του Παναγιώτη Κακαλή – “Σύλλογος διάδοσης Μαρξιστικής σκέψης Γ. Κορδάτος”
«Τίποτα δεν αλλάζει. Προχωράμε όπως πριν από τις ευρωεκλογές: Λιτότητα +μεταρρυθμίσεις=ανταγωνιστικότητα= ανάπτυξη».
Αυτό θα μπορούσε να είναι σε μια φράση το μήνυμα που εξέπεμψαν από τη θερινή σύνοδό τους οι 28 ηγέτες της ΕΕ, πετώντας στους σκουπιδοτενεκέδες των Βρυξελλών το (όποιο) μήνυμα δυσαρέσκειας και «ευρωσκεπτικισμού» έστειλαν οι λαοί ένα μήνα νωρίτερα. Στην πραγματικότητα έκαναν κάτι πολύ χειρότερο. Το επέστρεψαν πίσω κοροϊδεύοντας κατάμουτρα τους λαούς με πελώρια ψέματα περί «ενθαρρυντικών ενδείξεων οικονομικής ανάκαμψης» και «αύξησης της απασχόλησης», μοιράζοντας ταυτόχρονα απατηλές υποσχέσεις για «επιστροφή σε τροχιά ανάπτυξης».
Ο επικοινωνιακός κουρνιαχτός και η καλλιέργεια φρούδων ελπίδων αποτελεί σταθερό χαρακτηριστικό των συνόδων κορυφής της ΕΕ, ακριβώς γιατί πρέπει να αποκρυβεί η ουσία των αποφάσεων που λαμβάνονται και να ρίξουν στάχτη στα μάτια των λαών. Η σύνοδος αυτή δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση, πολύ περισσότερο που οι καταστροφικές συνέπειες των πολιτικών της μόνιμης λιτότητας και των εξοντωτικών για τα δικαιώματα των λαών αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων που εφαρμόζουν εδώ και χρόνια, έχουν ήδη κάνει αβίωτη τη ζωή για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους στην ΕΕ, μεγαλώντας ακόμα πιο πολύ το χάσμα ανάμεσα στους λαούς και το ευρωοικοδόμημα των μονοπωλίων.
Η βαθειά υποκριτική αναφορά στο κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου ότι «η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός εξακολουθούν να αποτελούν μείζονες ανησυχίες», δεν μπορεί φυσικά να ξορκίσει ή να εκτονώσει την οργή των «από κάτω» που συσσωρεύεται σε ολόκληρη την ΕΕ. Στα μάτια εκατομμυρίων ανθρώπων το ευρωπαϊκό όραμα έχει γίνει ένας ζωντανός εφιάλτης και η ΕΕ ταυτίζεται στη συνείδησή τους ως κατ’ εξοχήν υπεύθυνη της συμφοράς και της δυστυχίας που τους μαστίζει. Τα επίσημα στοιχεία μιλάνε από μόνα τους:
– Στο σύνολο της ΕΕ πάνω από 123 εκατομμύρια (ή 24% του πληθυσμού) ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας (10 εκατομμύρια περισσότερα απ’ ότι το 2008). Μάλιστα το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO) στην πρόσφατη έκθεσή του προειδοποιούσε ότι αν συνεχιστεί η πολιτική της λιτότητας, άλλα 15-25 εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να διολισθήσουν κάτω από το όριο της φτώχειας μέχρι το 2025.
– Οι άνεργοι στο επίπεδο της ΕΕ ξεπερνούν τα 26 εκατομμύρια, ενώ αυξάνεται με αλματώδη ρυθμό ο αριθμός των ανασφάλιστων, των αδήλωτων, των μισο-απασχολούμενων (mini-jobs), των εργαζόμενων με ένα ευρώ την ώρα, αυτών που δεν έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και δικαιώματα συνταξιοδότησης.
– Το χρέος έχει αυξηθεί σημαντικά από την αρχή της κρίσης –μόνο στην ευρωζώνη έχει ανέλθει στο 92,6% του ΑΕΠ (ή 8,842 τρισεκατομμύρια ευρώ)– καθώς οι λαοί έχουν φορτωθεί με τα σπασμένα για τη διάσωση των τραπεζών και του χρηματιστικού κεφαλαίου.
– Την ίδια στιγμή οι ίδιοι ομολογούν στο κείμενο των συμπερασμάτων της συνόδου ότι «η ανάκαμψη παραμένει εύθραυστη και άνιση», ενώ τα δικά τους ερευνητικά κέντρα και think tank προέβλεπαν ότι «η ανάπτυξη στην ΕΕ θα είναι αναιμική μέχρι το 2018», καθώς και ότι η ανεργία θα παραμείνει στην καλύτερη περίπτωση στα σημερινά επίπεδα.
