Γιατί -και που- διαφωνώ με τη Ναόμι Κλάιν

Με ρώτησε ένας αναγνώστης τι γνώμη έχω για το “Δόγμα του Σοκ”, το βιβλίο της Ναόμι Κλάιν, το οποίο έχει γίνει δημοφιλές τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Παρόλα αυτά, ομολογώ ότι δεν το έχω διαβάσει, τουλάχιστον όχι ακόμα, και έτσι δεν είναι και πολύ σωστό το να το κριτικάρω, θετικά ή αρνητικά.

Έχω όμως διαβάσει το προηγούμενο βιβλίο του Ναόμι Κλάιν, το “No Logo”, και έχω διαβάσει και κάποια άρθρα της, έχω δει μερικές συνεντεύξεις της, κτλ. Επίσης, έχω δει και μερικές κριτικές ανθρώπων που έχουν διαβάσει το “Δόγμα του Σοκ”.

Με βάση λοιπόν όλα αυτα, και με φορμή την ερώτηση του αναγνώστη για το βιβλίο αυτό, θα κάνω μια γενικότερη παρατήρηση για τη Ναόμι Κλάιν:

Σίγουρα λοιπόν πρόκειται για μια αξιοπρόσεκτη αριστερή συγγραφέα/δημοσιογράφο, κτλ. Και το No Logo ήταν καλογραμμένο-ενδιαφέρον, ευκολονόητο, με πολύ καλή δημοσιογραφική τεκμηρίωση και στοιχεία, και η εν γένει παρουσία της είναι αξιοπρόσεκτη, και λέει αρκετές και σημαντικές αλήθειες.

Παρόλα αυτά, η Ναόμι Κλάιν δείχνει νομίζω και τα όρια της αριστεράς στη Β. Αμερική αυτή τη στιγμή: Η σκέψη μιας “άλλης κοινωνίας”, ή μια βίαιη επανάσταση που θα ανατρέψει τη σημερινή άρχουσα τάξη είναι “μακρυνά όνειρα” για αυτή την αριστερά.

Στο No Logo ερευνούσε, ανάμεσα στα άλλα, πχ τις τεχνικές προπαγάνδας που χρησιμοποιούν οι μεγάλες επιχειρήσεις ως “διαφήμιση”, ώστε να πείσουν έτσι τον κόσμο να αγοράσει τα εμπορεύματα τους. Και ενώ έκανε μια πολύ καλή παρουσίαση [και] αυτού του θέματος, μας τα “χάλαγε” στα σημεία όπου ουσιαστικά έλεγε σε γενικές γραμμές ότι “σήμερα το έχουν παρακάνει, τι ωραία που θα ήταν αν γυρίζαμε μερικές δεκαετίες πίσω, όταν δεν υπήρχε αυτή η απαράδεκτη κατάσταση, και η “πλύση εγκεφάλου” μέσω των διαφημίσεων δεν υπήρχε σε αυτό το βαθμό”.

Αυτός ο τρόπος σκέψης διατρέχει όλο το έργο της Ναόμι Κλάιν, που ενώ αντιλαμβάνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό το τι γίνεται σήμερα, αδυνατεί να κατανοήσει το πως φτάσαμε ως εδώ, και το πως η ανάπτυξη του καπιταλισμού μας φέρνει νομοτελειακά σε αυτό το πράγματι βάρβαρο σημείο. Εξ ου και οι αυταπάτες της ότι τάχα “θα μπορούσαμε να πάμε πίσω”.

Και πιθανολογώ (δε μπορώ βέβαια να είμαι καθόλου σίγουρος, καθώς δεν έχω διαβάσει το “Δόγμα του Σοκ”) ότι η θεωρία της που έχει τόσο μεγάλη απήχηση σήμερα βασίζεται στη λογική του ότι “ο νεοφιλελευθερισμός περιμένει να ξεσπάσει ένα σοκ, και εκμετάλλεύεται το σοκ αυτό ώστε μετά να προωθήσει ολοένα και πιο αντιλαικά νεοφιλελεύθερα μέτρα”.

Η λογική αυτή δεν είναι λάθος. Όντως ο καπιταλισμός βασίζεται κατά μία έννοια στα “συνεχόμενα σοκ” – ας δούμε πως το περιγράφει ο Μαρξ σε ένα απόσπασμα από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο:

…Η σύγχρονη αστική κοινωνία που πρόβαλε από την καταστροφή της φεουδαρχικής κοινωνίας δεν κατάργησε τις ταξικές αντιθέσεις, έβαλε μονάχα στη θέση των παλιών νέες τάξεις, νέους όρους καταπίεσης, νέες μορφές πάλης.

Ωστόσο, η εποχή μας, η εποχή της αστικής τάξης, χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι απλοποίησε τις ταξικές αντιθέσεις. Ολόκληρη η κοινωνία όλο και περισσότερο χωρίζεται σε δύο μεγάλα αντίπαλα στρατόπεδα, σε δύο μεγάλες τάξεις, που βρίσκονται άμεσα αντιμέτωπες η μια με την άλλη: στην αστική τάξη και το προλεταριάτο.

Απ’ τους δουλοπάροικους του μεσαίωνα προήλθαν οι ελεύθεροι πολίτες των πρώτων πόλεων. Απ’ αυτόν τον αστικό πληθυσμό αναπτύχθηκαν τα πρώτα στοιχεία της αστικής τάξης.

Η ανακάλυψη της Αμερικής, ο περίπλους της Αφρικής δημιούργησαν για την αστική τάξη που γεννιόταν ένα καινούργιο πεδίο δράσης. Οι αγορές των Ανατολικών Ινδιών και της Κίνας, ο αποικισμός της Αμερικής, οι ανταλλαγές με τις αποικίες, ο πολλαπλασιασμός των μέσων ανταλλαγής και των εμπορευμάτων γενικά έδωσαν μια άγνωστη ως τα τότε ώθηση στο εμπόριο, τη ναυσιπλοΐα, τη βιομηχανία και προκάλεσαν έτσι μια γρήγορη ανάπτυξη τού επαναστατικού στοιχείου της φεουδαρχικής κοινωνίας που κατέρρεε.

Ο ίσαμε τότε φεουδαρχικός ή συντεχνιακός τρόπος οργάνωσης της βιομηχανίας δεν έφτανε πια για να καλύψει τις ανάγκες που με τις νέες αγορές μεγάλωναν. Η μανιφακτούρα πήρε τη θέση του. Οι συντεχνιακοί μάστοροι παραμερίστηκαν από τη βιομηχανική μεσαία τάξη. Ο καταμερισμός της δουλειάς ανάμεσα στις διάφορες συντεχνίες εξαφανίστηκε μπροστά στον καταμερισμό της δουλειάς μέσα στο ίδιο το ξεχωριστό εργαστήρι.

Όμως οι αγορές όλο και μεγάλωναν, η ζήτηση όλο και αύξαινε. Και η μανιφακτούρα δεν επαρκούσε πια. Τότε ο ατμός και η μηχανή επαναστατικοποίησαν τη βιομηχανική παραγωγή. Στη θέση της μανιφακτούρας μπήκε η μεγάλη σύγχρονη βιομηχανία. Στη θέση της βιομηχανικής μεσαίας τάξης μπήκαν οι βιομήχανοι εκατομμυριούχοι, οι αρχηγοί ολόκληρων βιομηχανικών στρατιών, οι σύγχρονοι αστοί.

