Σε συνάρτηση με την προηγούμενη ανάρτηση που τιτλοφορούσαμε: “Αφιέρωμα στα 78 χρόνια από την ίδρυση του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. (28 Οκτώβρη του 1946)“, κάποιες επιπλέον πληροφορίες.
“Τα πεντέμισι χρόνια από τη Βάρκιζα μέχρι τον Γράμμο-Βίτσι λειτούργησαν εν πολλοίς ως το συλλογικό καθαρτήριο που οδήγησε την παράταξη από την κοινωνική απομόνωση της επαίσχυντης συνεργασίας με τον κατακτητή, της άκρως μειοψηφικής εθνικόφρονος αντίστασης και της ενδιάμεσης «γκρίζας ζώνης», στην ανάκτηση μιας μακροχρόνιας πολιτικής ηγεμονίας βασισμένης στην οικοδόμηση και την αποκλειστική νομή των μηχανισμών του βαθέος κράτους.
Η στήριξη της Βρετανίας και -κυρίως- των ΗΠΑ προσέφερε στο αντικομμουνιστικό κράτος όχι μόνο τα περιθώρια συντήρησης της προηγούμενης πελατείας του, αλλά και τη δυνατότητα ανάκτησης της κοινωνικής ηγεμονίας. Την κατοχική λεηλασία της χώρας από τα στρατεύματα του Αξονα (που συνέβαλε καθοριστικά στον πολύνεκρο λιμό της Κατοχής, ριζοσπαστικοποίησε τις μάζες και αποξένωσε ακόμη και τους πιο ένθερμους γερμανόφιλους των προπολεμικών χρόνων) διαδέχθηκε μετά τη Βάρκιζα η επικυριαρχία «συμμάχων» που επέβαλαν μεν εξίσου απροκάλυπτα τη θέλησή τους στην τοπική κοινωνία και πολιτική τάξη, ταυτόχρονα όμως διασφάλισαν στον πληθυσμό ένα μίνιμουμ φυσικής επιβίωσης, καλλιεργώντας ποικίλες περαιτέρω προσδοκίες· στην άρχουσα τάξη, αλλά και σε μια μερίδα μεσαίων στρωμάτων, η αμερικανική βοήθεια πρόσφερε πάλι δυνατότητες πλουτισμού που απείχαν έτη φωτός από την ανθρωποφάγο μαύρη αγορά των κατοχικών χρόνων”, έγραφε σε ένα κείμενο του το Τάσος Κωστόπουλος και παρέθετε τον παρακάτω χρονολογικό πίνακα.
Το χρονολόγιο του Εμφυλίου
1945
12 Φεβρουαρίου: Συμφωνία της Βάρκιζας μετά την ήττα του ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά. Μεταξύ άλλων, προβλέπει αμνηστία μόνο των «πολιτικών» (αλλά όχι και των «ποινικών») εγκλημάτων που διαπράχθηκαν επί Κατοχής και Δεκεμβριανών. Ακολουθούν χιλιάδες διώξεις ΕΑΜιτών με τη δεύτερη κατηγορία.
2 Απριλίου: Αποχώρηση των σοσιαλιστικών κομμάτων ΣΚΕ και ΕΛΔ από το ΕΑΜ.
7 Απριλίου: Απόλυση του πρωθυπουργού Πλαστήρα και σχηματισμός ακροδεξιάς κυβέρνησης με επικεφαλής τον ναύαρχο Βούλγαρη. Κλιμάκωση της «λευκής τρομοκρατίας» κατά της Αριστεράς.
30 Μαΐου: Επιστροφή από το Νταχάου του Νίκου Ζαχαριάδη, που αναλαμβάνει ξανά την ηγεσία του ΚΚΕ.
16 Ιουνίου: Αυτοκτονία του Αρη Βελουχιώτη, ο οποίος είχε αρνηθεί να καταθέσει τα όπλα, για να μην πέσει στα χέρια της Εθνοφυλακής.
25-27 Ιουνίου: 12η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Ως μέθοδος αντιμετώπισης της «λευκής τρομοκρατίας» προκρίνεται η «μαζική λαϊκή αυτοάμυνα».
1-6 Οκτωβρίου: 7ο συνέδριο του ΚΚΕ. Πρόγραμμα «λαϊκής δημοκρατίας», με την προσδοκία μιας ειρηνικής εξέλιξης.
21 Νοεμβρίου: Σχηματισμός κεντρώας κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Θεμιστοκλή Σοφούλη και αποστολή τη διενέργεια εκλογών.
1946
16 & 31 Ιανουαρίου: Βολιδοσκόπηση της σοβιετικής ηγεσίας από τον Μήτσο Παρτσαλίδη, μέλος του Π.Γ. του ΚΚΕ, για το ενδεχόμενο ένοπλης εξέγερσης. Η απάντηση, μέσω Δημητρόφ (9/2), «συστήνει» στο ΚΚΕ να περιοριστεί στην αυτοάμυνα και «την πολιτική κινητοποίηση των λαϊκών μαζών».
