Τα θαύματα της Μεταπολίτευσης

image002Μια από τις μεγαλύτερες δημοσιογραφικές απάτες, το “νερό του Καματερού”, στα πρωτοσέλιδα των σοβαρών “Νέων” (11/2/1976, 18/2/1976, 18/3/1976)

Η ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ θα φέρει πολλές ανακατατάξεις στον Τύπο, με την έκδοση νέων εφημερίδων, τη νομιμοποίηση των κομματικών εφημερίδων της Αριστερός και με την επανέκδοση εφημερίδων που είχαν κλείσει αυτοβούλως οι εκδότες τους. Το Συγκρότημα θα εκμεταλλευθεί την ευκαιρία και θα ξαναμπεί στην πρωτοπορία των εφημερίδων μεγάλης κυκλοφορίας που απευθύνονταν στο ευρύ «δημοκρατικό» κοινό. Ομως για να αντιμετωπίσει τους νέους ανταγωνιστές του το Συγκρότημα θα μπει ταυτόχρονα και στην πρωτοπορία του κιτρινισμού. Κορυφαίο παράδειγμα για τον τρόπο που διεκδίκησε εκείνη την περίοδο την προσοχή των αναγνωστών είναι η υπόθεση του «νερού της Κω», η δήθεν ανακάλυψη δηλαδή κάποιων Γ. Καματερού και Κ. Γράτσου, οι οποίοι υποστήριζαν ότι είχαν βρει μια μυστική πηγή με ραδιενεργό νερό που θεραπεύει τον καρκίνο.

Την υπόθεση περιγράφει ο Λυκούργος Κομίνης: «Ενα πρωί, στις αρχές Φεβρουάριου του 1976, οι Ελληνες ξύπνησαν και έτριβαν τα μάτια τους. Οι εφημερίδες (μερικές ευτυχώς) τους ανακοίνωναν ότι ένας δικηγόρος (!) και ένας εφοπλιστής (!), φίλοι του πρώην βασιλιά Κωνσταντίνου, είχαν βρει το φάρμακο για τον καρκίνο. Μόνο οι ιδιότητες των “εφευρετών” έπρεπε να προκαλέσουν επιφυλάξεις».1

Στις εφημερίδες αυτές ανήκουν δυστυχώς τα «Νέα». Δίπλα σε γνωστές «λαϊκές» και ανυπόληπτες εφημερίδες, η απογευματινή του Συγκροτήματος έριξε το βάρος της και παρέσυρε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων να πειστούν στην απάτη. Επειτα από μια μέρα δισταγμού, όπου η εφημερίδα αναρωτιόταν αν «βρισκόσαστε μπροστά στην ανακάλυψη πραγματικά αποτελεσματικού φαρμάκου κατά τον καρκίνου ή σε μία ακόμη διάψευση ελπίδων»,2 ακολούθησε την επομένη μακροσκελές ρεπορτάζ για «ασθενείς κάθε ηλικίας, από μικρά μωρά μηνών μέχρι πολύ ηλικιωμένα άτομα, που πήραν το νερό και το ήπιαν, όταν πια βρισκόντουσαν σε τελευταίο στάδιο της αρρώστιας, αισθάνονται σήμερα πολύ καλά».3

Από την τρίτη μέρα το θαυματουργό νερό ήταν πια πρώτο θέμα της εφημερίδας.4 Και λίγες μέρες αργότερα έφυγαν ακόμα και τα εισαγωγικά από τη λέξη «αντικαρκινικό».5 Το άρθρο της εφημερίδας μιλούσε για τον «πόλεμο» που δεχόταν η ελπιδοφόρα εφεύρεση: «Δεν υπάρχει αμφιβολία πως κάθε καινούργια εφεύρεση προκαλεί αντιθέσεις και δημιουργεί φόβο στα οργανωμένα συμφέροντα. Το ελληνικό κράτος θα προάσπιση ασφαλώς την εφεύρεση από οποιαδήποτε “επέμβαση” ξένη. Μα και η παράλληλη έρευνα στην Ευρώπη ή την Αμερική θα επικυρώση διεθνώς την όποια επιστημονική αξία της εφευρέσεως».