Η μεγάλη βιομηχανία δημιούργησε την παγκόσμια αγορά, που είχε προετοιμαστεί από την ανακάλυψη της Αμερικής. H παγκόσμια αγορά έδωσε μια τεράστια ανάπτυξη στο εμπόριο, στη ναυτιλία, στα μέσα συγκοινωνίας της ξηράς. Αυτή η ανάπτυξη με τη σειρά της επέδρασε στην επέκταση της βιομηχανίας. Και στο βαθμό που επεκτείνονταν η βιομηχανία, τo εμπόριο, η ναυτιλία, οι σιδηρόδρομοι, στον ίδιο βαθμό αναπτυσσόταν η αστική τάξη, αύξαινε τα κεφάλαιά της, απωθούσε στο περιθώριο όλες τις τάξεις που κληροδότησε ο μεσαίωνας.

Βλέπουμε, λοιπόν, πως η ίδια η σύγχρονη αστική τάξη είναι προϊόν μιας πολύχρονης εξέλιξης, μιας σειράς από ανατροπές στον τρόπο παραγωγής και επικοινωνίας.

Καθεμιά απ’ αυτές τις βαθμίδες εξέλιξης της αστικής τάξης συνοδευόταν από μια αντίστοιχη πολιτική πρόοδο. H αστική τάξη, τάξη καταπιεζόμενη κάτω από την κυριαρχία των φεουδαρχών αρχόντων, ένοπλη αυτοδιοικούμενη εταιρία μέσα στην κοινότητα, εδώ ανεξάρτητη δημοκρατία της πόλης εκεί τρίτη τάξη που είναι φόρου υποτελής στη μοναρχία, ύστερα, στην περίοδο της μανιφακτούρας, αντίβαρο ενάντια στους ευγενείς στην περιορισμένη απ’ τους φεουδάρχες μοναρχία ή στην απόλυτη μοναρχία και κύριο στήριγμα των μεγάλων μοναρχιών γενικά, αυτή η αστική τάξη, από τότε που δημιουργήθηκε η μεγάλη βιομηχανία και η παγκόσμια αγορά, κατέκτησε τελικά την αποκλειστική πολιτική εξουσία στο σύγχρονο αντιπροσωπευτικό κράτος. Η σύγχρονη κρατική εξουσία είναι μονάχα μια επιτροπή που διαχειρίζεται τις κοινές υποθέσεις της αστικής τάξης στο σύνολο της.

Η αστική τάξη έπαιξε στην ιστορία ένα ρόλο εξαιρετικά επαναστατικό.

Παντού όπου η αστική τάξη ήρθε στην εξουσία, κατέστρεψε όλες τις φεουδαρχικές, πατριαρχικές και ειδυλλιακές σχέσεις. Έσπασε χωρίς οίκτο τους πολυποίκιλους φεουδαρχικούς δεσμούς που συνδέανε τον άνθρωπο με τους φυσικούς ανώτερούς του και δεν άφησε κανέναν άλλο δεσμό ανάμεσα σε άνθρωπο και σε άνθρωπο, εκτός από το γυμνό συμφέρον, από την αναίσθητη “πληρωμή τοις μετρητοίς”. Έπνιξε στα παγωμένα νερά του εγωιστικού υπολογισμού τα ιερά ρίγη του ευλαβικού ρεμβασμού, του ιπποτικού ενθουσιασμού, της μικροαστικής μελαγχολίας. Μετέτρεψε την προσωπική αξιοπρέπεια σε ανταλλακτική αξία και στη θέση των απειράριθμων γραφτών και των έντιμα αποκτημένων ελευθεριών έβαλε τη μοναδική ασυνείδητη ελευθερία του εμπορίου. Με μια λέξη, στη θέση της καλυμμένης με θρησκευτικές και πολιτικές αυταπάτες εκμετάλλευσης, έβαλε την ανοιχτή, ξεδιάντροπη, άμεση, σκληρή εκμετάλλευση.

Η αστική τάξη αφαίρεσε το φωτοστέφανο απ’ όλα τα ως τότε αξιοσέβαστα επαγγέλματα που τα αντίκριζαν με θρησκευτική ευλάβεια. Το γιατρό, τo νομικό, τov παπά, τον ποιητή, τον άνθρωπο της επιστήμης, τους μετέτρεψε σε μισθωτούς εργάτες της.

Η αστική τάξη ξέσχισε τον πέπλο του συναισθηματισμού που σκέπαζε τις οικογενειακές σχέσεις και τις έκανε ξεκάθαρες χρηματικές σχέσεις.

Η αστική τάξη έδειξέ πώς η κτηνώδης εκδήλωση δύναμης στο μεσαίωνα, που τόσο τη θαυμάζει η αντίδραση, βρήκε την ταιριαστή της συμπλήρωση στην πιο ράθυμη τεμπελιά. Πρώτα απέδειξε τι μπορεί να κατορθώσει η ανθρώπινη δραστηριότητα. Έκανε τελείως διαφορετικά θαύματα απ’ τις πυραμίδες της Αιγύπτου, τα ρωμαϊκά υδραγωγεία και τις γοτθικές μητροπόλεις. Πραγματοποίησε τελείως διαφορετικές εκστρατείες από τις μεταναστεύσεις των λαών και τις σταυροφορίες.

Η αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να επαναστατικοποιεί αδιάκοπα τα εργαλεία παραγωγής, δηλαδή τις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Αντίθετα, η αμετάβλητη διατήρηση του παλιού τρόπου παραγωγής αποτελούσε τον πρώτο όρο ύπαρξης όλων των προηγούμενων βιομηχανικών τάξεων. Η συνεχής ανατροπή της παραγωγής, ο αδιάκοπος κλονισμός όλων των κοινωνικών καταστάσεων, η αιώνια αβεβαιότητα και κίνηση διακρίνουν την αστική εποχή από όλες τις προηγούμενες. Διαλύονται όλες οι στέρεες, σκουριασμένες σχέσεις με την ακολουθία τους από παλιές σεβάσμιες παραστάσεις και αντιλήψεις κι όλες οι καινούργιες που διαμορφώνονται παλιώνουν πριν προλάβουν να αποστεωθούν. Καθετί το κλειστό και στάσιμο εξατμίζεται, καθετί το ιερό βεβηλώνεται και στο τέλος οι άνθρωποι αναγκάζονται ν’ αντικρίσουν με νηφάλιο μάτι τη θέση τους στη ζωή και τις αμοιβαίες σχέσεις τους.

Η ανάγκη να μεγαλώνει ολοένα την πώληση των προϊόντων της κυνηγά την αστική τάξη πάνω σ’ όλη τη γήινη σφαίρα. Είναι υποχρεωμένη να φωλιάζει παντού, να εγκαθίσταται παντού, να δημιουργεί παντού σχέσεις.

