Την αμηχανία τους διαδέχθηκε η υποκρισία. Και την υποκρισία τους συμπλήρωσε η απαξίωση της ερευνητικής δημοσιογραφίας και της αποκάλυψης της αλήθειας. Τα ελληνικά κυρίαρχα ΜΜΕ στην πλειονότητα τους επέλεξαν να μεταδώσουν την είδηση της σύλληψης του Κώστα Βαξεβάνη χωρίς προηγουμένως να έχουν αναφερθεί ούτε μια φορά στη δημοσιογραφική αποκάλυψη, στη δημοσίευση της λίστας Λαγκάρντ στο έκτακτο hot doc του περασμένη Σαββάτου. Της δημοσιογραφικής δηλαδή αποκάλυψης η οποία οδήγησε το πολιτικό σύστημα της χώρας και τους κρατικούς μηχανισμούς να λάβουν τα … μέτρα τους, δίνοντας εντολή για τη σύλληψη του δημοσιογράφου, και τη φίμωση της αλήθειας.
Διαπιστώσαμε λοιπόν το εξής παράδοξο: Τηλεοπτικοί σταθμοί, sites και δημοσιογράφοι, που όλους τους προηγούμενους μήνες είχαν ως πρώτο θέμα τους την αναζήτηση της λίστας Λαγκάρντ, την απώλεια της, τις ενδεχόμενες πολιτικές ευθύνες για τα πρόσωπα που την κατείχαν, ή είχαν ως καθημερινό ρεπορτάζ σε δελτία, εκπομπές, αναρτήσεις, θέσεις και απόψεις στα έντυπα μέσα τον αντίκτυπο στον διεθνή Τύπο από τους χειρισμούς των πρωταγωνιστών στην ελληνική πολιτική σκηνή, όλοι οι παραπάνω βουβάθηκαν όταν η λίστα βρέθηκε από ένα Μέσο Μαζικής Ενημέρωσης και δημοσιεύτηκε. Τις πρώτες ώρες δεν αντέδρασαν καν. Σιωπή. Σαν να μη συνέβη τίποτε.
Υπήρξαν βεβαίως και οι αντιγραφείς. Λήσταρχοι δημοσιογραφικού περιεχομένου και κοπιαστικής δημοσιογραφικής έρευνας. Πριν καν προλάβει το περιοδικό να κυκλοφορήσει στα περίπτερα στο Σύνταγμα και την Ομόνοια, το απόγευμα της Παρασκευής 26 Οκτωβρίου, η ιστοσελίδα της «Ζούγκλας» του Μ. Τριανταφυλλόπουλου και η ιντερνετική σελίδα του «Πρώτου θέματος» του Θέμου Αναστασιάδη ανέβασαν στο διαδίκτυο σκαναρισμένα από το Hot Doc μόνο τα ονόματα της λίστας Λαγκάρντ. Το θέ(α)μα των αντιγραφέων ήταν πράγματι γελοίο. Χωρίς καν την είδηση της αποκάλυψης του περιοδικού ή ένα ρεπορτάζ για την έρευνα των δημοσιογράφων ή έστω την αναπαραγωγή της θέσης του για τους λόγους της δημοσίευσης με μια έκτακτη έκδοση, διάλεξαν να κλέψουν τα ονόματα. Ο τρόπος που το έκαναν δείχνει πως δεν είχαν στόχο μόνο να κερδίσουν κάποια κλικ περισσότερα στα sites τους, αλλά να βάλουν εμπόδια στη μαζική διακίνηση και αγορά της έκτακτης έκδοσης του Hot Doc. Εν τω μεταξύ στο Twitter και το διαδίκτυο η έκδοση του Hot Doc με τη λίστα Λαγκάρντ δημιούργησε παροξυσμό στη ροή της πληροφόρησης, τα μεγαλύτερα διεθνή δίκτυα και Μέσα είχαν την είδηση, και σε δεύτερο χρόνο το ρεπορτάζ, για το πώς αυτό θα επιδράσει στις πολιτικές εξελίξεις, θεωρώντας πως η αποκάλυψη της χαμένης λίστας θα δημιουργήσει νέο πολιτικό γεγονός. Για την πλειονότητα των ελληνικών παραδοσιακών media, όμως, το πολιτικό γεγονός ήταν διαφορετικό!
Ως εκ θαύματος, η πλειονότητα των ελληνικών μέσων ξύπνησε δημοσιογραφικά μόλις συνελήφθη ο Κώστας Βαξεβάνης και καταγράφηκε στο ημερήσιο δελτίο αστυνομικών συμβάντων η κατηγορία εναντίον του. Αίφνης, αφού το κράτος το είπε, αφού υπάρχει σε δελτίο Τύπου της ΓΑΔΑ, τα εγχώρια media αποφάσισαν να προβάλλουν το γεγονός.
