Στις 23 Νοέμβρη 1948, στο ορεινό συγκρότημα του Σινιάτσικου (ή Άσκιο) στη Δυτική Μακεδονία –κοντά στα χωριά Βλάστη, Σινιάνι και Νάματα–, τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (συνέτριψαν μια αιφνιδιαστική νυχτερινή επιχείρηση των Λόχων Ορεινών Καταδρομών (ΛΟΚ) του κυβερνητικού στρατού.
Αυτή η μάχη, που ξεκίνησε ως «επιθετική αναγνώριση» από πλευράς του “Εθνικού Στρατού”, κατέληξε σε μία από τις μεγαλύτερες ήττες των ελίτ μονάδων του. Οι Α’ και Β’ Μοίρες Καταδρομών αποδεκατίστηκαν, ενώ ο διοικητής τους, Αντισυνταγματάρχης Κυριάκος Παπαγεωργόπουλος, παραδέχτηκε αργότερα τον πανικό και τον κίνδυνο αιχμαλωσίας του.
Το φθινόπωρο του 1948, ο Εμφύλιος βρισκόταν στο αποκορύφωμά του. Ο ΔΣΕ, υπό την ηγεσία του Γενικού Αρχηγείου, είχε μετατρέψει τα βουνά της Μακεδονίας σε φρούριο αντίστασης, με στόχο τη διείσδυση στα μετόπισθεν του εχθρού και την απομόνωση των πόλεων. Η περιοχή του Σινιάτσικου, στρατηγικό σημείο κοντά στην Κοζάνη και την Καστοριά, χρησιμοποιούνταν από την 18η Ταξιαρχία του ΔΣΕ για επιχειρήσεις δολιοφθοράς και ανεφοδιασμού.
Από την πλευρά του κυβερνητικού στρατού, το Β’ Σώμα Στρατού –με την υποστήριξη Βρετανών και Αμερικανών «συμβούλων»– σχεδίασε μια «γρήγορη εκκαθάριση» 100-150 «συμμοριτών», βασισμένο σε λανθασμένες πληροφορίες.
Ο Παπαγεωργόπουλος, διοικητής της Διοίκησης Καταδρομών Βορρά (ΔΚΒ), συνέταξε το σχέδιο: Νυχτερινή διείσδυση από το Δρυόβουνο, αιφνιδιαστική κατάληψη υψωμάτων και καταστροφή αποθηκών.
Η Β’ Μοίρα (λόχοι 51, 52, 53) θα χτυπούσε το ύψωμα Προφήτη Ηλία πάνω από τη Βλάστη, ενώ η Α’ Μοίρα θα προχωρούσε προς Σινιάνι και Νάματα. Συνολικά, περίπου 400 καταδρομείς, εμπειροπόλεμοι από τον Β’ Παγκόσμιο, ξεκίνησαν στις 20 Νοέμβρη από Καστοριά με φορτηγά, φτάνοντας αθόρυβα στα προκαθορισμένα σημεία.
Όμως, ο ΔΣΕ δεν ήταν «80-150 αντάρτες», όπως εκτιμούσε ο Παπαγεωργόπουλος. Ήταν η πλήρης 18η Ταξιαρχία –περίπου 1.200 μάχιμοι– υπό τον διοικητή Παντελή Βαϊνά, με επιτελείο στη Βλάστη. Συμμετείχαν: διλοχία σαμποτέρ (στα Καλύβια Σινιάνι), 2ος λόχος (στα Νάματα, φρουρώντας αναρρωτήριο), άλλοι λόχοι σε υψώματα γύρω από τη Βλάστη, τμήμα ιππικού Θεσσαλίας και δυνάμεις από το Βέρμιο.
Εξοπλισμένοι με πάντσερφαουστ, χειροβομβίδες, αυτόματα και οπλοπολυβόλα, οι μαχητές του ΔΣΕ είχαν γιορτάσει την προηγούμενη μέρα (22 Νοέμβρη) την επέτειο ίδρυσης του ΚΚΕ –μια σύμπτωση που πρόσθεσε συμβολισμό στη νίκη.
