Τις τελευταίες ώρες έχει ξεσπάσει θύελλα γύρω από την μεγάλη παγκόσμια περιοδεία που είχε ανακοινωθεί με τίτλο «100 χρόνια Χατζιδάκις – Θεοδωράκης», με το Hellenic Music Ensemble του Πάνου Λιαρόπουλου και ερμηνευτές τη Νατάσσα Μποφίλιου και τον Γιάννη Χαρούλη.
Η περιοδεία περιλαμβάνει ιστορικές σκηνές όπως Carnegie Hall, Royal Albert Hall, Όπερα Σίδνεϊ και άλλες δώδεκα πόλεις σε Ευρώπη, Αμερική και Αυστραλία.
Ο θετός γιος και κληρονόμος του Μάνου Χατζιδάκι, Γιώργος Χατζιδάκις, με σημερινή του δήλωση (24/11/2025) ζητάει την άμεση ακύρωση της περιοδείας για τα έργα του Μάνου, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Το να ισχυρίζεται κανείς ότι “τιμά” τον Μάνο Χατζιδάκι, ενώ επιλέγει να παρουσιάσει το έργο του παρά τη σαφή και ρητή αντίθεση της οικογένειας του, είναι υποκριτικό και σίγουρα εκτός “Χατζιδακικού ήθους”».
Η πλευρά Λιαρόπουλου απαντά ότι διαθέτει όλες τις απαραίτητες άδειες από τις ξένες εκδοτικές εταιρείες που διαχειρίζονται το διεθνές ρεπερτόριο του Χατζιδάκι και ότι η άρνηση αφορά μόνο την Ελλάδα. Το θέμα οδεύει ήδη προς τα δικαστήρια.
Τι πραγματικά συμβαίνει; Το ελληνικό δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας δίνει στους κληρονόμους ηθικό δικαίωμα (άρθρο 12 ν. 2121/1993) να εναντιωθούν σε χρήσεις που θεωρούν ότι προσβάλλουν την τιμή και τη φήμη του δημιουργού – ακόμα κι αν υπάρχουν τυπικές άδειες. Αυτό το «ηθικό δικαίωμα» είναι που επικαλείται ο Γιώργος Χατζιδάκις. Από την άλλη, οι διοργανωτές υποστηρίζουν ότι η άρνηση δεν είναι νομικά δεσμευτική για παραστάσεις στο εξωτερικό.
Εδώ δεν έχουμε απλώς μια οικογενειακή διαμάχη. Έχουμε μια σύγκρουση δύο κόσμων που συχνά συγκρούονται στην Ελλάδα:
➤ Από τη μια, το δικαίωμα των κληρονόμων να ελέγχουν πώς θα χρησιμοποιείται το έργο ενός μεγάλου δημιουργού. Δικαίωμα που είναι απόλυτα σεβαστό και προβλέπεται από το νόμο.
➤ Από την άλλη, το δικαίωμα ενός ολόκληρου λαού να ακούει, να τραγουδάει και να ταξιδεύει τα τραγούδια που μεγάλωσε μαζί τους, ειδικά όταν μιλάμε για δύο συνθέτες που το έργο τους υπερέβη τα στενά όρια της ατομικής ιδιοκτησίας και έγινε εθνική και παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά.
Ποιος ωφελείται τελικά αν η περιοδεία ακυρωθεί με τα έργα Χατζιδάκι; Δεν χάνει η Μποφίλιου ο Χαρούλης και ο Λιαρόπουλος.
Χάνει η ελληνική μουσική που θα μπορούσε να ακουστεί σε χιλιάδες ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα από «Το χαμόγελο της Τζοκόντας» και την «Μυθολογία».
Χάνει η νέα γενιά που θα άκουγε ζωντανά αυτά τα έργα σε μεγάλες σκηνές του κόσμου.
Και κυρίως χάνει η ίδια η μνήμη του Μάνου, που κινδυνεύει να εγκλωβιστεί σε ένα «μουσείο» αντί να ζει μέσα από νέες φωνές.
Εμείς δεν θα σταθούμε στα τυπικά και στις δικαστικές προσφυγές. Για μας τα πράγματα είναι είναι ξεκάθαρα.
Η τέχνη που έγινε λαϊκή δεν μπορεί να γίνει ξανά ιδιωτική.