Υπαινιγμοί, ειρωνείες και πολλά αποσιωπητικά
Για το τόλμημα της αποκάλυψης του περιοδικού Hot Doc, η δημοσιογραφική κάλυψη διαχωρίστηκε σε δυο βασικές κατευθύνσεις. Και στις δυο υπερέχει ορατά ή ύπουλα η απόπειρα απαξίωσης μιας μεγάλης δημοσιογραφικής αποκάλυψης με σημαντικές πολιτικές επιπτώσεις. Στα κυρίαρχα τηλεοπτικά μέσα η είδηση της δίωξης του Κώστα Βαξεβάνη εκφωνήθηκε ξερά, αποκομμένα από το πολιτικό γεγονός, χωρίς καμία εξήγηση. Η μόνη αναφορά που γινόταν στην αποκάλυψη της χαμένης λίστας ήταν με τη φράση: «η λίστα που υποστηρίζει ο Κ. Βαξεβάνης ότι διαθέτει» ή «τα ονόματα που υποστηρίζει ο δημοσιογράφος ότι συμπεριλαμβάνονται στη λίστα Λαγκάρντ». Η δεύτερη κατεύθυνση διέθετε μεγαλύτερο σασπένς. Διάσημοι αρθρογράφοι εντύπων μέσων ανέλαβαν να διαφωτίσουν και να κατευθύνουν το αναγνωστικό κοινό τους πως η δημοσίευση των ονομάτων είναι πράξη παράνομη, παραβιάζει τα προσωπικά δεδομένα. Αρα άφηναν να εννοηθεί πως και η δίωξη εναντίον του δημοσιογράφου είναι η μόνη υγιής αντίδραση του έννομου πολιτικού συστήματος!
Την ίδια στιγμή δεν έγραψαν ούτε αράδα για τις επιπτώσεις που έχει η δημοσιογραφική αποκάλυψη στους πολίτες ή και αναγνώστες τους. Τους οποίους φλόμωναν όλο το προηγούμενο διάστημα με βαθυστόχαστες αναλύσεις για τη λίστα Λαγκάρντ. Ορισμένοι μάλιστα προχώρησαν ένα βήμα ακόμη. Αμφισβήτησαν τη γνησιότητα της, των ονομάτων που περιέχει, χωρίς να ρωτήσουν ή να κάνουν το δικό τους ρεπορτάζ για τη δημοσιογραφική έρευνα του Hot Doc. Εντέχνως ή εντελώς αλαζονικά απαξίωναν τη δημοσιογραφική ομάδα του περιοδικού και τον Κώστα Βαξεβάνη, με υπαινιγμούς, ειρωνείες και πολλά αποσιωπητικά. Κάποιοι μαζί με τις μεγάλες δόσεις ειρωνείας για το εύρος της δημοσιογραφικής έρευνας του περιοδικού υπαινίσσονταν, χωρίς να το λένε ξεκάθαρα, άλλα συμφέροντα. Και την ίδια ακριβώς στιγμή δημοσιεύουν (αντιγράφουν και πουλάνε στο κοινό τους) τα ονόματα της λίστας Λαγκάρντ. Αυτή την οποία αφενός αμφισβητούν και αφετέρου υποστηρίζουν το παράνομο της δημοσίευσης της. Όπως για παράδειγμα έπραξαν τα «Νέα» την περασμένη Δευτέρα, που τύπωσαν τα ονόματα της λίστας Λαγκάρντ από το Hot Doc σε έξτρα ένθετο ενώ στο ρεπορτάζ αμφισβητούσαν τη γνησιότητα της και το μέγεθος της αποκάλυψης για το πολιτικό σύστημα της χώρας!
Αυτή η υποκριτική ή απαξιωτική αντιμετώπιση από τα εγχώρια media, αλλά και την πλειονότητα των διάσημων δημοσιογράφων, σε πλήρη αναντιστοιχία με τα διεθνή ΜΜΕ και τους ξένους δημοσιογράφους, είναι απόλυτα εξηγήσιμη. Ανάμεσα στα δυο χιλιάδες και βάλε ονόματα της λίστας Λαγκάρντ βρίσκονται τα αφεντικά τους, ιδιοκτήτες των τηλεοπτικών σταθμών στα οποία εργάζονται, (Mega-οικογένεια Μπόμπολα, Ελεύθερος Τύπος-Α. Σκαναβής), φίλοι των αφεντικών τους (ΔΟΛ, Καθημερινή, ΑΝΤ1) ή δικοί τους φίλοι επιχειρηματίες, πολιτικοί, βουλευτές κλπ. Η εύκολη εξήγηση είναι πως δεν μπορούσαν να αναφερθούν στην είδηση της αποκάλυψης του HOT DOC γιατί δεν πρόλαβαν να ρωτήσουν ή να πάρουν γραμμή από τους ιδιοκτήτες των Μέσων τους. Συμβαίνει συχνά στην ελληνική δημοσιογραφία αυτό, μία από τις ιδιότητες στη λειτουργία της που έχουν πολλάκις επισημανθεί ως αιτία της σαρωτικής απαξίωσης των παραδοσιακών ΜΜΕ. Είναι όμως τόσο εύκολη η εξήγηση;
Η απόσταση ανάμεσα στο παράδοξο και στο οξύμωρο της ελληνικής δημοσιογραφίας υποκρύπτει κι άλλες, πολύ σοβαρότερες πλευρές στις σχέσεις δημοσιογράφων, Μέσων και πολιτικής εξουσίας. Το οξύμωρο είναι πως τα Μέσα και οι δημοσιογράφοι που διακρίθηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα επειδή εγκαλούσαν τους Γ. Παπακωνσταντίνου, Ε. Βενιζέλο, ΣΔΟΕ, κλπ. γιατί δεν ασχολούνται με τη λίστα Λαγκάρντ, εμφανίζονται τώρα να στηρίζουν τους κρατικούς μηχανισμούς, πολιτικά και ιδεολογικά, στην απόπειρα τους να εξαφανίσουν τη λίστα από την ενημέρωση του κοινού!