Στις 05:30 της 23ης Νοέμβρη, οι Λοκατζήδες κινήθηκαν αθόρυβα μέσω δύσβατων μονοπατιών και κατέλαβαν αιφνιδιαστικά το ύψωμα Προφήτη Ηλία μετά από πεισματική αντίσταση. Παράλληλα, η Α’ Μοίρα προχώρησε προς Σινιάνι. Η αρχική επιτυχία φάνηκε από φωτοβολίδες που έστειλαν οι καταδρομείς –ένα σήμα θριάμβου που γρήγορα έγινε προειδοποίηση.
Ο Βαϊνάς αντέδρασε άμεσα. Διέταξε αντεπίθεση: Ο λόχος σαμποτέρ (διοικητής Γιάννης Σίμος) εξόρμησε πρώτος. Σκληρή μάχη σώμα με σώμα ξέσπασε, με διαδοχικές φάλαγγες 300 ανδρών να πιέζουν τις μονάδες των ΛΟΚ.
Στα Νάματα, ο 2ος λόχος κινήθηκε κυκλωτικά, ανακαταλαμβάνοντας ύψωμα και προκαλώντας πανωλεθρία στην Α’ Μοίρα (με διοικητή Κίτσο Βολιώτη).
Ο διοικητής της Α’ Μοίρας του ΔΣΕ και ο πολιτικός επίτροπος έπεσαν μαχόμενοι, αλλά η αντεπίθεση συνεχίστηκε ασταμάτητα.
Οι καταδρομείς, απομονωμένοι και χωρίς ενισχύσεις (ένα τάγμα πεζικού απωθήθηκε στο Μορίκι), είδαν τα πυρομαχικά τους να εξαντλούνται. Πυροβολικό και αεροπορία δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν. Μέχρι τις 10:20 π.μ., η Β’ Μοίρα είχε 3 νεκρούς ανθυπολοχαγούς και 18 νεκρούς οπλίτες, με 25 τραυματίες. Συνολικά, οι ΛΟΚ έχασαν 66 άνδρες (3 αξιωματικοί + 23 νεκροί, 40+ τραυματίες), συν όπλα και υλικό.
Ο ΔΣΕ είχε 15 νεκρούς.
Ο Παπαγεωργόπουλος, από τον σταθμό του στη Δεσπότη Ράχη, έζησε τον εφιάλτη από κοντά. Στο βιβλίο του Μνήμες Πολέμου και Ειρήνης (τόμ. Β’, σ. 146-147), περιγράφει: «Ανησύχησα πολύ… κινδύνευα να αιχμαλωτιστώ… τα μαζέψαμε άρον άρον και φύγαμε». Με ελάχιστους διαβιβαστές, διέταξε σύμπτυξη, ενώ οι καταδρομείς κουβαλούσαν νεκρούς και τραυματίες –μια «συγκινητική εικόνα», όπως την αποκαλεί, αλλά και απόδειξη ήττας. Δύο ανθυπολοχαγοί έμειναν άταφοι αρχικά, αλλά ανάκτησαν νυχτερινά από τολμηρούς καταδρομείς.
Οι μοίρες επανήλθαν στην Αθήνα για ανασυγκρότηση, ενώ ο ΔΣΕ, παρά τον κλοιό (Άργος Ορεστικό-Σιάτιστα-Πτολεμαΐδα), ξέφυγε στις 2-4 Δεκέμβρη, διασώζοντας δυνάμεις και ηθικό.
Αυτή η μάχη δεν ήταν απλώς τακτική νίκη –ήταν πολιτική απάντηση στην επέτειο του ΚΚΕ και απόδειξη ότι ο λαϊκός στρατός μπορούσε να συντρίψει τις «ελίτ» μονάδες του καταπιεστή. Οι ΛΟΚατζήδες υπερτιμημένοι από την προπαγάνδα, είδαν το μύθο τους να ραγίζει.
Αφήστε μια απάντηση