Με την εκμετάλλευση της παγκόσμιας αγοράς, η αστική τάξη διαμόρφωσε κοσμοπολίτικα την παραγωγή και την κατανάλωση όλων των χωρών. Προς μεγάλη λύπη των αντιδραστικών, αφαίρεσε το εθνικό έδαφος κάτω από τα πόδια της βιομηχανίας. Εκμηδενίστηκαν κι εξακολουθούν ακόμα καθημερινά να εκμηδενίζονται οι παμπάλαιες εθνικές βιομηχανίες. Εκτοπίζονται από νέες βιομηχανίες που η εισαγωγή τους γίνεται ζωτικό ζήτημα για όλα τα πολιτισμένα έθνη, από βιομηχανίες που δεν επεξεργάζονται πια ντόπιες πρώτες ύλες, αλλά πρώτες ύλες που βρίσκονται στις πιο απομακρυσμένες ζώνες και που τα προϊόντα τους δεν καταναλώνονται μονάχα στην ίδια τη χώρα, αλλά ταυτόχρονα σε όλα τα μέρη τον κόσμου. Στη θέση των παλιών αναγκών, που ικανοποιούνταν από τα εθνικά προϊόντα, μπαίνουν καινούργιες ανάγκες που για να ικανοποιηθούν απαιτούν προϊόντα των πιο απομακρυσμένων χωρών και κλιμάτων. Στη θέση της παλιάς τοπικής και εθνικής αυτάρκειας και αποκλειστικότητας, μπαίνει μια ολόπλευρη συναλλαγή, μια ολόπλευρη αλληλεξάρτηση των εθνών. Κι αυτό που γίνεται στην υλική παραγωγή γίνεται και στην πνευματική παραγωγή. Τα πνευματικά προϊόντα των μεμονωμένων εθνών γίνονται κοινό χτήμα. Η εθνική μονομέρεια και ο εθνικός περιορισμός γίνονται όλο και πιο αδύνατα και από τις πολλές εθνικές και τoπικές φιλολογίες διαμορφώνεται μια παγκόσμια φιλολογία.

Με τη γρήγορη βελτίωση όλων των εργαλείων παραγωγής, με την απεριόριστη διευκόλυνση των επικοινωνιών, η αστική τάξη τραβάει στον πολιτισμό όλα, ακόμα και τα πιο βάρβαρα έθνη. Οι φτηνές τιμές των εμπορευμάτων της είναι το βαρύ πυροβολικό που γκρεμίζει όλα τα σινικά τείχη, και που αναγκάζει να συνθηκολογήσει ακόμα και το πιο σκληροτράχηλο μίσος των βαρβάρων ενάντια στους ξένους. Αναγκάζει όλα τα έθνη να δεχτούν τον αστικό τρόπο παραγωγής, αν δεν θέλουν να χαθούν. Τα αναγκάζει να εισαγάγουν στη χώρα τους το λεγόμενο πολιτισμό, δηλαδή να γίνουν αστοί. Με μια λέξη, δημιουργεί έναν κόσμο “κατ’ εικόνα της”.

Η αστική τάξη υπέταξε την ύπαιθρο στην κυριαρχία της πόλης. Δημιούργησε τεράστιες πόλεις, αύξησε σε μεγάλο βαθμό τον αριθμό τον αστικού πληθυσμού σε σύγκριση με τον αγροτικό και απέσπασε έτσι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού από την ηλιθιότητα της αγροτικής ζωής. Όπως εξάρτησε την ύπαιθρο από την πόλη, έτσι εξάρτησε τις βάρβαρες και τις μισοβάρβαρες χώρες από τις πολιτισμένες, τους αγροτικούς λαούς από τους αστικούς λαούς, την Ανατολή από τη Δύση.

Η αστική τάξη όλο και περισσότερο καταργεί τον κατακερματισμό των μέσων παραγωγής, της ιδιοκτησίας και του πληθυσμού. Συσσώρευσε τον πληθυσμό, συγκεντροποίησε τα μέσα παραγωγής και συγκέντρωσε την ιδιοκτησία σε λιγοστά χέρια. Η αναγκαία συνέπεια ήταν ο πολιτικός συγκεντρωτισμός. Ανεξάρτητες επαρχίες με διαφορετικά συμφέροντα, νόμους, κυβερνήσεις και δασμούς, και που συνδέονταν μεταξύ τους σχεδόν μονάχα με σχέσεις συμμαχίας, συσπειρώθηκαν σε ένα έθνος, μία κυβέρνηση, ένα νόμο, ένα εθνικό ταξικό συμφέρον, μια τελωνειακή ζώνη.

Η αστική τάξη μέσα στη μόλις εκατόχρονη ταξική κυριαρχία της δημιούργησε παραγωγικές δυνάμεις πιο μαζικές και πιο κολοσσιαίες από ο,τι όλες μαζί οι περασμένες γενιές. Υποταγή των δυνάμεων της φύσης, μηχανές, εφαρμογή της χημείας στη βιομηχανία και τη γεωργία, ατμοπλοΐα, σιδηρόδρομοι, ηλεκτρικοί τηλέγραφοι, εκχέρσωση ολόκληρων ηπείρων, διαρρύθμιση των ποταμών σε πλωτούς, ολόκληροι πληθυσμοί που ξεπετιούνται απ’ τη γη-ποιός άλλος προηγούμενος αιώνας θα μπορούσε να υποπτευθεί πως στους κόλπους της κοινωνής εργασίας λαγοκοιμόνταν τέτοιες παραγωγικές δυνάμεις;

Είδαμε, λοιπόν: τα μέσα παραγωγής και συγκοινωνίας που πάνω στη βάση τους διαμορφώθηκε η αστική τάξη, δημιουργήθηκαν στη φεουδαρχική κοινωνία. Σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης αυτών των μέσων παραγωγής και συγκοινωνίας, οι συνθήκες μέσα στις οποίες παρήγε και αντάλλασσε η φεουδαρχική κοινωνία, η φεουδαρχική οργάνωση της γεωργίας και της μανιφακτούρας, με μια λέξη οι φεουδαρχικές σχέσεις ιδιοκτησίας, δεν ανταποκρίνονταν πια στις αναπτυγμένες κιόλας παραγωγικές δυνάμεις. Εμπόδιζαν την παραγωγή αντί να την προωθούν. Μεταβλήθηκαν σε ισάριθμα δεσμά. Έπρεπε να σπάσουν, έσπασαν.

Στη θέση τους μπήκε ο ελεύθερος συναγωνισμός, με μια ανάλογη κοινωνική και πολιτική συγκρότηση, με την οικονομική και πολιτική κυριαρχία της αστικής τάξης.