Ακολούθησε η πρωτοβουλία της εφημερίδας να πιέσει την κυβέρνηση να κάνει πειράματα με το «νερό» σε καρκινοπαθείς: «Υπάρχουν πολλοί ασθενείς που έχουν υποβληθή χωρίς επιτυχία στις κλασικές αντικαρκινικές θεραπείες και οι οποίοι θα δεχόντουσαν πρόθυμα να δοκιμάσουν την αμφισβητούμενη μέθοδο, έστω κι αν τους δίδωνται ελάχιστες ελπίδες».6 Από το ίδιο το ρεπορτάζ της εφημερίδας φαινόταν ότι πρόκειται για κραυγαλέα απάτη. Ο «εφευρέτης» δικηγόρος Καματερός δήλωνε ότι δεν δίνει στοιχεία για «εθνικούς λόγους», διέψευδε ότι είχε σχέση με την υπόθεση η Φρειδερίκη Γκλίξμπουργκ και αποκάλυπτε ότι «εγώ σε 5 ώρες μπορώ να φτιάξω ατομική βόμβα».

Το επόμενο βήμα ήταν να πάρει την υπόθεση στα χέρια της η ίδια η εφημερίδα. Ενας συντάκτης της παρέστη στην παροχή του «νερού» σε έναν βαριά ασθενή, προκειμένου να διαπιστώσει αν πράγματι θα θεραπευθεί σε 48 ώρες. Την επομένη έγραφε ότι ο ασθενής είχε «τις πρώτες θετικές ενδείξεις». Και ενώ η κυβέρνηση πάσχιζε να καταλαγιάσει τον θόρυβο και να αποθαρρύνει τους ασθενείς από την παραμέληση της κανονικής θεραπείας τους, η εφημερίδα προχώρησε και άλλο: «Τα “Νέα” αναλαμβάνουν ήδη την πρωτοβουλία (και χρηματοδότηση) της έρευνας για τις αντικαρκινικές ενέργειες τον “υγρού”. Εφόσον το κράτος δεν ανέλαβε τον ρόλο που τον ανήκει, τα “Νέα” έρχονται συμπαραστάτες όχι των “εφευρετών” και της “εφευρέσεως” αλλά του ελληνικού λαού που αγωνιά και απαιτεί -δικαιολογημένα- να μάθη την αλήθεια».7

Παρά την υποτιθέμενη «επιστημονική ουδετερότητα», το ρεπορτάζ των «Νέων» είχε ήδη συνταχθεί με την πλευρά του Καματερού. «Κανείς δεν κινδυνεύει. Συνεχίζεται ο αγώνας για το υγρό», ήταν άλλο ένα πρωτοσέλιδο.8 Και βέβαια κανείς δεν κινδυνεύει από απλό νεράκι. Μόνο που οι ασθενείς που το έπαιρναν, σταματούσαν τη θεραπεία τους. Βέβαια την ίδια στιγμή οι εφημερίδες που πρόβαλλαν τη θαυματουργή εφεύρεση έβλεπαν τις κυκλοφορίες τους να ανεβαίνουν ραγδαία, ενώ όσες επιχειρούσαν να αντισταθούν κατέρρεαν 9.

Μόνο μετά την άσκηση δίωξης από την Εισαγγελία κατά του Καματερού και των συνεργατών του, επιχείρησε το Συγκρότημα να αποστασιοποιηθεί: «Εν αναμονή των πορισμάτων που περιμένουμε από την Ιταλία και τις ΗΠΑ, η εικόνα που παρουσιάζει το θέμα του “νερού” είναι ελάχιστα κολακευτική, τόσο για τους “εφευρέτες”, όσο και για μερίδα, τουλάχιστον, του ελληνικού Τύπου».10