Μια απλή αναζήτηση στα sites των Mega, ΑΝΤ1, ΣΚΑΙ, αλλά και στο Google, το αποδεικνύει. Μπορεί ο καθένας να βρει χιλιάδες βίντεο, ρεπορτάζ και ειδήσεις στο λήμμα «απώλεια λίστας Λαγκάρντ». Σχεδόν τίποτε σε Mega, ΑΝΤ1, ΣΚΑΙ, Έθνος, Βήμα, Νέα, Καθημερινή, κλπ., για τη δημοσίευση της και την αποκάλυψη των ονομάτων από το Hot Doc. Μπορεί να βρει αρκετά ρεπορτάζ για τη σύλληψη και το κατηγορητήριο κατά του δημοσιογράφου που ανέλαβε την ευθύνη της αλήθειας και της είδησης.
Την ίδια ώρα τα διεθνή δίκτυα, από το CNN και το Reuter ως μεγάλες εφημερίδες της Ευρώπης, επέλεξαν να το κάνουν κεντρικό θέμα, λαμβάνοντας μάλιστα και θέση για το γεγονός της σύλληψης («Αντί να χυθεί άπλετο φως στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ και να εντοπιστούν εκείνοι που φοροδιαφεύγουν εδώ και χρόνια βγάζοντας κρυφά τα χρήματα τους στην Ελβετία, ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός κινητοποιείται για να συλλάβει τον Κώστα Βαξεβάνη που δημοσίευσε τη ‘μυστηριώδη’ λίστα Λαγκάρντ», γράφει η La Republica.
Αντί άλλου επιλόγου
Το κομμάτι κλείνει με δυο σκηνές. Η πρώτη περιγράφεται στο τρίτο μυθιστόρημα της τριλογίας του Στίγκ Λάρσον «Millennium». Η διευθύντρια της μεγάλης συντηρητικής εφημερίδας της Σουηδίας Σ.Μ.Π. ‘Ερικα Μπέργκερ καλεί σε παραίτηση τον πρόεδρο του ΔΣ της εφημερίδας Μάγκνους Μπόρσε επειδή οι συνάδελφοι της σε αποκαλυπτικό περιοδικό θα δημοσιεύσουν μεγάλη έρευνα με την οποία αποκαλύπτεται πως ο πρόεδρος του ομίλου ΜΜΕ είναι ανακατεμένος σε οικονομικο-πολιτικό σκάνδαλο. Όταν απειλείται με απόλυση, απαντά: «Όταν βγει το τεύχος, η εφημερίδα θα πάθει μεγάλη ζημιά. Πρέπει να παραιτηθείς». Η δεύτερη περιλαμβάνεται στην αμερικάνικη σειρά του HBO «Newsroom», στο τελευταίο επεισόδιο της. Ο διάσημος παρουσιαστής εκπομπής ειδήσεων τηλεοπτικού δικτύου εγκαλεί στον αέρα τρεις συναδέλφους του που στα ρεπορτάζ τους υποστηρίζουν ψευδώς πως ο αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα είναι κατά της οπλοχρησίας. Κλείνοντας την εκπομπή του, πέφτει πλάνο με τις φωτογραφίες τους και λέει: «Αυτοί οι δημοσιογράφοι συνειδητά ψεύδονται, θα έπρεπε να κυκλοφορούν με μια ταμπέλα στον λαιμό τους: Επικίνδυνοι για την αλήθεια και την ενημέρωση».
Αλλά αυτά συμβαίνουν στην ευρωπαϊκή και αμερικανική δημοσιογραφία, θα μπορούσε κάποιος να πει. Στην ελληνική, οι δημοσιογράφοι έχουν προ πολλού ταυτιστεί με τα συμφέροντα όχι μόνο των ιδιοκτητών τους αλλά και των φανερών ή αφανών φίλων τους. Επιλέγοντας να εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα και όχι του επαγγέλματος τους, της ενημέρωσης και της αναζήτησης της αλήθειας. Κι όταν βρεθεί κάποιος, όπως το Hot Doc σήμερα, να σπάσει το πέπλο της σιωπής, τότε γίνονται συνένοχοι. Αποκρύπτοντας, αποσιωπώντας ή απαξιώνοντας τη δημοσιογραφική έρευνα.
Πηγή: Ματίνα Παπαχριστούδη – HOT DOC
Αφήστε μια απάντηση