Το «ήθος» του Χατζιδάκι δεν ήταν ποτέ η απαγόρευση. Ήταν η ελευθερία, η τόλμη, η αντισυμβατικότητα.
Αν υπάρχει πραγματική διαφωνία για την καλλιτεχνική αρτιότητα ή την αισθητική της παραγωγής, ας γίνει δημόσιος διάλογος – όχι αποφασίζομεν και διατάσσομεν.
Εμείς λέμε:
Αφήστε τα τραγούδια να ταξιδέψουν.
Άφήστε τις φωνές της Μποφίλιου και του Χαρούλη να πουν τον «Μεγάλο Ερωτικό» στο Σίδνεϊ και τη Νέα Υόρκη.
Κι αν ο Μάνος είναι κάπου και μας ακούει, σίγουρα θα χαμογελάει και θα λέει:
«Παιδιά, μη μαλώνετε… βάλτε τα να παίξουν!»
Και στον θετό γιο του Χατζιδάκι θα του αφιερώσουμε μια περασμένη ανάρτησή μας:
Μικρές ιστορίες μεγάλων Ανθρώπων
Κάποτε ένας μεσήλικας κύριος την ώρα που επέστρεφε στο σπίτι του άκουσε θόρυβο. Κατάλαβε πως ήταν ληστής μέσα. Αμέσως είδε να έχει κάνει φτερά το ολοκαίνουργιο πανάκριβο στερεοφωνικό του. Βγήκε στο μπαλκόνι κι αντίκρισε τον ληστή, έναν νεαρό να ακροβατεί στην μεσοτοιχία με το διπλανό διαμέρισμα και με το στερεοφωνικό στα χέρια του. Έκανε ησυχία για να μην τον τρομάξει, και πέσει και σκοτωθεί.
Ο νεαρός εισβολέας σαν είδε τον ιδιοκτήτη έπεσε στο κενό ευτυχώς από μικρό ύψος. Έντρομος ο ιδιοκτήτης τηλεφώνησε αμέσως στις Πρώτες Βοήθειες κι έπειτα πήγε γρήγορα κάτω να δει σε τι κατάσταση βρισκόταν ο κλέφτης. Τον ρώτησε αν είναι καλά. Τον συνόδευσε στο νοσοκομείο με το νοσοκομειακό όχημα. Στους γιατρούς που τον ρώτησαν από που ήξερε τον νεαρό τραυματία, απάντησε ”Είναι συγγενής μου”.
Όλη την ώρα κι αφού οι γιατροί ενημέρωσαν πως δεν διατρέχει κίνδυνο η ζωή του, εκείνος του χάιδευε το κεφάλι. Τον ρωτούσε αν είναι μόνος στον κόσμο, αν έχει οικογένεια. Ο νεαρός αισθανόταν περίεργα και όμορφα, παρά το φόβο που πέρασε. Στο τέλος ο ιδιοκτήτης του είπε: ”πάρε αυτά για μόλις βγεις από δω μέσα”, του έδωσε ένα σημαντικό χρηματικό ποσό κ έφυγε, αφού είχε ξημερώσει.
Τα χρόνια πέρασαν. Τον ιδιοκτήτη συνόδευαν στην τελευταία του κατοικία στην Παιανία, μουσικοί, τραγουδιστές κ η ελίτ της κοινωνίας.
Το όνομα του, Μάνος Χατζιδάκις.
Όταν όλοι έφυγαν και το κοιμητήριο ερήμωσε, ένας νέος άντρας πλησίασε τον φρεσκοσκαμμένο τάφο και έκλαψε με λυγμούς. Ήταν εκείνος ο ληστής, ο παρίας, ο κλέφτης, ο περιθωριακός, που δεν είχε ξεχάσει το φέρσιμο του Χατζιδάκι στην δυσκολότερη στιγμή της ταραγμένης ζωής του.
Και μ’ αυτήν την μικρή ιστορία ο μεγάλος μας Μάνος μας απέδειξε νέτα-σκέτα, πως όταν η ιδιοκτησία σου έχει μεγαλύτερη σημασία απ’ την ανθρώπινη ζωή, τότε είσαι απλά επικίνδυνος.
Ο τεράστιος Μάνος μας