Μπρος στα μάτια μας συντελείται μια παρόμοια κίνηση. Οι αστικές σχέσεις παραγωγής και ανταλλαγής, οι αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, η σύγχρονη αστική κοινωνία, που δημιούργησε τόσο ισχυρά μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με το μάγο εκείνο που δεν καταφέρνει πια να κυριαρχήσει πάνω στις καταχθόνιες δυνάμεις που ο ίδιος κάλεσε. Εδώ και δεκάδες χρόνια, η ιστορία της βιομηχανίας και του εμπορίου δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ιστορία της εξέγερσης των σύγχρονων παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στις σύγχρονες σχέσεις παραγωγής, ενάντια στις σχέσεις ιδιοκτησίας, που αποτελούν τους όρους ύπαρξης της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της. Αρκεί ν’ αναφέρουμε τις εμπορικές κρίσεις που με την περιοδική τους επανάληψη όλο και πιο απειλητικά αμφισβητούν την υπόσταση ολόκληρης της αστικής κοινωνίας. Στις εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται τακτικά ένα μεγάλο μέρος όχι μονάχα των έτοιμων προϊόντων, αλλά ακόμα και των παραγωγικών δυνάμεων που ήδη είχαν δημιουργηθεί. Στις κρίσεις ξεσπά μια κοινωνική επιδημία που σε κάθε άλλη προηγούμενη εποχή θα φαινόταν σαν παραλογισμός, η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία ξαφνικά βρίσκεται πάλι πίσω σε κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας. Θα ‘λεγε κανείς ότι ένας λιμός, ένας γενικός καταστροφικός πόλεμος της έκοψε όλα τα μέσα ύπαρξης. H βιομηχανία, το εμπόριο φαίνονται εκμηδενισμένα. Και γιατί; Γιατί η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πάρα πολλά μέσα ύπαρξης, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που διαθέτει δεν χρησιμεύουν πια για την προώθηση του αστικού πολιτισμού και των αστικών σχέσεων ιδιοκτησίας. Αντίθετα, έγιναν πάρα πολύ μεγάλες γι’ αυτές τις σχέσεις, εμποδίζονται από αυτές. Και κάθε φορά που οι παραγωγικές δυνάμεις ξεπερνούν το εμπόδιο αυτό, φέρνουν σε αναταραχή ολόκληρη την αστική κοινωνία, απειλούν την ύπαρξη της αστικής ιδιοκτησίας. Οι αστικές σχέσεις έγιναν πάρα πολύ στενές για να περιλάβουν τα πλούτη που δημιουργήθηκαν απ’ αυτές. Πώς ξεπερνά η αστική τάξη τις κρίσεις; από τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά μάζες από παραγωγικές δυνάμεις. Από την άλλη, κατακτώντας καινούργιες αγορές και εκμεταλλευόμενη πιο βαθιά τις παλιές. Πώς, λοιπόν; Προετοιμάζοντας πιο ολόπλευρες και πιο τεράστιες κρίσεις και ελαττώνοντας τα μέσα για να προλαβαίνει τις κρίσεις.

Τα όπλα που χρησιμοποίησε η αστική τάξη για ν’ ανατρέψει τη φεουδαρχία στρέφονται τώρα ενάντια στην ίδια την αστική τάξη.

Όμως η αστική τάξη δεν σφυρηλάτησε μονάχα τα όπλα που της φέρνουν το θάνατο. Δημιούργησε και τους ανθρώπους που θα χειριστούν αυτά τα όπλα, τους σύγχρονους εργάτες, τους προλετάριους…

Ποιός μπορεί να διαφωνήσει με τη θέση του Μαρξ ότι “Η αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να επαναστατικοποιεί αδιάκοπα τα εργαλεία παραγωγής, δηλαδή τις σχέσεις παραγωγής, δηλαδή όλες τις κοινωνικές σχέσεις”;

Υποθέτω λοιπόν ότι πράγματι ισχύει ότι ο καπιταλισμός εφαρμοζεί ένα “δόγμα του σοκ” (δε ξέρω ακριβώς τι εννοεί η Ναόμι Κλάιν με τον όρο αυτό βέβαια, αλλά τέλος πάντων).

Ωστόσο, υπάρχει μια μεγάλη, μια αγεφύρωτη διαφορά ανάμεσα στη σκέψη του [κομμουνιστή] Μαρξ και της [κεντροαριστερής] Ναόμι Κλάιν:

Η Ναόμι Κλάιν βλέπει την καταστροφή των “κευνσιανών” καπιταλιστικών κοινωνιών, και το μετασχηματισμό τους σε “νεοφιλελεύθερες”, και μας εξηγεί πολύ ωραία και αναλυτικά το πως αυτό πλήττει τους λαούς.

Ο Μαρξ όμως αντιλαμβάνεται και κάτι ακόμα. Αντιλαμβάνεται και το ότι μέσω αυτής της “εξέλιξης” του καπιταλισμού προετοιμάζεται το έδαφος για την εν δυνάμει ανατροπή του από την εργατική τάξη, και την αντικατάσταση του από τον κομμουνισμό:

…Με την ανάπτυξη της βιομηχανίας, όμως, το προλεταριάτο δεν πληθαίνει μονάχα, αλλά και συσπειρώνεται σε μεγαλύτερες μάζες, η δύναμή του μεγαλώνει και τη δύναμή του αυτή τη νιώθει περισσότερο. Τα συμφέροντα, οι συνθήκες ζωής του προλεταριάτου εξισώνονται όσο πάει και περισσότερο από το γεγονός ότι η μηχανή σβήνει όλο και πιο πολύ τις διακρίσεις στη δουλειά και πιέζει σχεδόν παντού το μεροκάματο σ’ ένα εξίσου χαμηλό επίπεδο. Ο αυξανόμενος συναγωνισμός των αστών ανάμεσά τους και οι εμπορικές κρίσεις που προκαλεί ο συναγωνισμός αυτός, κάνουν το μισθό των εργατών όλο και πιο ασταθή. Η αδιάκοπη, όσο και πιο γρήγορη τελειοποίηση της μηχανής κάνει τη θέση τους όλο και πιο επισφαλή. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στο μεμονωμένο εργάτη και στο μεμονωμένο αστό παίρνουν όλο και περισσότερο το χαρακτήρα συγκρούσεων ανάμεσα σε δύο τάξεις. Οι εργάτες αρχίζουν έτσι να συγκροτούν συνασπισμούς ενάντια στους αστούς. Συνασπίζονται για να υπερασπίσουν το μισθό της εργασίας τους. Ιδρύουν ακόμα και μόνιμες ενώσεις για να εξασφαλίσουν τα μέσα στην περίπτωση ενδεχόμενων ανταρσιών. Εδώ κι εκεί η πάλη ξεσπάει με τη μορφή εξεγέρσεων.

Από καιρό σε καιρό οι εργάτες νικούν, αλλά η νίκη τους είναι παροδική. Το πραγματικό αποτέλεσμα των αγώνων τους δεν είναι η άμεση επιτυχία, αλλά η συνένωση των εργατών που ολοένα επεκτείνεται. Η ενότητα αυτή προωθείται από τα αναπτυσσόμενα μέσα συγκοινωνίας που παράγονται από τη μεγάλη βιομηχανία και που συνδέουν μεταξύ τους τους εργάτες από διάφορα μέρη. Και φτάνει μονάχα να συνδεθούν μεταξύ τους για να συνενωθούν οι πολλοί τοπικοί αγώνες, που έχουν παντού τον ίδιο χαρακτήρα, σε μια εθνική πάλη, μια ταξική πάλη. Κάθε ταξικός αγώνας όμως είναι πολιτικός αγώνας. Και την ένωση, που οι αστοί του μεσαίωνα με τους καρόδρομούς του χρειάστηκαν αιώνες για να την πραγματοποιήσουν, οι σύγχρονοι προλετάριοι την πραγματοποιούν με τους σιδηρόδρομους μέσα σε λίγα χρόνια.