Απέναντι σε όλα αυτά οι Ευρωπαίοι ηγέτες έκαναν επίδειξη της δύναμής τους να προχωρήσουν και μάλιστα δίχως «καμία χαλάρωση» στην εφαρμογή της στρατηγικής που ορίζεται από το «Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης» (ΣΣΑ), ακριβώς γιατί είναι η στρατηγική που φορτώνει τα βάρη της καπιταλιστικής κρίσης στους λαούς και ενισχύει τα ευρωπαϊκά μονοπώλια στον ανελέητο ανταγωνισμό τους με τα μονοπώλια των ισχυρών καπιταλιστικών οικονομιών (ΗΠΑ, Κίνας) για το ξαναμοίρασμα των πλουτοπαραγωγικών πηγών του κόσμου.
Τη στοχοπροσήλωσή τους σε αυτή τη στρατηγική υποδηλώνει και η επιλογή των ηγετών της ΕΕ να προτείνουν τον Ζαν Κλωντ Γιούνκερ για το αξίωμα του προέδρου της Κομισιόν. Τα προηγούμενα χρόνια ο πρώην επικεφαλής του Γιούρογκρουπ πρωταγωνίστησε για την επέκταση και υλοποίηση της στρατηγικής των μνημονίων διαρκείας σε ολόκληρη την ευρωζώνη. Ιδιαίτερο ζήλο επέδειξε για την εφαρμογή της στη χώρα μας, όπου παρά την εικόνα που φιλοτεχνούν δουλοπρεπώς τα καθεστωτικά ΜΜΕ, ο Γιούνκερ πρωτοστάτησε στην επιβολή των μνημονίων, ενώ αντιτάχτηκε σθεναρά σε κάθε ιδέα κουρέματος του χρέους, κρατώντας σταθερά το πιστόλι στο κρόταφο του ελληνικού λαού και στηρίζοντας τις κυβερνήσεις ΝΔ-ΠΑΣΟΚ.
Η ομοφωνία των ηγετών της ΕΕ στη στρατηγική εξόδου από την κρίση υπέρ του κεφαλαίου είναι το κυρίαρχο μήνυμα της συνόδου κορυφής και αποτυπώνεται βέβαια και στο κείμενο των συμπερασμάτων όπου επαναβεβαιώνεται η βούλησή τους για πιστή εφαρμογή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε μετά το πέρας της συνόδου ο απερχόμενος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μπαρόζο «κανένας Ευρωπαίος ηγέτης δεν ζήτησε την αλλαγή τους»(!).
Το παραμύθι της «ευελιξίας»
Την ίδια στιγμή επινοήθηκε το παραμύθι της «ευελιξίας», προκειμένου να διευκολυνθούν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών που ζορίζονται να περάσουν νέα μέτρα λιτότητας και εξοντωτικές μεταρρυθμίσεις στις χώρες τους. Ότι πρόκειται για χοντρό παραμύθι και επικοινωνιακό τέχνασμα προκύπτει αβίαστα από το ίδιο το κείμενο των συμπερασμάτων αφού σε αυτό αναφέρεται ότι οι ηγέτες αναθέτουν… στην Κομισιόν να μελετήσει το θέμα της «ευελιξίας» στην εφαρμογή των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και να υποβάλει έκθεση στη σύνοδο κορυφής τον ερχόμενο Δεκέμβρη. Προκαθορίζουν μάλιστα και το πλαίσιο επισημαίνοντας ότι πρέπει να «αξιοποιήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την εγγενή (!) ευελιξία των ισχυόντων κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης». Όπως έχει αποδειχτεί δεν υπάρχει καμία «εγγενής ευελιξία» στο ΣΣΑ, αντίθετα έχει θωρακιστεί με κάθε θεσμικό τρόπο τα τελευταία χρόνια, ακριβώς για να αποτρέπει τέτοιες ευελιξίες εκ μέρους των κρατών μελών. Σε αυτό αποσκοπεί η θέσπιση του δημοσιονομικού συμφώνου, που περιλαμβάνει κανόνες και μέτρα, όπως της ενισχυμένης εποπτείας του προϋπολογισμού από την Κομισιόν, των ισοσκελισμένων και πλεονασματικών προϋπολογισμών, της δημιουργίας μηχανισμών αυτόματης διόρθωσης σε περίπτωση που υπάρξει απόκλιση από τους στόχους, των αυστηρών κυρώσεων και «τιμωριών», όπως η αναστολή καταβολής κοινοτικών κονδυλίων, κ.ά.
