπτωση της Ελλάδας πρόκειται, όπως όλα δείχνουν, για μία ακόμη task force που θα εγκατασταθεί για να επιβάλει τις ευρωπαϊκές οδηγίες στο ελληνικό κράτος. «Η EURTF θα πρέπει να πραγματοποιεί το έργο της χωρίς προκαταλήψεις για τις ικανότητες των τοπικών αρχών», αναφέρεται στις οδηγίες της Κομισιόν, που θυμίζουν περισσότερο εγχειρίδιο ευπρεπούς συμπεριφοράς για αποικιοκράτες.
Να σημειωθεί πως, αν και τα hotspot ενεργοποιούνται μόνο με σχετικό αίτημα χώρας-μέλους της ΕΕ, από τα έγγραφα του Δημήτρη Αβραμόπουλου προκύπτει ότι η Επιτροπή ετοιμάζει μηχανισμούς άσκησης πίεσης στις χώρες-μέλη που δεν θέλουν να ζητήσουν τη σχετική… αρωγή. Η απόφαση, δηλαδή, είναι δική σας, αλλά θα σας παρακαλούσαμε να το ξανασκεφτείτε προτού απορρίψετε τη βοήθειά μας.
Μια πιο προσεκτική ανάγνωση των σχετικών οδηγιών, που απέστειλε στους αρμόδιους υπουργούς της ΕΕ ο επίτροπος Δ. Αβραμόπουλος, αποκαλύπτει ότι στα hotspot, εκτός από το να λαμβάνονται δακτυλικά αποτυπώματα και να πιστοποιείται η χώρα καταγωγής, προβλέπεται ακόμη και ανάκριση (χρησιμοποιείται ο τεχνικός όρος «debriefing») των προσφύγων και των μεταναστών, προκειμένου να εντοπιστούν τρομοκρατικές οργανώσεις και δίκτυα λαθρεμπόρων.
Τη στιγμή, δηλαδή, που η πολιτική της Δύσης βυθίζει την ευρύτερη Μέση Ανατολή σε πολέμους, δημιουργώντας εστίες προσφυγικών ροών, η ΕΕ δεν έχει ως προτεραιότητα να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση, αλλά να δημιουργήσει νέους μηχανισμούς αστυνόμευσης. Οι προκαταρκτικές οδηγίες που είδαν το φως της δημοσιότητας προβλέπουν ακόμη και τη χρήση ειδικών συσκευών που θα αντιγράφουν όλες τις πληροφορίες που υπάρχουν σε κινητά τηλέφωνα και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές των προσφύγων – τεχνικές, δηλαδή, βγαλμένες από τα σημεία συνοριακών ελέγχων στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη…
Οι πρώτες πληροφορίες για τη λειτουργία των hotspot έχουν ήδη προκαλέσει την ανησυχία οργανώσεων όπως η Διεθνής Αμνηστία, η οποία προειδοποιεί ότι θα παρακολουθεί στενά τις διαδικασίες προκειμένου να διαπιστώσει εάν ασκείται βία σε μετανάστες και πρόσφυγες που αρνούνται να δώσουν δακτυλικά αποτυπώματα και εάν τα hotspot θα καταλήξουν να αποτελούν μηχανισμό μαζικού επαναπατρισμού ανθρώπων που επιχειρούν να εισέλθουν στην Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή πάντως που οι θεσμοί της ΕΕ αναλαμβάνουν δυναμικά το ρόλο του χωροφύλακα, η ευρωπαϊκή οικογένεια φαίνεται να διαλύεται στα εξ ων συνετέθη όταν φτάνει η στιγμή της διαχείρισης των προσφύγων και πολύ περισσότερο της απέλασης των «ανεπιθύμητων» μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους. Κανείς δεν έχει δώσει ακόμη σαφείς απαντήσεις για το πού θα στεγάζονται oι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες για όσο διάστημα τα hotspot θα ελέγχουν την ταυτότητά τους και θα τους κάνουν το απαραίτητο… debriefing.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα οι μέχρι στιγμής πληροφορίες αναφέρουν ότι για τις ανάγκες φιλοξενίας των προσφύγων θα δημιουργηθεί ένα νέο κέντρο στη Σίνδο της Θεσσαλονίκης, ενώ ανάλογα σχέδια που υπήρχαν και για τις εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ στο Λαύριο σκοντάφτουν σε αντιδράσεις τοπικών παραγόντων. Και φυσικά από το νέο σκηνικό δεν θα μπορούσε να λείπει και το κολαστήριο της Αμυγδαλέζας, το οποίο θα τεθεί και πάλι σε λειτουργία – με την υπόσχεση του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα ότι αυτή τη φορά «οι συνθήκες θα είναι πολύ πιο ανθρώπινες».
