16 Οκτώβρη 1793 – Το Παρίσι βράζει. Οι δρόμοι γεμίζουν από τον παλμό του επαναστατημένου λαού, που δεν αντέχει πια την πείνα, την αδικία και την αλαζονεία της μοναρχίας.
Σαν σήμερα, πριν από 232 χρόνια, η γκιλοτίνα, αυτό το σύμβολο της λαϊκής οργής, πέφτει βαριά πάνω στον Λουδοβίκο ΙΣΤ’ και τη Μαρία Αντουανέτα, σφραγίζοντας το τέλος μιας εποχής και το ξεκίνημα μιας νέας, γεμάτης αντιφάσεις, ελπίδες και αίμα.
Θυμόμαστε αυτή τη στιγμή όχι ως απλή ιστορική σελίδα, αλλά ως φωτιά που άναψε ο λαός ενάντια στους δυνάστες του – μια φωτιά που ακόμα μας εμπνέει.
Η Γαλλία πριν την Επανάσταση: Ένα Βασίλειο στη Φωτιά
Η Γαλλία του 18ου αιώνα ήταν ένα καζάνι που έβραζε. Οι αγρότες, οι εργάτες, οι μικροαστοί, ζούσαν κάτω από το βάρος μιας φεουδαρχικής τάξης που τους έπνιγε. Οι φόροι ήταν δυσβάσταχτοι, το ψωμί σπάνιο, η πείνα καθημερινότητα.
Εν τω μεταξύ, ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’, βασιλιάς από το 1774, και η Μαρία Αντουανέτα, η Αυστριακή πριγκίπισσα που έγινε βασίλισσα, ζούσαν μέσα στη χλιδή των Βερσαλλιών. Η Μαρία, με τα υπερβολικά της φορέματα και τα πάρτι, έγινε το πρόσωπο της αλαζονείας.
Ο Λουδοβίκος, αδύναμος και αναποφάσιστος, δεν μπορούσε να ελέγξει ούτε τη χώρα του ούτε το παλάτι του. Οι πολυδάπανοι πόλεμοι, όπως η στήριξη στην Αμερικανική Επανάσταση, είχαν αδειάσει τα κρατικά ταμεία, και ο λαός πλήρωνε το κόστος.
Η σπίθα άναψε το 1789, με την κατάληψη της Βαστίλης. Ο λαός, οργανωμένος πια σε επαναστατικά συμβούλια, δεν ζητούσε μεταρρυθμίσεις – απαιτούσε δικαιοσύνη.
Η Εθνοσυνέλευση, οι Ιακωβίνοι, οι Σανκυλότ, οι φλογεροί λόγοι του Ροβεσπιέρου και του Δαντόν, μετέτρεψαν την οργή σε επανάσταση.
Το 1792, η μοναρχία καταργήθηκε, και ο Λουδοβίκος με τη Μαρία Αντουανέτα φυλακίστηκαν, κατηγορούμενοι για προδοσία και συνεργασία με ξένες δυνάμεις.
16 Οκτώβρη 1793: Η Λεπίδα της Δικαιοσύνης
Η δίκη του Λουδοβίκου ΙΣΤ’ ήταν μια φάρσα από την άποψη της νομιμότητας, αλλά μια κραυγή από την άποψη του λαού. Καταδικάστηκε σε θάνατο τον Ιανουάριο του 1793.
Η Μαρία Αντουανέτα, που είχε γίνει το απόλυτο σύμβολο της αριστοκρατικής σήψης, ακολούθησε λίγους μήνες αργότερα.
Στις 16 Οκτώβρη, οδηγήθηκε στην Πλατεία της Επανάστασης, μπροστά σε χιλιάδες ανθρώπους. Οι κατηγορίες εναντίον της; Από προδοσία μέχρι σπατάλη του δημοσίου πλούτου και, σε μια διεστραμμένη στιγμή της δίκης, ακόμα και ανήθικη συμπεριφορά απέναντι στον γιο της.
Η αλήθεια ήταν πιο απλή: ήταν το πρόσωπο της παλιάς τάξης, και ο λαός ήθελε να τελειώνει μαζί της.
Η Μαρία Αντουανέτα, με κουρεμένα μαλλιά και ντυμένη με ένα απλό λευκό φόρεμα, ανέβηκε στο ικρίωμα χωρίς να δείξει φόβο. Λίγο πριν η λεπίδα πέσει, λέγεται ότι ζήτησε συγγνώμη από τον δήμιο γιατί πάτησε κατά λάθος το πόδι του – μια τελευταία χειρονομία αριστοκρατικής ευγένειας που δεν έσωσε το κεφάλι της. Η γκιλοτίνα έπεσε, και το πλήθος ξέσπασε σε κραυγές. Η μοναρχία είχε πεθάνει – συμβολικά και κυριολεκτικά.
Η εκτέλεση του Λουδοβίκου και της Μαρίας Αντουανέτας δεν ήταν απλώς η θανάτωση δύο ανθρώπων. Ήταν η κραυγή ενός λαού που δεν άντεχε πια να ζει στα γόνατα. Η Γαλλική Επανάσταση, με όλες τις υπερβολές και τις αντιφάσεις της, έδειξε ότι η εξουσία δεν είναι αιώνια, ότι οι «απόλυτοι» βασιλιάδες μπορούν να γίνουν θνητοί, ότι οι θεσμοί της αδικίας μπορούν να γκρεμιστούν. Η γκιλοτίνα έγινε σύμβολο όχι μόνο της τιμωρίας, αλλά της δυνατότητας του λαού να ανακτήσει τον έλεγχο.
Η 16η Οκτώβρη του 1793 μας υπενθυμίζει ότι ο λαός, όταν οργανώνεται, όταν αρνείται να υποταχθεί, μπορεί να αλλάξει τον ρου της ιστορίας. Στην Ελλάδα του 2025, όπου οι «νέοι βασιλιάδες» του κεφαλαίου και της διαφθοράς συνεχίζουν να λεηλατούν τον πλούτο μας, η γκιλοτίνα παραμένει μια μεταφορά: όχι για αίμα, αλλά για αγώνα. Για την ανατροπή ενός συστήματος που εξακολουθεί να βάζει την εξουσία πάνω από τον άνθρωπο.
Αφήστε μια απάντηση