Αυτή η οργάνωση των προλετάριων σε τάξη και επομένως σε πολιτικό κόμμα, διασπάται πάλι κάθε στιγμή από το συναγωνισμό που υπάρχει ανάμεσα στους ίδιους τους εργάτες. Ξαναγεννιέται, όμως, πάντα, όλο και πιο δυνατή, πιο στέρεη, πιο ισχυρή. Επωφελείται από τις διασπάσεις μέσα στην ίδια την αστική τάξη και επιβάλλει έτσι την αναγνώριση με νομοθετική μορφή ορισμένων συμφερόντων των εργατών. Έτσι επέβαλε το νόμο για το δεκάωρο στην Αγγλία.

Γενικά, οι συγκρούσεις μέσα στην παλιά κοινωνία ευνοούν με πολλούς τρόπους την πορεία ανάπτυξης του προλεταριάτου. Η αστική τάξη βρίσκεται σε κατάσταση αδιάκοπου αγώνα: πρώτα, ενάντια στην αριστοκρατία. Αργότερα, ενάντια στα τμήματα εκείνα της ίδιας της αστικής τάξης που τα συμφέροντά τους έρχονται σε αντίθεση με την πρόοδο της βιομηχανίας. Και πάντα, ενάντια στην αστική τάξη όλων των άλλων χωρών. Σε όλους αυτούς τους αγώνες, είναι υποχρεωμένη να κάνει έκκληση στο προλεταριάτο, να ζητάει τη βοήθειά του και να το τραβάει έτσι στην πολιτική κίνηση. Έτσι, η ίδια η αστική τάξη προμηθεύει στους προλετάριους τα δικά της στοιχεία μόρφωσης, δηλαδή τα όπλα ενάντια στον ίδιο τον εαυτό της.

Ακόμα, όπως είδαμε, με την πρόοδο της βιομηχανίας ολόκληρα συστατικά μέρη της κυρίαρχης τάξης κατρακυλούν στο προλεταριάτο ή, τουλάχιστον, βλέπουν να απειλούνται οι όροι της ζωής τους. Κι αυτά φέρνουν στο προλεταριάτο πολλά στοιχεία μόρφωσης.

Τέλος, σε περιόδους που ο ταξικός αγώνας πλησιάζει στη λύση του, η πορεία διάλυσης μέσα στην κυρίαρχη τάξη, μέσα σ’ όλη την παλιά κοινωνία, παίρνει ένα χαρακτήρα τόσο σφοδρό, τόσο χτυπητό, που ένα μικρό τμήμα της κυρίαρχης τάξης αποσπάται απ’ αυτήν και προσχωρεί στην επαναστατική τάξη, την τάξη που κρατά στα χέρια της το μέλλον. Όπως παλιά, επομένως, ένα μέρος των ευγενών πέρασε στην αστική τάξη, έτσι και τώρα ένα τμήμα της αστικής τάξης περνάει στο προλεταριάτο, και ειδικά ένα τμήμα από τους αστούς ιδεολόγους που κατάφεραν να ανυψωθούν ως τη θεωρητική κατανόηση όλης της ιστορικής κίνησης.

Απ’ όλες τις τάξεις που σήμερα βρίσκονται αντιμέτωπες με την αστική τάξη, μόνο το προλεταριάτο είναι τάξη αληθινά επαναστατική. Οι υπόλοιπες τάξεις χάνονται κι εξαφανίζονται από τη μεγάλη βιομηχανία, ενώ το προλεταριάτο είναι το πιο χαρακτηριστικό προϊόν της…

…Αν όμως εξαφανιστεί το εμπόριο, εξαφανίζεται μαζί και το ελεύθερο εμπόριο. Οι φλυαρίες για ελεύθερο εμπόριο, καθώς και τα παχιά λόγια της αστικής μας τάξης για ελευθερία, έχουν γενικά κάποιο νόημα όταν πρόκειται για το δεσμευμένο εμπόριο, για τον υποδουλωμένο αστό του μεσαίωνα, δεν έχουν όμως κανένα νόημα όταν πρόκειται για την κομμουνιστική κατάργηση του εμπορίου, για την κατάργηση των αστικών σχέσεων παραγωγής και για την κατάργηση ης ίδιας της αστικής τάξης.

Σας πιάνει τρόμος γιατί θέλουμε να καταργήσουμε την ατομική ιδιοκτησία. Όμως στη σημερινή σας κοινωνία, η ατομική ιδιοκτησία έχει καταργηθεί για τα εννιά δέκατα τωv μελών της. Και υπάρχει ίσα-ίσα, γιατί δεν υπάρχει για τα εννιά δέκατα. Μας κατηγορείτε, λοιπόν, γιατί θέλουμε να καταργήσουμε μια ιδιοκτησία που προϋποθέτει σαν απαραίτητο όρο την έλλειψη ιδιοκτησίας για την τεράστια πλειοψηφία της κοινωνίας.

Με μια λέξη, μας κατηγορείτε γιατί θέλουμε να καταργήσουμε τη δική σας ιδιοκτησία. Ναι, πραγματικά αυτό θέλουμε…

Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο πρωθυπουργός της Αγγλίας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου είχε πει κάποτε ότι “A pessimist sees the difficulty in every opportunity; an optimist sees the opportunity in every difficulty” (δηλαδή “Ο απαισιόδοξος βλέπει τη δυσκολία σε κάθε ευκαιρία – ο αισιόδοξος βλέπει την ευκαιρία σε κάθε δυσκολία”).

Αυτή η φράση κρύβει μια μεγάλη αλήθεια μέσα της, και δείχνει το πόσο “απαισιόδοξη” είναι κατά βάθος η σημερινή αριστερά (τυπου “Ναόμι Κλάιν”). Διότι σήμερα που ανοίγονται εντελώς ξεκάθαρα μπροστά μας όλες οι αντιθέσεις του καπιταλισμού, και αναδεικνύεται ανάγλυφικα η βαρβαρότητα και ο αναρθολογισμός του, η αριστερά απλά γκρινιάζει εναντίον της “σχολής του Σικάγο”, που έβγαλε μερικούς από τους μεγαλύτερους “γκουρού’ των νεοφιλελεύθερων, όπως ο Μ. Φρίντμαν, κτλ.

Όντως αυτοί έχουν ένα “σχέδιο” για την αντιμετώπιση των κρίσεων, που εκμεταλλεύεται το “σοκ” και μετασχηματίζει σε ακόμα πιο αντιλαική κατεύθυνση την κοινωνία.

Η αριστερά δεν έχει τέτοιο σχέδιο, και καλό θα ήταν να βρει έναν τρόπο να προτείνει με πειστικό τρόπο ένα δικό μετασχηματισμό της κοινωνίας, τον “σοσιαλιστικό μετασχηματισμό”, αντί να αρκειται στην καταγγελία του αντιπάλου (κάτι που σαφώς πρέπει να γίνεται, αλλά εξίσου σαφώς δεν αρκεί).

Ο λόγος που οι θεωρίες περί “σοκ” έχουν τόσο μεγάλη απήχηση σημερα, είναι, πέρα από το ότι κουβάλουν μέσα τους μια μεγάλη δόση αλήθειας, είναι ότι περιγράφουν και την κάτασταση του κόσμου που ήταν πολιτικά “κοιμισμένος’, και η κρίση τον “αφύπνισε” βίαια, σαν ηλεκτροσόκ.

