“Ο Πολύδωρος θυμάται…”: Στο Βόλο με το Νίκο Ζαχαριάδη

zaxariadisΓράφει ο kokkiniotis

Είχαμε παρουσιάσει αποσπάσματα από την εισαγωγή του βιβλίου: «Πολύδωρος Δανιηλίδης: …Ο Πολύδωρος θυμάται», που εκδόθηκε το 1990 από τις «Ιστορικές Εκδόσεις», σε προηγούμενη ανάρτησή μας («Ο Πολύδωρος θυμάται…»).

Σε άλλη πρόσφατη ανάρτησή μας (Ταξίδι μνήμης στα νησιά της εξορίας: Φολέγανδρος) είχαμε επίσης παρουσιάσει απόσπασμα από το ίδιο ιστορικό ντοκουμέντο.

Συνεχίζουμε σήμερα με ένα απόσπασμα όπου ο αγωνιστής του κομμουνιστικού κινήματος περιγράφει τη γνωριμία του με τον Νίκο Ζαχαριάδη αλλά και τη γνώμη του για την προσωπικότητα του μετέπειτα ηγέτη του ΚΚΕ.

Θα συνεχίσουμε σε επόμενες αναρτήσεις με αποσπάσματα του βιβλίου στα οποία ο Πολύδωρος Δανιηλίδης  περιγράφει την άφιξη του Νίκου Ζαχαριάδη στην Αθήνα το 1945 -μετά την απελευθέρωσή του από το Νταχάου- και την ξαφνική εμφάνισή του στα γραφεία του κόμματος, αναφέρεται στην προσωπικότητα του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη και αναλύει με τη δική του ματιά μια σειρά από γεγονότα που σφράγισαν την πορεία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Στο Βόλο με το Νίκο Ζαχαριάδη

Μόλις έφτασα στο Βόλο με ειδοποίησαν να είμαι έτοιμος γιατί θα γινόταν μια συνδιάσκεψη και θαρχόταν κάποιος ν’ αναλύσει το 3ο συνέδριο. Αυτός ο κάποιος ήταν ο Γιώργης Σιάντος. Εγώ όμως δεν μπόρεσα να παρευρεθώ στη συνδιάσκεψη, γιατί από κάποιο λάθος ο σύνδεσμος, που είχε ορισθεί, δεν ήρθε να με πάρει.

Τότε ήρθε κι ο Νίκος Ζαχαριάδης ν’ αναλάβει τη γραμματεία της Περιφερειακής Οργάνωσης Θεσσαλίας στην επιτροπή της οποίας εκλέχτηκα κι εγώ μέλος. Έτσι συνδέθηκα με το Ζαχαριάδη.

Ο άνθρωπος αυτός μ’ εντυπωσίασε από τις πρώτες κιόλας μέρες. Ετοιμάζαμε μια αγροτική συνδιάσκεψη. Οι σύντροφοι όλοι, που ανέλαβαν την οργάνωση, είχαν δουλέψει πολύ και βγήκε καλή δουλειά. Ήρθαν περισσότεροι από 180 αντιπρόσωποι. Κι ενώ εμείς της Περιφερειακής νομίζαμε ότι τα είχαμε όλα έτοιμα, εισηγητές, αντεισηγητές κ.λ.π., έρχεται ο Ζαχαριάδης την παραμονή της έναρξης και κάνει μια σύσκεψη της οργανωτικής επιτροπής και μας βάζει πάνω από δεκαπέντε καθήκοντα ακόμα. Αμέσως κατάλαβα πως είχα μπροστά μου έναν άνθρωπο με πλούσια πείρα και γνώση των οργανωτικών ζητημάτων. Βέβαια εκτελέσαμε όλα τα καθήκοντα που μας έβαλε, και η συνδιάσκεψη τέλειωσε με μεγάλη επιτυχία.