Η αυτοσυγκράτηση δεν διάρκεσε ούτε μια βδομάδα. Η εφημερίδα επανήλθε με ελπιδοφόρες «ειδήσεις» για το νερό, αυτή τη φορά από την Ιταλία.11 Μετά ίδια σκαμπανεβάσματα φτάσαμε στα μέσα Μαρτίου στη «δικαίωση» της εφημερίδας: «Δικαιώθηκαν τα “Νέα”. Πέτυχαν τα τεστ με το “νερό”. Σταματά την ανάπτυξη του καρκίνου, όπως διεπιστώθη επιστημονικά».12 Το ρεπορτάζ της εφημερίδας θα το ζήλευε ακόμα και ο Δ. Λιακόπουλος: «Οπως αναφέρει στα “Νέα” ηλεκτρονικός, μέλος της ομάδας των 12 με αφορμή την έκρηξη φιάλης με “υγρό”, το επεισόδιο αυτό αποδεικνύει τις δυνατότητες εφαρμογής του υγρού και στην πολεμική βιομηχανία». Το κείμενο τιτλοφορείται «Θα χρησιμοποιηθή και για κατασκευή… ατομικών όπλων».13

Φυσικά επρόκειτο και πάλι για την ίδια απάτη. Υστερα από νέες διώξεις και την αντίδραση επιστημόνων και σοβαρών εντύπων η υπόθεση ξεφούσκωσε. Η μαζική υστερία που είχαν προκαλέσει τα «Νέα» και ορισμένες δεξιές εφημερίδες καταλάγιασε. Στις 30 Μαρτίου απαγορεύτηκε η διάθεση του «νερού» και λίγους μήνες αργότερα ο «εφευρέτης» καταδικάστηκε σε οκτάμηνη φυλάκιση και κατέφυγε στην Ιταλία.

Τα «Νέα» είχαν ήδη ανεβάσει αρκετά την κυκλοφορία τους. Η υπόθεση αναγνωρίζεται σήμερα, ακόμα και από τα στελέχη του Συγκροτήματος, ως μια από τις μαύρες σελίδες στην ιστορία του. Απλώς φροντίζουν να απαλλάξουν από την ευθύνη τον Χρήστο Λαμπράκη, υποδεικνύοντας -χωρίς να τον κατονομάζουν ρητά- τον Γιάννη Καψή, τότε διευθυντή των «Νέων», ως υπεύθυνο για την αθλιότητα.14

Την ώρα πάντως που τα «Νέα» μάζευαν αναγνώστες με την προβολή του «αντικαρκινικού νερού», η σοβαρή πρωινή ναυαρχίδα του Συγκροτήματος είχε σοβαρότερα καθήκοντα. Στόχος του «Βήματος» ήταν να στηρίξει την πολιτική «νόμου και τάξης» που εφάρμοζε η κυβέρνηση Καραμανλή προκειμένου να κατασταλεί το αυθόρμητο εργατικό και λαϊκό κίνημα που ζητούσε διεύρυνση της δημοκρατίας και των καταχτήσεων των εργαζομένων. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές του παρεμβάσεις ήταν η προβολή στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας μιας σκανδαλώδους νομοθετικής πρωτοβουλίας της κυβέρνησης Καραμανλή, σύμφωνα με την οποία ούτε λίγο ούτε πολύ επαναφερόταν το μέτρο της εκτόπισης πολιτών! «Νομοσχέδιο για τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία επιβολής ατομικών διοικητικών μέτρων σε Ελληνες πολίτες, περιοριστικών της ελεύθερης κινήσεως ή εγκαταστάσεώς τους στη χώρα, καθώς και της ελεύθερης εξόδου και εισόδου τους σ’ αυτήν, κατέθεσαν στη Βουλή οι υπουργοί Δημοσίας Τήξεως, Οικονομικών και Κοινωνικών Υπηρεσιών». Σύμφωνα με την εφημερίδα ψήφιση του νομοσχεδίου προβλέπεται από το άρθρο 5 του Συντάγματος που θεσπίζει σαν κανόνα την απαγόρευση λήψεως τέτοιων περιοριστικών μέτρων, τα οποία επιτρέπει μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, για την πρόληψη αξιοποίνων πράξεων και θέτει τη λήψη τους υπό δικαστική εγγύηση. [-] Αρμόδια πηγή του υπουργείου Δικαιοσύνης επισήμανε ότι το νομοσχέδιο διαπνέεται από σεβασμό προς τα προστατευόμενα από το Σύνταγμα ατομικά δικαιώματα, και βρίσκεται μέσα στο πνεύμα της διεθνούς συμβάσεως της Ρώμης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες».15