Πέρα όμως από την πράγματι βάρβαρη επίθεση των “νεοφιλελεύθερων καπιταλιστών” της “σχολής του Σικάγο”, ο κοσμος θα πρέπει να δει (και εδώ είναι ο ρόλος της κομμουνιστικής αριστεράς) και το πως θα απαντήσει.

Ας μην ξεχνάμε πως όταν πχ ξέσπασε η Γαλλική Επανάσταση, η άρχουσα τάξη ήταν “σοκαρισμένη” από τη “βαρβαρότητα” των επαναστατών που “δε σέβονταν τίποτα” (=δε σέβονταν την εξουσία τους). Και αυτό “σοκ” ήταν. Απλά ήταν ένα “σοκ” που προκάλεσε προς όφελος της η επαναστατημένη τάξη εναντίον της άρχουσας τάξης. Αντί λοιπόν να βλέπουμε, ειδικά σήμερα με την κρίση, τη “χρηματοπιστωτική κρίση”, την “κρίση του ευρώ”, την “κρίση χρέους” και τις επερχόμενες μορφές που θα πάρει (πχ πετρελαική κρίση όταν οι πετρελαιάδες δε θα πολυδέχονται το δολάριο που διαρκώς υποτιμάται), γιατί να μην προκαλέσουμε και εμείς ένα “σοκ” στην άρχουσα τάξη, ανατρέποντας την;

Αυτό βέβαια χρειάζεται πρόγραμμα και σχέδιο δράσης, πράγματα που δεν πολυυπάρχουν, και βέβαια χρειάζεται και να σταματήσει η ηττοπάθεια του στιλ “οι νεοφιλελεύθεροι εκμετάλλεύονται τα σοκ”, και να αντικατασταθεί από την πάλη για να είμαστε εμείς αυτοί που θα μετασχηματίσουμε την κοινωνία σύμφωνα με τις δικές μας ανάγκες ως εργάτες, ως οι πραγματικοί παραγωγοί του πλούτου

Οι κομμουνιστές θεωρούν ανάξιο τους να κρύβουν τις απόψεις και τις προθέσεις τους. Δηλώνουν ανοιχτά ότι οι σκοποί τους μπορούν να πραγματοποιηθούν μονάχα με τη βίαιη ανατροπή όλου του σημερινού κοινωνικού καθεστώτος.

Ας τρέμουν οι κυρίαρχες τάξεις μπροστά σε μια κομμουνιστική επανάσταση. Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν σ’ αυτήν τίποτε άλλο, εκτός από τις αλυσίδες τους. Έχουν να κερδίσουν έναν κόσμο ολόκληρο.

8 απαντήσεις στο “Γιατί -και που- διαφωνώ με τη Ναόμι Κλάιν”

  1. @Ανώνυμος (9 Φεβρουαρίου 2011 8:17)

    Εντάξει λοιπόν, αλλάξτε φίλε μου τη κοινωνία με τα κείμενα του Μαρξ και του Λένιν που παράγουν σήμερα πολιτική (!) καθώς και με την ισχυροποίηση του εργατικού κινήματος (πού κατοικοεδρεύει αυτό;) και των συνδικάτων (sic) … Ξεχνάτε βέβαια ότι η σύγχρονη κοινωνία δεν εκπροσωπείται από κανένα εργατικό κίνημα αλλά και δεν διαθέτει καθόλου αντισυστημικά συνδικάτα. Η κοινωνία των πολιτών είναι για την πεθαμένη παραδοσιακή αριστερά άγνωστη σαν λέξη και «φοβιστική» σαν έννοια. Η «αριστερά» αυτή καταφεύγει πάντα στην σιγουριά της ομφαλοσκοπικής απραξίας και της απαξίας του νέου. Καταφεύγει στα αρχαία κείμενα και στις ανεπίστρεπτα απαρχαιωμένες έως ανύπαρκτες σήμερα κατασκευές όπως «εργατικό κίνημα», «συνδικάτα» κλπ.

    ΥΓ. Όταν θα ολοκληρώσετε την αλλαγή παρακαλώ ενημερώστε με.
    .

  2. OS.Ξεκαθάρισε τα στο μυαλό σου grsail. Τον Κάρολο τον διαβάζουμε για το +10 του χρόνου (αυτό λέγεται ιδεολογία). Τον Λένιν για το +2 του χρόνου (αυτό λέγεται πολιτική στις εκάστοτε συνθήκες). Την Ναόμι ως δημοσιογράφο για το τι έγινε αξιόπιστα λίγο ποιο πριν για το -1 του χρόνου. Η Ναόμι όμως δεν παράγει πολιτική. Είναι μια αξιόπιστη μαχητική δημοσιογράφος τίποτα λιγότερο τίποτα περισσότερο χωρίς αυτό να σημαίνει πως αυτό που κάνει είναι λίγο.

    O Μαρξ σας έχει κουράσει; Ωραία οι αστοί οικονομολόγοι που διαβάζουν τους προγενέστερους του Μαρξ τον Ανταμ Σμιθ ή τον Ρικάρντo πως και δεν κουράστηκαν; Και ας μας εξηγήσουν πως αρκετοί από τους χρηματιστές εντρυφούν συγκεκριμένα στον 3ο τόμο του Κεφαλαίου μιας και ο Μαρξ είναι «παρελθόν και κουραστικός»; (υπάρχουν σχετικά παραδείγματα). Και γιατί ο Σόρος, (με θέσεις κοντά στον Πόπερ), ο οποίος βρίσκεται σε αντίπαλο ιδεολογικά στρατόπεδο από του Μαρξ, πιστεύει πως αξίζει να τον διαβάσουμε τον Κάρολο;

    Στην ουσία η διαμαρτυρία τους για τον Μαρξ «κρύβει αλλά». Την αγωνία τους για το μέλλον. Όσοι σύντροφοι πιστεύουν πως η αριστερά της διαμαρτυρίας έχει μέλλον θα μου επιτρέψουν να τους θυμίσω πως με βάση τα τελευταία γεγονότα(Κερατέα – Νομική),
    η Αριστερά της διαμαρτυρίας ,
    η Αριστερά του θεατρικού ακτιβισμού,
    η οποία δεν παράγει πολιτική(άρα και την σωστή τακτική),
    η οποία δεν έχει μπορεί να συνενώνει τη βάση των σωματίων, χωρίς καπελώματα
    μας τελείωσε.
    Το ερώτημα είναι πολιτικά και οργανωτικά το τι κάνουμε;
    Υπάρχει αριστερό πρόγραμμα εξόδου από την κρίση;
    Περιλαμβάνει ως πρώτο αίτημα την διαγραφή του χρέους, μη αποπληρωμή των τραπεζικών τοκογλύφων που μας έχουν πιει το αίμα;
    Και άρα και τα οργανωτικά καθήκοντα που απορρέουν;
    Όπως έλεγε ο Λένιν για τα συνδικάτα: Οργάνωση – οργάνωση – οργάνωση

    Ας πούμε ότι για τους α – β λόγους διαφωνείτε πολιτικά. Ωραία τουλάχιστον πως εσείς μπορείτε να προσφέρεται το ελάχιστο στο εργατικό κίνημα; Χωρίς καπελώματα; Χωρίς «αριστερό φλας για δεξιά στροφή» στα «δύσκολα»; Στην ενότητα "από τα κάτω" χωρίς διασπαστικές θέσεις;

    Aν ο ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕνομίζουν ότι αν περιμένουν να περάσει η καταιγίδα θα πέσουν στα «μαλακά» κανουν λάθος.
    Η κοινωνία έχει ανάγκη την χρήσιμη αριστερά και όχι την αριστερά που στις πρώτες δυσκολίες, με το που θα κουνήσουν το δάκτυλό τους οι τηλε-εισαγγελείς των δελτίων των 8 , «την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια» όπως στην Νομική. Αυτό εξηγεί και την πολιτική επιρροή που έχουν αναρχικές ομάδες σε νέους ανθρώπους ως «τιμωρία για ην αριστερά» που θα έλεγε και ο Βλαδίμηρος.