Τώρα πια αρχίσαμε κανονικά τη δουλειά μέσα στην οργάνωση. Ο Ζαχαριάδης είχε πληροφορίες για μένα από το κόμμα, γιατί τους είχε κάνει εντύπωση η δραστηριότητά μου στην εξορία. Κι αυτός με ζήτησε αμέσως για να συνεργασθούμε.

Και οι δυό είμασταν νέοι τότε• εγώ 28 χρόνων κι ο Ζαχαριάδης 24-25 χρόνων. Η δυσκολία μαζί του ήταν μία: ήταν πολύ απαιτητικός, απελπιστικά απαιτητικός. Δεν μου χάριζε ούτε τις Κυριακές, ούτε τις γιορτές. Δεν εύρισκα ώρα ν’ ανασάνω. Μου φόρτωνε τη μια δουλειά πάνω στην άλλη. Πολλές φορές βέβαια ήταν απραγματοποίητα αυτά που ζητούσε, γιατί τα σχέδια που έκανε μέσα στο κεφάλι του έρχονταν σε σύγκρουση με την πραγματικότητα, με τη ζωή την ίδια.

Τότε ερχόμασταν σε ρήξη. Προσπαθούσα να του δώσω να καταλάβει ότι δεν ήταν πραγματοποιήσιμα πολλά απ’ αυτά που σκέφτονταν, ότι έπρεπε να είναι πιο συγκαταβατικός. ‘Ομως εκείνος ήταν ανένδοτος στις απαιτήσεις του. Θυμάμαι που κάποτε του είπα: «Έχε χάρη, που δουλεύω για το κόμμα, για τον κοσμάκη• αν δούλευα στα χωράφια του πατέρα σου θα τα μούντζωνα και θα έφευγα».

Συνεργαστήκαμε κάμποσους μήνες μαζί. Πάντως ομολογώ, πως πρώτη φορά έβλεπα έναν άνθρωπο τόσο δραστήριο, τόσο κατατοπισμένο στα οργανωτικά ζητήματα και τόσο καταρτισμένο. Έβλεπα τη μεγάλη του υπεροχή, όταν τον συνέκρινα με τα στελέχη που είχα γνωρίσει στην εξορία, τον Πουλιόπουλο, τον Ταλαγάνη [σημείωση Βαθύ Κόκκινο: πρόκειται για το γνωστό στέλεχος του ΚΚΕ Γιάννη Ζέβγο, υπουργό Γεωργίας στην κυβέρνηση Παπανδρέου, που δολοφονήθηκε από παρακρατικούς στη Θεσσαλονίκη το 1947. Το ψευδώνυμο «Ζέβγος» με το οποίο έμεινε στην Ιστορία του ΚΚΕ,  προέκυψε το 1933, όταν με τη γυναίκα του Καίτη Ζεύγου – Νισυρίου υπέγραψαν από κοινού άρθρο στον Ριζοσπάστη με το ψευδώνυμο (το) «Ζέβγος». Βλ. σχετικά σε προηγούμενη ανάρτησή μας:  20/3/1947 δολοφονείται το στέλεχος του ΚΚΕ Γιάννης Ζέβγος (Ταλαγάνης)] κ.α.

Εκείνη την περίοδο, τον Ιούλη του 1927, είχαν αρχίσει και τα εσωκομματικά, με τον Πουλιόπουλο, την ομάδα του κέντρου με το Μάξιμο και με τους άλλους. Εμείς τα συζητούσαμε αυτά τα θέματα και ανάλογα παίρναμε αποφάσεις. Εγώ ήμουν ενάντια σ’ αυτές τις αποφάσεις.

polydwros-thymΗ θέση η δικιά μου ήταν ότι βιαστήκανε να διαγράψουν το Μάξιμο και τους άλλους: Δεν συνέφερε στο κόμμα η διαγραφή αυτή τη στιγμή ετούτη. ‘Επρεπε να τους αφήσουν να δουλέψουν μέσα στο κόμμα και αργότερα να ξεκαθαριστεί το ζήτημά τους. Οι άλλοι σύντροφοι, και ιδιαίτερα ο Παρτσαλίδης εύρισκαν περίεργη και αντιφατική τη στάση μου: ενώ δούλευα και πρόσφερα περισσότερα απ’ όλους, εντούτοις οι αντιλήψεις μου ήταν διαλλακτικές• αντιδρούσα στην ομάδα που ζητούσε να χτυπηθούν αυτοί οι άνθρωποι, γιατί παρουσιάζονταν σαν εμπόδιο στην πορεία του κόμματος.

