Ηταν 18 Νοέμβρη του 1952 όταν σε ηλικία 52 ετών αφήνει την τελευταία του πνοή ο Πωλ Ελυάρ (το πραγματικό του όνομα ήταν Eugène Émile Paul Grindel). Ενας Γάλλος συγγραφέας και ποιητής αλλά πάνω απ’ όλα φλογερός κομμουνιστής.
Από τα πιο δραστήρια μέλη του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, αφού πήρε ενεργό μέρος στην αντίσταση κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, έδειξε με κάθε τρόπο την αλληλεγγύη του στον ηρωικό αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, με αποκορύφωμα την επίσκεψη του -μαζί με άλλους συντρόφους του- στους μαχητές του ΔΣΕ, στον Γράμμο τον Ιούνη του 1949.
Εκτός από τον θαυμασμό του που εκφράζει ο Ελυάρ στους αντάρτες, απευθύνει μήνυμα στους στρατιώτες του μοναρχοφασιστικού στρατού καλώντας τους, ανάμεσα στα άλλα, να λιποτακτήσουν και να ενταχθούν στον Δ.Σ.Ε.. “Σας ικετεύω όλους εσάς που βρίσκεστε απ’ τη μεριά των δεσμοφυλάκων και των δήμιων να αναλογιστείτε τους αθώους που κάθε μέρα πληρώνουν το δικό σας μέλλον με το αίμα τους. Σας ικετεύω να αναλογιστείτε τη φρίκη της Μακρονήσου και των φυλακών της χώρας σας, όπου χιλιάδες πατριώτες, βέβαιοι για τη νίκη τους, περιμένουν κάθε μέρα τα βασανιστήρια και το θάνατο”, τόνιζε σ’ αυτό.
Είναι χαρακτηριστική η ομιλία που έκανε ο Πολ Ελιάρ στο Εθνικό Ουγγρικό Συνέδριο για την Ειρήνη, στη Βουδαπέστη, στις 18 Ιούνη 1949.
Δεν μου ήταν δυνατό να μιλήσω για οτιδήποτε άλλο, παρά γι αυτό που έζησα για δύο βδομάδες στην Ελλάδα. Δυο βδομάδες που ήταν για μένα ολόκληρη ζωή. Που θ’ αποτελέσει το σημαντικότερο μέρος της ζωής μου. Επιστρέφω από μία χώρα που η ζωή δεν έχει τίποτα το κοινό με την υποταγή.
Σε κανένα μέρος του κόσμου δεν θα μπορούσε να αισθανθεί κανένας πιο έντονα ότι ο αγώνας για λευτεριά και ειρήνη είναι ο μοναδικός φυσικός δρόμος του πολιτισμένου ανθρώπου.
Σε κανένα μέρος του κόσμου δεν θα μπορούσε να καταληφθεί από έναν τέτοιον σεβασμό μπροστά στα νικηφόρα νιάτα του ανθρώπου, μπροστά σε μια τέτοια εμπιστοσύνη στον άνθρωπο.
Υπάρχουν δύο πραγματικότητες στην Ελλάδα. Η μία είναι των δημίων και της φρίκης και η άλλη της ελπίδας και των ηρώων…
Και αν ρωτήσεις όλες αυτές τις μαυροφορεμένες γυναίκες που βρήκαν καταφύγιο στην Ελεύθερη Ελλάδα πάντα θα ακούσεις την ίδια τραγική απάντηση. “Χωροφύλακες σκότωσαν τους δικούς μου, έδειραν. Βίασαν γυναίκες, έκαψαν το χωριό, ο γιος μου σκοτώθηκε”.
Δεν είναι πια αυτά παράπονα, αλλά η εξιστόρηση της πιο βαριάς προσβολής που μπορεί να γίνει στον άνθρωπο. Το φως σχεδόν έσβησε στα μάτια αυτών των γυναικών που τόσο πόνεσαν και τόσο υπέφεραν.
Όμως τα χείλη γελούν ακόμα για να σας βεβαιώσουν: “Θα σωθεί η χώρα μας. Πρέπει να τσακιστεί ο φασισμός. Αν το πείτε στη δική σας χώρα τότε και η δική μας θα σωθεί”.
Αυτή είναι μια πραγματικότητα. Ένας ολόκληρος κόσμος ορθώνεται και βροντάει στ’ άρματα, γεμάτος πίστη στην νίκη. Είναι μία στρατιά γιγάντων ηρώων, που μισεί τον πόλεμο και δεν πιστεύει παρά στα όπλα του.