Φυσικά ξεσηκώθηκαν οι πάντες εναντίον του αντιδημοκρατικού μέτρου που ξύπνησε νωπές μνήμες της δικτατορικής περιόδου. Και την επόμενη μέρα η ίδια εφημερίδα αφιέρωσε όλο το πρωτοσέλιδο της στις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, ενώ φρόντισε με το κύριο άρθρο της να ανασκευάσει όσα είχε προλάβει να γράψει: «Ο δημοκρατικός λαός έχει πληρώσει πολύ ακριβά αυτό το υποτίθεται προληπτικό της εγκληματικότητος μέτρο της διοικητικής εκτοπίσεως. (…) Ούτε η συνταγματική διάταξη, ούτε ο νόμος -όπως προωθείται- παρέχουν εγγυήσεις ότι δεν πρόκειται να γίνει χρήση τον μέτρου για την δίωξη πολιτών εξ αιτίας πολιτικών τους πεποιθήσεων. […] Η ιστορία των διώξεων τον ελληνικού λαού έχει αποδείξει ότι τα όρια ανάμεσα στο “ποινικό” και το “πολιτικό” αδίκημα είναι συνήθως ασαφή».16

image004Η καμπάνια εναντίον του γιατρού Τσιρώνη στα πρωτοσέλιδα του “Βήματος” (7/7/1978, 8/7/1978, 9/7/1978)

Αλλά ίσως ακόμα πιο χαρακτηριστική υπήρξε η οργανωμένη καμπάνια του «Βήματος» τον Ιούλιο του 1978, που προκάλεσε τον θάνατο του γιατρού Βασίλη Τσιρώνη.17 Στο πρωτοσέλιδο της η εφημερίδα εγκαλούσε το «κράτος» που ανεχόταν τον ιδιόρρυθμο γιατρό, ο οποίος αντιλαμβανόταν τον εαυτό του ως αρχηγό ενός «Ουδετερόφιλου Μετώπου» και είχε κλειστεί στο διαμέρισμά του στο Φάληρο, το οποίο είχε κηρύξει ουδέτερο έδαφος. Αλλά το μόνο που έκανε ήταν να βγάζει λόγους από το μπαλκόνι του και να μιλά στους διερχόμενους ή να πυροβολεί στον αέρα.

Το ανυπόγραφο άρθρο με τίτλο «Υπάρχει κράτος» καλούσε τις δυνάμεις καταστολής να παρέμβουν: «Υπάρχουν φορές που στον απλό πολίτη δημιουργείται ένα απλό ερώτημα: από το σημερινό Κράτος λείπει η σοβαρότητα ή το αίσθημα ευθύνης; 0 περιβόητος “γιατρός” του Παλαιού Φάληρου δεν αρκείται στο ότι ίδρυσε κάποιο… “κράτος” και μένει εκεί (δηλαδή στο διαμέρισμά τον) παρά το γεγονός ότι εκκρεμούν σε βάρος του εντάλματα. Δεν αρκείται στο ότι εγκατέστησε μεγάφωνα τα οποία χρησιμοποιεί για να υβρίζει τους πάντες και τα πάντα, προσβάλλοντας ακόμη και τη δημόσια αιδώ. Τώρα βγαίνει στο μπαλκόνι του και πυροβολεί… Ετσι μια υπόθεση που θα μπορούσε να ήταν (έστω και εκνευριστικά) φαιδρή, τείνει να εξελιχθεί σε δημόσιο κίνδυνο που δεν έχει όμοιο του σ’ όλο τον κόσμο». Και το κείμενο κατέληγε: «Ποιος, όμως, κάποτε θα αποφασίσει να προστατεύσει το κύρος και την αξιοπιστία τον Κράτους;».18