20-21 Ιανουαρίου: Κατάληψη της Καλαμάτας από εκατοντάδες ένοπλους ακροδεξιούς του πρώην ταγματασφαλίτη Μαγγανά. Ομαδικοί βιασμοί, 16 φόνοι και ομηρία 150 αριστερών.
12-15 Φεβρουαρίου: 2η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Προσανατολισμός στην ένοπλη πάλη ως μέσο πίεσης για την ανάσχεση της «λευκής τρομοκρατίας».
31 Μαρτίου: Βουλευτικές εκλογές με αποχή της Αριστεράς και μεγάλου μέρους των Φιλελευθέρων. Επικράτηση της δεξιάς Ηνωμένης Παρατάξεως Εθνικοφρόνων. Ενοπλη επίθεση ανταρτών του ΚΚΕ στον σταθμό χωροφυλακής στο Λιτόχωρο.
17 Ιουνίου: Γ’ Ψήφισμα. Υπαγωγή στα έκτακτα στρατοδικεία μιας ευρύτατης γκάμας αδικημάτων, από την «αυτονομιστική» δραστηριότητα ή τον σχηματισμό ένοπλων ομάδων μέχρι την απροειδοποίητη απεργία.
29 Ιουνίου: Απόφαση του πρωθυπουργού Κ. Τσαλδάρη για τη συγκρότηση μυστικού παρακρατικού επιτελείου, με την κωδική ονομασία «Μακεδονικό Κομιτάτο» και αποστολή την εξόντωση των νόμιμων στελεχών της Αριστεράς από αντικομμουνιστικές συμμορίες.
25 Αυγούστου: Εγκατάσταση στο Βελιγράδι κλιμακίου του Π.Γ. του ΚΚΕ (Γιάννης Ιωαννίδης – Πέτρος Ρούσος) για συντονισμό με τα «αδελφά» βαλκανικά κομμουνιστικά κόμματα.
1 Σεπτεμβρίου: Νόθο δημοψήφισμα για το πολιτειακό επαναφέρει τον βασιλιά Γεώργιο Β’ με 68,4%.
12 Σεπτεμβρίου: Εκθεση των Ιωαννίδη – Ρούσου προς το ΚΚΣΕ, με αιτήματα υλικής βοήθειας για την αύξηση των ανταρτών από 4.000 σε 15-20.000.
14 Οκτωβρίου: Συμφωνία ΚΚΕ (Ιωαννίδης) − Κ.Κ. Μακεδονίας (Καραϊβάνοφ) στο Βελιγράδι, για υπαγωγή του σλαβομακεδονικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΝΟΦ) στο ελληνικό αντάρτικο.
28 Οκτωβρίου: Ιδρυση του Γενικού Αρχηγείου Ανταρτών.
19 Δεκεμβρίου: Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να εξετάσει τις κατηγορίες της ελληνικής κυβέρνησης περί υποστήριξης των ανταρτών από γειτονικά κράτη.
27 Δεκεμβρίου: Μετονομασία των ανταρτοομάδων σε Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ).
1947
12 Μαρτίου: Δόγμα Τρούμαν. Οι ΗΠΑ αναλαμβάνουν την προστασία των κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Τουρκίας απέναντι στον «διεθνή κομμουνισμό».
20 Μαρτίου: Δολοφονία στη Θεσσαλονίκη του Γιάννη Ζέβγου, ηγετικού στελέχους του ΚΚΕ, από το παρακρατικό «Μακεδονικό Κομιτάτο».
6 Απριλίου: Μυστική έξοδος του Ζαχαριάδη από τη χώρα.
17 Απριλίου: Οδηγίες Ζαχαριάδη προς τον αρχηγό του ΔΣΕ, Μάρκο Βαφειάδη, για «μετατροπή του ανταρτοπολέμου σε τακτικό πόλεμο» με στόχο «τη δημιουργία ελεύθερης περιοχής».
Μάιος: Συναντήσεις του Ζαχαριάδη με τη σοβιετική ηγεσία στη Μόσχα. Αίτημα για εξοπλισμό 50.000 ανταρτών.
20 Ιουνίου: Ελληνοαμερικανική συμφωνία για τους μηχανισμούς και τους όρους χορήγησης της αμερικανικής βοήθειας.
27 Ιουνίου: Ανακοίνωση του Μιλτιάδη Πορφυρογένη, στο συνέδριο του Κ.Κ. Γαλλίας στο Στρασβούργο, πως ο ΔΣΕ επιδιώκει «τη δημιουργία μιας λεύτερης δημοκρατικής Ελλάδας με δική της κυβέρνηση και κρατική υπόσταση».
9-14 Ιουλίου: Προληπτικές συλλήψεις 8.000 αριστερών σε Αθήνα-Πειραιά και άλλων 7.000 στην επαρχία.
7 Σεπτεμβρίου: Σχηματισμός κυβέρνησης «εθνικής ενότητας» Λαϊκών και Φιλελευθέρων με πρωθυπουργό τον Σοφούλη.
10-12 Σεπτεμβρίου: 3η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Απόφαση για «μεταφορά του κέντρου βάρους» στην ένοπλη πάλη, με στόχο «την απελευθέρωση ολόκληρης της Μακεδονίας και Θράκης με κέντρο τη Θεσσαλονίκη» («Σχέδιο Λίμνες»).