Νέοι και γέροι, Έλληνες και Σλαβομακεδόνες, αξιωματικοί και μαχητές αδελφικά ενωμένοι, αγωνίζονται ενάντια στον πόλεμο, ενάντια στην τελευταία φρουρά της βαρβαρότητας.
Ο ΔΣΕ είναι ένας στρατός της ειρήνης. Είδα τόσο στο μέτωπο όσο και στα μετόπισθεν με τι σεβασμό προς τον άνθρωπο φέρεται και στους αιχμαλώτους.
(Προς τη Νίκη αρ. φυλλ. 125, 21 Ιούνη 1949)
«Ελευθερία»
Πάνω στα τετράδια του σχολείου
Στα θρανία μου και τα δένδρα
Πάνω στην άμμο και το χιόνι
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω σ΄ όλες τις διαβασμένες σελίδες
Πάνω σ΄ όλες τις λευκές σελίδες
Στην πέτρα το αίμα το χαρτί τη στάχτη
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στις χρυσωμένες εικόνες
Στ΄ άρματα των πολεμιστών
Στην κορώνα των βασιλιάδων
Γράφω τʼ όνομά σου
Στη ζούγκλα και την έρημο
Στις φωλιές και τα σπαρτά
Στην ηχώ των παιδικών μου χρόνων
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στα θαύματα της νύχτας
Στο άσπρο ψωμί των ημερών
Στις μνηστευμένες εποχές
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω σ΄ όλα τα γαλάζια κουρέλια μου
Στο μουχλιασμένο έλος του ήλιου
Στη ζωντανή λίμνη σελήνη
Γράφω τʼ όνομά σου
Στους αγρούς στον ορίζοντα
Στις φτερούγες των πουλιών
και στο μύλο των ίσκιων
Γράφω τʼ όνομά σου
Σε κάθε φύσημα της αυγής
Στη θάλασσα και τα πλοία
Πάνω στο τρελό βουνό
Γράφω τʼ όνομά σου
Στον αφρό απ΄ τα σύννεφα
Στους ιδρώτες της καταιγίδας
Στην βροχή την πυκνή και ανούσια
Γράφω τʼ όνομά σου
Πάνω στα σχήματα που σπιθίζουν
Στις καμπάνες των χρωμάτων
Πάνω στη φυσική αλήθεια
Γράφω τʼ όνομά σου
Στα μονοπάτια που ξύπνησαν
Στους δρόμους που ξεδιπλώθηκαν
Στις πλατείες που ξεχείλισαν
Γράφω τʼ όνομά σου
Στη λάμπα που ανάβει
Στη λάμπα που σβήνει
Στα ενωμένα μου σπίτια
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο φρούτο το κομμένο στα δύο
Του καθρέφτη και της κάμαράς μου
Στο κρεβάτι μου άδειο κοχύλι
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο λαίμαργο και τρυφερό σκύλο μου
Στα ορθωμένα αυτιά του
Στο αδέξιο πόδι του
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο σκαλοπάτι της πόρτας μου
Στα γνώριμά μου αντικείμενα
στο κύμα της ευλογημένης φωτιάς
Γράφω τʼ όνομά σου
Σε κάθε σάρκα σύμφωνη
Στο μέτωπο των φίλων μου
Σε κάθε χέρι που προσφέρεται
Γράφω τʼ όνομά σου
Στο κρύσταλλο των εκπλήξεων
Στα προσεκτικά χείλια
Πολύ πιο πάνω απ΄ τη σιωπή
Γράφω τʼ όνομά σου
Στα χαλασμένα καταφύγιά μου
Στους γκρεμισμένους μου φάρους
Στους τοίχους της ανίας μου
Γράφω τʼ όνομά σου
Στην απουσία χωρίς πόθο
Στη γυμνή μοναξιά
Στα σκαλιά του θανάτου
Γράφω τʼ όνομά σου
Στην υγεία που ξανάρθε
Στον κίνδυνο που εξαφανίστηκε
Στην ελπίδα χωρίς ανάμνηση
Γράφω τʼ όνομά σου
Και με τη δύναμη της λέξης
Ξαναρχίζω τη ζωή μου
Γεννήθηκα για να σε γνωρίσω
Για να πω τ΄ όνομά σου
Ελευθερία!
Aπό τα εμβληματικότερα ποιήματά του Πωλ Ελυάρ
Αφήστε μια απάντηση