Αυθημερόν έσπευσε να απαντήσει ο αρμόδιος υπουργός, ο διαβόητος Αναστάσιος Μπάλκος, ο οποίος δήλωσε ότι «το θέμα Τσιρώνη απασχολεί από μακρού το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως» και ότι αναμένει «την άδεια του εισαγγελέως». Και η δική του απάντηση φιλοξενήθηκε στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας.19

Την επομένη, σειρά είχε ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Αθηνών, ο οποίος έστειλε στην εφημερίδα έγγραφα για να αποδείξει ότι είχε ήδη ζητήσει αστυνομική επέμβαση. Οι δηλώσεις του εισαγγελέα δημοσιεύτηκαν και πάλι στην πρώτη σελίδα.20
Στο επόμενο φύλλο της η εφημερίδα επανήλθε με μεγάλο πρωτοσέλιδο άρθρο, στο οποίο ανακεφαλαίωνε τις πρωτοβουλίες της για την υπόθεση και τη μετέτρεπε σε μείζον πολιτικό ζήτημα: «Το θέμα δεν είναι πια “ζήτημα Τσιρώνη”, ούτε “υπόθεση Μπάλκου”. Είναι ζήτημα πολιτικό, αφού θέτει ζήτημα αξιοπιστίας υπουργού. Είναι ζήτημα κυβερνητικό, αφού στην κυβέρνηση ανάγονται τελικά οι ευθύνες που δημόσια καταλογίζει ο εισαγγελέας».21

Το πρωί της 11ης Ιουλίου που κυκλοφόρησε αυτό το φύλλο του «Βήματος» ο Βασίλης Τσιρώνης ήταν ήδη νεκρός. Τα χαράματα είχαν εισβάλει στο σπίτι του ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας, η Διμοιρία Ειδικών Αποστολών με επικεφαλής τον Μ. Γεωργακάκη και με σχέδιο που εκπονήθηκε στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Ο γιατρός ήταν οχυρωμένος σ’ ένα δωμάτιο του διαμερίσματος του και αρνήθηκε να παραδοθεί. Οι κομάντος της αστυνομίας χτυπούσαν με τα ρόπαλά τους τα κάγκελα του μπαλκονιού και πετούσαν δακρυγόνα στο εσωτερικό του σπιτιού. Από το δωμάτιο βγήκε στην αρχή η οκτάχρονη κόρη του που δεν μπορούσε να αναπνεύσει και ακολούθησαν οι δύο γιοι του. Η γυναίκα του έμεινε μέχρι τέλους μαζί του, φωνάζοντας «οι φασίστες σκότωσαν τον Τσιρώνη μέσα στο σπίτι του».22

imΗ καμπάνια “νόμου και τάξης” τελικά πέτυχε (12/7/1978). Ο ταραξίας “αυτοκτόνησε”.

Η επίσημη εκδοχή της αστυνομίας και της κυβέρνησης ήταν ότι ο Τσιρώνης «αυτοκτόνησε». Οι δικοί του αμφισβήτησαν αυτή την εκδοχή, που δεν στηριζόταν και σε όσα ο ίδιος είχε κάνει μέχρι τότε, από την αντίσταση στη δικτατορία έως την προσπάθεια να μιμηθεί τον Μάο και το «Κόκκινο Βιβλιαράκι», εκδίδοντας το δικό του «Γαλάζιο Βιβλίο». Ηταν βέβαια εκείνη την περίοδο που η ελληνική κυβέρνηση θαύμαζε την αποφασιστικότητα της γερμανικής, που είχε οδηγήσει λίγους μήνες νωρίτερα στην υποτιθέμενη ομαδική «αυτοκτονία» των κρατούμενων στελεχών της RAF.

Αλλά βέβαια ο Τσιρώνης δεν ήταν «τρομοκράτης». Μόνο που χρειαζόταν η ελληνική κυβέρνηση μια αφορμή για να κινητοποιηθεί αυτή η νεοσύστατη Διμοιρία Ειδικών Αποστολών (ΔΕΑ). Το «Βήμα» με την πιεστική του αρθρογραφία έδωσε το πρόσχημα της εισβολής. Λίγο καιρό αργότερα η ΔΕΑ θα μετονομαζόταν σε ΜΕΑ (Μονάδες Ειδικών Αποστολών) και μαζί με τα ΜΑΤ θα .αναλάμβαναν το έργο της καταστολής. Οχι βέβαια της καταστολής της τρομοκρατίας, αλλά κάθε λογής κοινωνικού αγώνα.