Σ’ όλη αυτή τη διαμάχη ο Ζαχαριάδης έπαιρνε ενεργό μέρος και έγραφε με ψευδώνυμο στο «Ριζοσπάστη». ‘Ηταν ο πρώτος, που έγραψε ένα άρθρο πως έπρεπε να χτυπηθεί ο λικβινταρισμός και καταφέρονταν ανοιχτά κατά του Πουλιόπουλου, που είχε εκδηλώσει λικβινταριστικές τάσεις, καθώς και κατά του Μάξιμου, του Βλάχου και της ομάδας τους που τους σιγοντάριζαν.

Βέβαια οι σύντροφοι της Περιφερειακής ενοχλούνταν από τη δική μου θέση, την «κεντριστική», όπως τη χαρακτήριζαν, που δεν τους άφηνε να προχωρήσουν στην εφαρμογή των εξτρεμιστικών τους σχεδίων.

Οπωσδήποτε, μετά τη διαγραφή των πιο πάνω συντρόφων τα πράγματα ησύχασαν κάπως στο κόμμα, προσωρινά βέβαια. Και τη χρειαζόμασταν αυτή την ησυχία, γιατί είχαμε μπόλικη δουλειά να κάνουμε. Είχαμε οργάνωση σ’ όλες τις μεγάλες πόλεις της Θεσσαλίας: Βόλο, Λάρισα, Τρίκαλα, Καρδίτσα, Τίρναβο. Η Περιφερειακή Επιτροπή που έδρευε στο Βόλο ασκούσε και τα καθήκοντα της οργάνωσης της πόλης του Βόλου. Τις άλλες οργανώσεις τις καθοδηγούσαμε με περιοδείες που κάναμε.

Στη Λάρισα είχαμε υπεύθυνο το Μίτλα και πιο μπροστά έναν ανθυπασπιστή, τον Ηλία Φριτζαλά, που του είχαν δώσει το παρατσούκλι «Μπότας».

Οι Λουλέδες δεν είχαν γίνει ακόμα μέλη. Του Δημήτρη Μπαρτζώτα πολύ αργότερα του έβαλαν υποψηφιότητα Δημάρχου. Είχαμε περίπου 300 μέλη του κόμματος, από τα οποία τα πενήντα μέσα στο Βόλο. Είχαμε μερικούς και στα γύρω χωριά, Αλμυρό, Πήλιο κ.λ.π. Οι διώξεις όμως με βάση τα λευκά εντάλματα που εξέδιδε τότε ο εισαγγελέας Παυλόπουλος, ανάγκασαν τους παλιούς συντρόφους, Τσουρτσούλη, Δεσποτόπουλο, Χαλκογιάννη κ.α., να σκορπίσουν. Μείναμε λοιπόν ορισμένοι άγνωστοι, που δεν είχαμε εκτεθεί μέσα στο Βόλο, καθώς και τα καινούργια μέλη του κόμματος, που είχαμε στρατολογήσει τότε.

Η Επιτροπή του Βόλου αποτελούνταν από μένα, από το Ζαχαριάδη, τον Πορφυρογένη κι από έναν παλιό γνωστό δικηγόρο, Κοντόπουλο θαρρώ πως τον έλεγαν, που μετά έκανε το δημοσιογράφο. Γραμματέας του Εργατικού Κέντρου της Πανεργατικής ήταν στην αρχή ο Παπαρρήγας και μετά για ένα διάστημα ο Ιωαννίδης. Πολύ σύντομα όμως φύγανε λόγω των διώξεων και μείναμε ο Ζαχαριάδης, εγώ, ο Πορφυρογένης και από την νεολαία ο Παρτσαλίδης. Κι έτσι φορτώθηκα πάλι με πολλά πόστα: Β’ γραμματέας της Πανθεσσαλικής, γραμματέας στην Πανεργατική Βόλου, υπεύθυνος στο σωματείο επισιτισμού, βοηθός του Ζαχαριάδη και υπεύθυνος για τους κώδικες της κομματικής αλληλογραφίας.