Στην πράξη η «εγγενής ευελιξία» που προβλέπει το ΣΣΑ σημαίνει να προχωρούν τα κράτη μέλη πιο γρήγορα τις μεταρρυθμίσεις ώστε να μπορούν να παίρνουν ως «αντάλλαγμα» λιγότερα μέτρα λιτότητας. Όμως οι μεταρρυθμίσεις που προωθούνται είναι πιο αποτελεσματικές για την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων μεσοπρόθεσμα και σίγουρα πιο επώδυνες για τους εργαζόμενους και το λαό, καθώς ανατρέπουν εκ βάθρων τα πάσης φύσεως εναπομείναντα δικαιώματα. Μόνο τυχαίο δεν είναι ότι ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι έσπευσε να πανηγυρίσει για την παραπάνω διατύπωση του κειμένου των συμπερασμάτων, αποκαλύπτοντας έτσι και τα όρια της «φιλολαϊκής» πολιτικής του.
Το τέχνασμα της ευελιξίας είναι το «χέρι βοήθειας» που δίνει η γερμανική κυβέρνηση στις κυβερνήσεις των κρατών του Νότου, ειδικά της Ιταλίας και Γαλλίας, που έχουν δρομολογήσει για το επόμενο διάστημα την εφαρμογή άγριων αντιλαϊκών μέτρων, που όμως ταυτόχρονα θα διευρύνουν περαιτέρω το χάσμα με την ισχυρή γερμανική οικονομία και θα οξύνουν τις μεταξύ τους αντιθέσεις.
Παρ’ όλα αυτά η γερμανική κυβέρνηση, η οποία από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η κρίση άφησε σαφώς να διαφανεί ότι θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να ενισχύσει την ηγεμονία της στη ζώνη του ευρώ και την ΕΕ, δεν άφησε κανένα περιθώριο στις κυβερνήσεις των χωρών της δεύτερης και τρίτης οικονομίας της ΕΕ για χαλάρωση ή για περισσότερο χρόνο. Ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Β. Σόιμπλε φρόντισε τις παραμονές της συνόδου να ξεκαθαρίσει τη στάση της κυβέρνησής του καλώντας τη γαλλική κυβέρνηση να επικεντρωθεί στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αντί να ζητεί χαλάρωση των δημοσιονομικών κανονισμών. «Η Γαλλία τώρα πρέπει να δώσει έμφαση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας», δήλωσε κοφτά ο Σόιμπλε που δεν δίστασε να δείξει τους τομείς που πρέπει να αγγίξουν οι μεταρρυθμίσεις επισημαίνοντας με νόημα ότι η Γαλλία έχει τις υψηλότερες κοινωνικές και διοικητικές δαπάνες στην ΕΕ…
Η περίπτωση της Βρετανίας είναι ιδιαίτερη και η ήττα του Ντ. Κάμερον στη μάχη για την (μη) εκλογή Γιουνκέρ δεν σηματοδοτεί αναγκαστικά, όπως έσπευσε να προεξοφλήσει ο βρετανικός Τύπος, το πρώτο βήμα για την έξοδό της από την ΕΕ το 2017 μετά τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος που έχει δεσμευτεί ότι θα κάνει αν επανεκλεγεί ο σημερινός πρωθυπουργός. Το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για την αρχή ενός παζαριού πολλών φάσεων που θα καταλήξει σε ένα συμβιβασμό που θα ικανοποιεί ορισμένους από τους όρους που θέτει η Βρετανία για την παραμονή της στην ΕΕ. ‘Οπως φάνηκε από τις δηλώσεις της Α. Μέρκελ η Γερμανία επιθυμεί να κρατήσει τη Βρετανία εντός της ΕΕ, τόσο γιατί αποτελεί μεγάλο σύμμαχό της για να καταστήσει ανταγωνιστική την οικονομία της ΕΕ αλλά και γιατί δεν θέλει να σπάει, έστω και με αυτό τον τρόπο, ένας κρίκος από την αλυσίδα του ευρωοικοδομήματος, προκαλώντας άσχημο προηγούμενο.
Στο «διαταύτα» όσον αφορά τους λαούς οι αποφάσεις της συνόδου κορυφής επιβεβαίωσαν ότι μόνο νέα δεινά προμηνύονται είτε η εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας γίνει με «ευελιξία» είτε όχι. Παράλληλα όμως θέτουν με επιτακτικό τρόπο το «αιώνιο» αμείλικτο ερώτημα: τι περιθώρια έχει μια κυβέρνηση της Αριστεράς να δημιουργήσει συμμαχίες και να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα σωτηρίας του λαού εντός των σιδερένιων κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και των τοιχών του ευρώ και της ΕΕ;
Αφήστε μια απάντηση