Διαθέτουμε μια αψευδή μαρτυρία ότι για τον θάνατο («αυτοκτονία» ή «δολοφονία») του Τσιρώνη ευθύνονται όσοι απαίτησαν και όσοι σχεδίασαν την εισβολή στο σπίτι του. Μέσα στα έγγραφα που είχε στείλει ο εισαγγελέας στο «Βήμα» και δημοσιεύτηκαν την παραμονή της επιχείρησης, περιλαμβανόταν και ένα έγγραφο της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αθηνών με την εξής παρατήρηση: «Επιχείρησις προς σύλληψίν του ουδόλως αποκλείεται να έχη δυσαρέστους συνέπειας διά την ζωήν ή την σωματικήν ακεραιότητα του ιδίου, μελών της οικογένειας του ή αστυνομικών». Κανείς δεν έδωσε σημασία στη σαφή προειδοποίηση.

1. Λυκούργος Κομίνης, Η κρίση του ελληνικού Τύπου, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 1985,σ.147-150.

2. «Καρκίνος: ένα νέο φάρμακο ή νέα απογοήτευση: ·.. εφ. Τα Νέα, 9.2.1976.

3. «Βρέθηκε το φάρμακο για τον καρκίνο:», εφ. Τα Νέα, 10.2.1976.

4. «Σε γιατρούς και ασθενείς το “ανιικαρκινικό ». εφ. Τα Νέα, 11.2.1976.

5. «Ολη πια η αλήθεια για το Ήλιον”, το ανιικαρκινικό νερό απ’ την Κω», εφ.Τα Νέα, 16.2.1976.

6. «Το χρέος της αλήθειας», εφ. Τα Νέα, 17.2.1976.

7. Εφ.Τα Νέα, 19.2.1976.

8. Εφ.Τα Νέα, 21.2.1976.

9. Λυκούργος Κομίνης, Η κρίση…, ό.π., σ. 148.

10. «Η εικόνα του “νερού’», εφ. Τα Νέα, 25.2.1976.

11. «Αποκλειστικό. Η επιστημονική έρευνα για το “νερό” στη Ρώμη», εφ. Τα Νέα, 28.2.1976.

12. Εφ. Τα Νέα, 133.1976.

13. «Αποκλειστικό. “Νερό”·, διανομή υπό κρατικό έλεγχο», εφ. Τα Νέα, 22.3.1976.

14. Στάθης Ευσταθιάδης, «Χρηστός Λαμπράκης, 1934-2009. Η ζωή ενός μύθου», εφ. Το Βήμα, 25.12.2009.

15. «Περιορισμοί στη διακίνηση πολιτών», εφ. Το Βήμα, 9.11.1976.

16. «Θα διώκεται και η πρόθεση», εφ. Το Βήμα, 10.11.1976.

17. Για την υπόθεση βλ. ανάρτηση στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου,

18. «Υπάρχει Κράτος;», εφ. Το Βήμα, 7.7.1978.

19. «Εκείνος τι λέει;», εφ. Το Βήμα, 8.7.1978.

20. «Εισαγγελέας δεν ψεύδεται. 0 κ. Μπάλκος όμως;», εφ. Το Βήμα, 9.7.1978.

21. «Παρανομία και κράτος», εφ. Το Βήμα, 11.7.1978.

22. Χ.Β., «Το Βήμα, ο Μπάλκος και τα ΜΕΑ», περ. Σχολιαστής, τχ. 29, Αύγουστος 1985.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΔΩ

Μία απάντηση στο “Τα θαύματα της Μεταπολίτευσης”

Γράψτε απάντηση στο Βαθύ Κόκκινο | Χούντα είναι ας περάσει Ακύρωση απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Current ye@r *