Από άποψη οικονομική ήταν πολύ δύσκολα τα πράγματα. Δεν ξέραμε τότε να οργανώσουμε τη δουλειά και να ζητάμε από τον κόσμο να μας βοηθήσει. Δεν εφαρμόσαμε αυτή την ταχτική• γι’ αυτό και υποφέραμε πολύ.

Σύλληψη του Νίκου Ζαχαριάδη

Με το Ζαχαριάδη συνεργαστήκαμε ίσαμε το Μάρτη του 1928. Ξαφνικά μια μέρα με πήρε ιδιαιτέρως, μου εμπιστεύτηκε πού είχε κρυμμένο τον πολύγραφο και με κατατόπισε και για άλλα σχετικά με τη δουλειά μας θέματα. ‘Ηταν σα να έκανε τη διαθήκη του. Τον ρώτησα αν θα έφευγε. Μου απάντησε πως όχι• είχε νιώσει όμως πως συνέβαινε κάτι ύποπτο. Το ίδιο βράδυ πήγε να παρακολουθήσει έναν πυρήνα. Τους είχαν προδώσει1 κι έτσι τους μπλοκάρησε η χωροφυλακή και τους έπιασε. Μαζί τους και τον ιδιοκτήτη του σπιτιού, το Σ. Μαχαιρά. Σε βάρος του Ζαχαριάδη εκκρεμούσε μια μήνυση από προηγούμενα. Είχε έλθει σε ρήξη με τους αρχειομαρξιστές και τον κατηγορούσαν ότι σκότωσε έναν αρχειομαρξιστή, το Γιώργο Παπαδάτο. [σημ. Βαθύ Κόκκινο: Προφανώς πρόκειται για τον δολοφονημένο αρχειομαρξιστή Γεωργοπαπαδάτο]

Εκείνο το βράδυ βέβαια τον έπιασαν στο σωρό και δεν τον αναγνώρισαν. Γιατί κυκλοφορούσε με αλλαγμένα τα χαρακτηριστικά του προσώπου του. Σε λίγες μέρες έφεραν ανθρώπους, αξιωματικούς της χωροφυλακής από τη Λάρισα, που τον γνώριζαν και διαπιστώσανε την ταυτότητά του. ‘Ετσι τον ετοίμασαν για να τον στείλουν στις φυλακές της Κέρκυρας.

Εμείς, οι σύντροφοι σκεφτήκαμε να οργανώσουμε την απόδρασή του από τη φυλακή στη δεύτερη Ανάσταση το Πάσχα. Όμως δεν πραγματοποιήσαμε το σχέδιο μας, γιατί δεύτερη Ανάσταση δεν έγινε• ο παπάς μέθυσε και πήγε για ύπνο. Κι έτσι πήραν το Ζαχαριάδη και τον πήγαν στην Κέρκυρα. Όταν όμως τον μεταφέρανε αργότερα στην Αθήνα για τη δίκη, κατάφερε και τόσκασε από τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο. [σημ. Βαθύ Κόκκινο: Καθοριστική στην απόδραση αυτή του Ν. Ζαχαριάδη ήταν η συμβολή του Θανάση Κλάρα –Άρη Βελουχιώτη, βλ. σχετικά στην ανάρτησή μας: «Κόκκινοι Δραπέτες»: Ο Θανάσης Κλάρας βοηθάει τον Ν. Ζαχαριάδη να αποδράσει από την Παλιά Στρατώνα ]

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Current ye@r *