    Αλλιώς με την «ρότα» που μέχρι στιγμής βάλατε, θα υπάρχει αριστερά σε στυλ SWP(σε στυλ Αγγλίας) ή σε στυλ Γαλλίας, σε περιβάλλον κοινοβουλευτικού τύπου αστικής περίπου ημι-δικτατορίας. Που μπορεί να οδηγήσει τον φτωχό εργαζόμενο – αυτοαπασχολούμενο ελληνικό λαό σε νέες περιπέτειες και «σταυροφορίες».

    ΥΓ.

    1 @ciao ant1 . Πλιζ σύντροφε ξαναγράψτε αποσπάσματα για τους "Ταξικούς αγώνες στην Γαλλία από το 1848 έως το 1850" του Μαρξ. Να δούμε αν ο Grsail θα «κουραστεί» να τα διαβάζει.

    2 Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια. Πριν γίνει η δικτατορία στην Ελλάδα, είχε προηγηθεί το κλείσιμο της Διώρυγας του Σουέζ από τον Νάσερ. Μόλις η Αίγυπτος "άνοιξε" την διώρυγα και ανοίχτηκε στην Δύση. Τι σύμπτωση! Έπεσε και η δικτατορία στην Ελλάδα! Αυτό σημαίνει γεωπολιτική κυρίες και κύριοι.
    Για ακούστε το τι λένε Για δείτε το video . Και μετά σκεφτείτε τις "ομοιότητες" με το 1965.

    3 Όσο υπάρχουν αυτοί οι αγωνιστές σαν τον κύριο της ΕΘΕΛ είμαι αισιόδοξος. Μιλά στις καρδιές και στο μυαλό όλων μας. Αυτούς τους συνδικαλιστές θέλουμε.

  3. "αυτό το «το είχε πει ο Marx» με κούρασε πολύ, μας έχει κουράσει όλους κι ας μην το παραδεχόμαστε"

    Σε αυτό συμφωνούμε. Είναι και αυτό ένα παράδειγμα αυτού που σου είπα πιο πριν ότι "Η αχρηστεία της αριστεράς δεν οφείλεται στο ότι έχει "κολλήσει στον ξεπερασμένο Μαρξ",αλλά στο ότι διαρκώς τάχα τον επικαλείται, μόνο που αυτά που λέει/κάνει δεν έχουν και μεγάλη σχέση με το έργο του, στο οποίο θα πρέπει να επιστρέψουμε"

    "Η συμπαθέστατη Naomi Clein δεν το παίζει Rosa Luxemburg, απλά εκφράζει κάποιες πολύ ορθές ιδέες και διαπιστώσεις για την τρέχουσα φάση της Δύσης οι οποίες έχουν απήχηση σε εκατομμύρια ανθρώπους στην Δύση αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Δεν είναι και λίγο έ; Respect !"

    Σύμφωνοι. Εγώ ουδέποτε είναι πως είναι λίγο-κάθε άλλο. Εγώ τη διαβάζω συχνά σε άρθρα σε συνεντεύξεις της, και, όπως είπα και στο άρθρο, έχει ενδιαφέρον.

    Αυτό δεν την κάνει "υπεράνω κριτικής", ούτε αυτή ως άτομο, ούτε το έργο της (και για μην έχουμε παρεξηγήσεις, επαναλαμβάνω ότι το "Δόγμα του Σοκ" εγω δεν το έχω διαβάσει, έχω όμως δει ένα μεγάλο κομμάτι του συνολικού της έργου, και με βάση αυτό την κρίνω).

    Εμένα λοιπόν η σκέψη της Ν. Κλάιν μου φαίνεται όντως καλή, αλλά όχι αρκετή. Και εξηγώ το γιατί. Αν θέλεις μπορείς να κριτικάρεις αυτά που λεώ, αλλά με επιχειρήματα, όχι με ατάκες του στιλ "αυτό είναι παλιό άρα ξεπερασμένο", ή ότι "η Ν. Κλάιν προσπαθεί, άρα δεν πρέπει να την κριτικάρουμε". Μα αν δεν υπάρξει κριτική, πώς θα προχωρήσουμε;

    "Το βασικό κοινωνικό μοντέλο, όπου το 20% των ανθρώπων κατέχει το 80% του πλούτου, παραμένει δυστυχώς _απαράλλακτο_ από την εποχή των Φαραώ. (σήμερα το 1% των ανθρώπων κατέχει περίπου το 35% του παγκόσμιου πλούτου). Τόσες προσπάθειες και κοινωνικοί αγώνες για σχεδόν τέσσερεις χιλιετίες έκαναν απλώς μία τρύπα στο νερό – αυτό είναι το κεντρικό πρόβλημα."

    Εδώ διαφωνούμε. Το μοντέλο δεν έμεινε στάσιμο. Υπάρχουν βήματα, ενίοτε και άλματα, τόσο προς τα "εμπρός" (προς τα συμφέροντα των εκμεταλλευόμενων), όσο και προς τα "πίσω" (προς τα συμφέροντα των εκμεταλλευτών). Η μάχη διαρκώς μαίνεται, και ναι μεν η εκμετάλλευση ακόμα παραμένει (αυτό πράγματι δεν έχει αλλάξει), ωστόσο οι μάχες που δίνονται μας φέρνουν πιο κοντά στο σκοπό μας, και ανάλογα με το αν κερδίζονται ή χάνονται προχωρούμε ή υποχωρούμε

  4. @O.S., ciaoant1

    Δεν έχω καμία διάθεση για να ανοίξω έντονη αντιπαράθεση και μάλιστα σε ξένο blog. Όμως αυτό το «το είχε πει ο Marx» με κούρασε πολύ, μας έχει κουράσει όλους κι ας μην το παραδεχόμαστε.
    Θα γνωρίζετε ότι τα μεγαλύτερα, τα πιο ανεξάρτητα και πιο δημιουργικά μυαλά στην ανθρώπινη Ιστορία θεωρούνται από τους περισσότερους ο Αρχιμήδης και ο Νεύτων. Αυτό λοιπόν το «το είχε πει ο Marx» μοιάζει σαν να προσπαθούμε με τον Αρχιμήδη να περιγράψουμε τα pulsars … (ούτε καν ο Νεύτων δεν αρκεί). Αυτό εννοώ, κι όχι να απαξιώσουμε τα βιβλία των κλασικών.
    Η συμπαθέστατη Naomi Clein δεν το παίζει Rosa Luxemburg, απλά εκφράζει κάποιες πολύ ορθές ιδέες και διαπιστώσεις για την τρέχουσα φάση της Δύσης οι οποίες έχουν απήχηση σε εκατομμύρια ανθρώπους στην Δύση αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Δεν είναι και λίγο έ; Respect !
    .