Όπως είναι προφανές, το βάρος της νέας κατάστασης θα πέσει και πάλι στους ώμους χωρών όπως η Ελλάδα, αρμόδιων υπηρεσιών του ΟΗΕ όπως η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες και αρκετών ΜΚΟ και εθελοντών που θα κληθούν να συμβάλουν στα καθημερινά προβλήματα. Οι Βρυξέλλες, δηλαδή, αναλαμβάνουν για τον εαυτό τους το κρίσιμο ζήτημα της επιλογής των προσφύγων, ενώ σπρώχνουν και πάλι το πραγματικό πρόβλημα μακριά από τις πρωτεύουσες της Δυτικής Ευρώπης, προσφέροντας ως αντάλλαγμα μια μικρή οικονομική ενίσχυση προς τις χώρες υποδοχής. Η Ελλάδα και η Ιταλία, αν και θα βρίσκονται σε καλύτερη θέση σε σχέση με χώρες όπως η Τουρκία και η Ιορδανία, κινδυνεύουν να μετατραπούν σε μόνιμους χώρους «αποθήκευσης» και «διαλογής» ανθρώπινων ψυχών με ό,τι αυτό συνεπάγεται τόσο για τους ίδιους τους μετανάστες και τους πρόσφυγες όσο και για τις τοπικές κοινωνίες που θα επωμίζονται τις συνέπειες της ευρωπαϊκής πολιτικής.
Ακόμη και αν αφήσουμε προς στιγμή κατά μέρος τις ανθρωπιστικές ανησυχίες, το σχέδιο της Επιτροπής απαιτεί την ύπαρξη καταυλισμών που θα είναι ταυτόχρονα και κέντρα κράτησης ή ξεχωριστές εγκαταστάσεις για τη φύλαξη των μεταναστών που θα απελαύνονται – πάντα με τελική ευθύνη χωρών όπως η Ιταλία και η Ελλάδα. Αρκετοί αναλυτές υποστήριζαν στο παρελθόν ότι αυτός ο «καταμερισμός εργασίας» επιτρέπει σε μηχανισμούς όπως η Frontex να κρατούν τα χέρια τους καθαρά απέναντι σε οποιαδήποτε παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων ενδέχεται να σημειωθεί.
Όπως εξηγούσαν πρόσφατα οι Financial Times, οι νέοι μηχανισμοί διαλογής προσφύγων «απαιτούν και ισχυρές δυνάμεις καταστολής στις χώρες υποδοχής, που θα εξασφαλίζουν ότι οι μετανάστες δεν θα διαφεύγουν αμέσως μετά τη διαδικασία πρώτης καταγραφής». Στις Ηνωμένες Πολιτείες η ανάγκη φύλαξης ανάλογων μονάδων υποδοχής μεταναστών οδήγησε στη δημιουργία γιγαντιαίων ιδιωτικών κέντρων κράτησης και στη συνέχεια στην ταχεία ιδιωτικοποίηση ολόκληρου του συστήματος σωφρονισμού. Ύστερα από λίγα χρόνια είχε προκόψει ένα κολοσσιαίο σύμπλεγμα ιδιωτικών φυλακών, οι οποίες, προκειμένου να αυξάνουν την «πελατεία» τους, ασκούσαν πίεση σε δικαστές, κυβερνήτες αλλά ακόμη και στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση να στέλνουν όλο και περισσότερους ανθρώπους πίσω από τα κάγκελα. Το αποτέλεσμα είναι οι ΗΠΑ να διαθέτουν σήμερα τον μεγαλύτερο αριθμό κρατουμένων (περίπου 2.000.000) από οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου όχι μόνο αναλογικά με τον πληθυσμό τους, αλλά και σε απόλυτο αριθμό.
Η πρόταση για τη δημιουργία ενός κέντρου «διαλογής» προσφύγων σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απόσταση από τις μητροπόλεις της Δυτικής Ευρώπης είχε πέσει για πρώτη φορά στο τραπέζι από τον Τόνι Μπλερ σχετικά με τη διαχείριση προσφύγων από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη. Όπως εξηγεί ο δημοσιογράφος Αποστολής Φωτιάδης στο βιβλίο του Έμποροι των Συνόρων, η Βρετανία πήρε μυστικά κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να προχωρήσει σε πειραματική εφαρμογή του σχεδίου. Δαπανώντας ένα εκατομμύριο στερλίνες η Βρετανία δημιούργησε κέντρο διαχείρισης προσφύγων για 800 άτομα, 30 χλμ. από το Ζάγκρεμπ.
Το σχέδιο προέβλεπε ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες που θα έφταναν στα σύνορα της Βρετανίας θα μεταφέρονταν στην Κροα cia όπου θα αξιολογούνταν το αίτημά τους για άσυλο.
Ενώ, όμως, η συγκεκριμένη πρόταση του Τόνι Μπλερ έμεινε τελικά στα χαρτιά, η νεκραναστημένη εκδοχή της θα πάρει άμεσα σάρκα και Οστά με εντολές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μια πολιτική που κλείνει τα μάτια στο ανθρωπιστικό δράμα των προσφύγων και, αντί να ανοίγει τα σύνορα, δημιουργεί απλώς διευρυμένες ζώνες επιτήρησης στην ευρωπαϊκή περιφέρεια και κυρίως στην Ιταλία και την Ελλάδα.
Αφήστε μια απάντηση