    ΥΓ. Το βασικό κοινωνικό μοντέλο, όπου το 20% των ανθρώπων κατέχει το 80% του πλούτου, παραμένει δυστυχώς _απαράλλακτο_ από την εποχή των Φαραώ. (σήμερα το 1% των ανθρώπων κατέχει περίπου το 35% του παγκόσμιου πλούτου). Τόσες προσπάθειες και κοινωνικοί αγώνες για σχεδόν τέσσερεις χιλιετίες έκαναν απλώς μία τρύπα στο νερό – αυτό είναι το κεντρικό πρόβλημα.
    .

  5. …κάποιος αντιπαραβάλει τα ενδιαφέροντα κείμενα (που φυσικά δεν είναι επαναστατικά) της Naomi Clein (που δεν είναι επαναστάτρια) με άλλα κείμενα 200 ετών. Κείμενα που δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα…


    Και όμως έχουν – γι' αυτό και απλά τα κατακρίνεις, χωρίς όμως σε κανένα σημείο του κειμένου σου να κάνεις την παραμικρή έστω προσπάθεια να μας εξηγήσεις το γιατί θεωρείς τα κείμενα του Μαρξ ξεπερασμένα. Απλά είναι "παλιά", άρα "ξεπερασμένα". Αν είναι έτσι, ας μην διαβάζουμε ούτε τα -ακόμα παλιότερα- κείμενα των αρχαίων φιλοδόσων, όπως ο "αραχνιασμένος" Παλάτωνας, ο "μουμιοποιημένος" Αριστοτέλης, κτλ.

    Η αχρηστεία της αριστεράς δεν οδείλεται στο ότι έχει "κολλήσει στον ξεπερασμένο Μαρξ",αλλά στο ότι διαρκώς τάχα τον επικαλείται, μόνο που αυτά που λέει/κάνει δεν έχουν και μεγάλη σχέση με το έργο του, στο οποίο θα πρέπει να επιστρέψουμε

    "δεν μπορώ να βλέπω παράθεση κειμένων του Marx για τους προλετάριους (sic) σήμερα που ο κόσμος καίγεται."


    Και πότε περίμενες να τα δεις; Όταν θα πηγαίνουν όλα καλά;

    Τώρα είναι ο καιρός που θα πρέπει να θυμηθούμε το -πράγματι ξεχασμένο- όραμα για μια άλλη κοινωνία.

    Για να στο πω και "μοντέρνα", που θα το καταλάβεις, η "λεπίδα" που κάποτε έσπασε, πρέπει να ξανασυγκολληθεί:
    http://www.youtube.com/watch?v=5w8yWQwHSaI

    (Ενδια΄φερουσα λεπτομέρεια: Το βιντεάκι είναι από τον "μοντέρνο" κινηματογραφικό "Άρχοντα των δαχτυλιδιών" που όμως -τι περίεργο- βασίζεται στο ομώνυμο "ξεπερασμένο" βιβλίο του Τόλκιν, που γράφτηκε το 1940 περίπου. "Παλιό, άρα ξεπερασμένο". Ή μήπως όχι;

  6. Ήμουν έτοιμη να γράψω τα ίδια πάνω κάτω με τον προλαλήσαντα. Και να να προσθέσω ότι είναι επιεικώς απαράδεκτο να κρίνει κάποιος βιβλίο που δε διάβασε και με βάση τι έγραψε η συγγραφέας σε άλλο βιβλίο της.

  7. O.S.
    @GRSAIL

    Με βάση τα λεγόμενα αστού δημοσιογραφου της Ιndepenedent, του Φρανσις Γιούιν στο βιβλίο του "ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΑΡΞ
    Η ζωή του", αυτό που λέγεται ως
    παγκοσμιοποίηση(των αγορών), το είχε προβλέψει ο Κάρλ ΜΑΡΞ 150 χρόνια πριν.
    ——————————
    Από τα "ΝΕΑ"

    Γιατί τώρα;…


    Η αστάθεια…
    … µπορεί να εκδηλωθεί οπουδήποτε. Γιατί, µπορεί µεν να µη συναντηθήκαµε µε τον Μαρξ, αλλά οι κοινωνίες µας επιστρέφουν στην εποχή του.
    .
    Μαζί µε τους σύγχρονους φαραώ, ξεπέφτει σήµερα και ο θεός ενός συστήµατος που είχαν θελήσει να πιστέψουµε πως ήταν γενναιόδωρος για όλους…
    —————————
    "Οι φιλόσοφοι ερμήνευσαν τον κόσμο με διαφορετικούς τρόπους, αλλά το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε"
    Θέσεις για τον Φοϋερμπαχ.
    —————————-

  8. Με το συμπάθιο, αλλά η μη χρησιμότητα της «αριστεράς» για την κοινωνία, καθώς και η πολύ κακή της επίδραση, αφού σκεπάζει όπως μια βρεγμένη κουβέρτα κάθε τι νέο, κάθε τι πραγματικά σύγχρονο, φαίνεται και από το γεγονός ότι κάποιος αντιπαραβάλει τα ενδιαφέροντα κείμενα (που φυσικά δεν είναι επαναστατικά) της Naomi Clein (που δεν είναι επαναστάτρια) με άλλα κείμενα 200 ετών. Κείμενα που δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα. Φοβάμαι ότι η «αριστερά» δεν είναι πλέον τίποτα παραπάνω από ένας ιδεολογικός δεινόσαυρος που αναμασά μουχλιασμένες λέξεις απλά και μόνο για να δικαιολογεί ηθικά την ύπαρξή της.
    Σχηματοποιώντας το, ας πω ότι η «αριστερά» σήμερα στην Ευρώπη παίζει τον ρόλο του ΚΚΕ στην Ελλάδα, του κυματοθραύστη δηλαδή κάθε προσπάθειας ερμηνείας του κόσμου με νέο σύγχρονο τρόπο, κάθε κινήματος που ξεφεύγει από τις αποφάσεις «των οργάνων», κάθε προοδευτικού σκιρτήματος της κοινωνίας των πολιτών, κάθε διαφορετικής θεώρησης ή άποψης, κάθε αυθόρμητης έστω και ανοργάνωτης αντίστασης / αντίδρασης. Κολλήσαμε για τα καλά στα αρχαία κείμενα του Marx που μας κληρονόμησαν την καταστροφική οικονομοκεντρική θεώρηση της κοινωνίας και μέχρις εκεί … Δεν κουνιόμαστε ρούπι παραπέρα, οι κοινωνία μας μιλάει αλλά εμείς ντιπ ! Οι «αριστεροί» αρέσκονται να μιλούν για την επανάσταση, ο ερχομός της όμως είναι ίσως ο χειρότερός τους εφιάλτης. Αυτό το σχετικά επιθετικό (συγγνώμη) κειμενάκι το έγραψα διότι δεν μπορώ να βλέπω παράθεση κειμένων του Marx για τους προλετάριους (sic) σήμερα που ο κόσμος καίγεται. Είναι ώρα για ένα καλό – έστω απότομο – ξύπνημα.

Γράψτε απάντηση στο ciaoant1 Ακύρωση απάντησης

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Current ye@r *