19 Σεπτεμβρίου: «Επιχείρηση Λαίλαψ» για την εκκαθάριση της Ρούμελης από τον ΔΣΕ. Συστηματική εκκένωση ορεινών χωριών, για να περιοριστούν η τροφοδοσία και οι στρατολογίες του αντάρτικου.
4 Δεκεμβρίου: ΛΖ Ψήφισμα για αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας από υποστηρικτές της «ανταρσίας» στο εξωτερικό.
23 Δεκεμβρίου: Ιδρυση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης του ΔΣΕ με πρωθυπουργό τον Βαφειάδη. Δεν θα αναγνωριστεί από καμία ξένη κυβέρνηση.
25 Δεκεμβρίου – 4 Ιανουαρίου: Αποτυχημένη απόπειρα του ΔΣΕ να καταλάβει την Κόνιτσα.
27 Δεκεμβρίου: Το ΚΚΕ και το ΕΑΜ τίθενται εκτός νόμου (Ν. 509).
1948
10 Φεβρουαρίου: Σε επεισοδιακή συνομιλία του με Βούλγαρους και Γιουγκοσλάβους ηγέτες, ο Στάλιν εκφράζει αμφιβολία για τις προοπτικές του ΔΣΕ και δηλώνει πως το ελληνικό αντάρτικο «πρέπει να μαζευτεί».
24 Φεβρουαρίου: Αφιξη στην Αθήνα του στρατηγού Βαν Φλιτ ως διοικητή της στρατιωτικής αποστολής των ΗΠΑ (JUSMAPG).
30 Μαρτίου: Το Π.Γ. του ΚΚΕ καταδικάζει δημόσια τα κομματικά μέλη του στα αστικά κέντρα ως «προδότες του αγώνα», επειδή αποφεύγουν να εμπλακούν στο αντάρτικο.
1 Μαΐου: Φόνος του υπουργού Δικαιοσύνης Χρήστου Λαδά από τον ΔΣΕ στο κέντρο της Αθήνας. Επιβολή στρατιωτικού νόμου στις πόλεις και 258 εκτελέσεις ως αντίποινα.
14 Ιουνίου – 21 Αυγούστου: Πρώτη μάχη του Γράμμου, ανάμεσα σε 60.000 κυβερνητικούς στρατιώτες και 9.000 αντάρτες («Επιχείρηση Κορωνίς»). Διαφυγή του ΔΣΕ στο Βίτσι.
28 Ιουνίου: Δημόσια ρήξη Τίτο-Στάλιν. Αποβολή της Γιουγκοσλαβίας από την Κομινφόρμ.
25 Αυγούστου: Απομάκρυνση του Βαφειάδη από την ηγεσία του ΔΣΕ και αποστολή του στην ΕΣΣΔ για «νοσηλεία». Την ηγεσία του ΔΣΕ αναλαμβάνει πολεμικό συμβούλιο με επικεφαλής τον Ζαχαριάδη.
15 Νοεμβρίου: Γραπτή εισήγηση του Βαφειάδη υπέρ της εγκατάλειψης του πολέμου θέσεων και της επιστροφής του ΔΣΕ στην «παρτιζάνικη δράση».
20 Δεκεμβρίου: Ξεκινά η εκκαθάριση της Πελοποννήσου («Επιχείρηση Περιστερά»), με μεθόδους ολοκληρωτικού πολέμου. Εξόντωση του τοπικού ΔΣΕ (3.000 αντάρτες) μέχρι τον Μάιο.
1949
19 Ιανουαρίου: Διορισμός του Αλέξανδρου Παπάγου ως αρχιστρατήγου του Εθνικού Στρατού, με απεριόριστες εξουσίες.
21 Ιανουαρίου – 8 Φεβρουαρίου: Βραχύβια κατάληψη του Καρπενησίου από τον ΔΣΕ, με επικεφαλής τον Χαρίλαο Φλωράκη.
30-31 Ιανουαρίου: 5η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Στόχος του αντάρτικου ορίζεται η σοσιαλιστική επανάσταση, με υπόσχεση αυτοδιάθεσης του «μακεδονικού λαού». Διαγραφή του Βαφειάδη από το ΚΚΕ και αντικατάστασή του στην προεδρία της ΠΔΚ από τον Μήτσο Παρτσαλίδη.
12 Φεβρουαρίου: Αποτυχημένη απόπειρα του ΔΣΕ να καταλάβει τη Φλώρινα, με μεγάλες απώλειες.
1 Απριλίου: Ανακατάληψη του Γράμμου από τον ΔΣΕ.
24 Ιουνίου: Θάνατος του πρωθυπουργού Σοφούλη. Διαδοχή του από τον τραπεζίτη Αλέξανδρο Διομήδη (30/6).
11 Ιουλίου: Ο Τίτο ανακοινώνει το κλείσιμο των γιουγκοσλαβικών συνόρων για τον ΔΣΕ.
2 Αυγούστου: Τελική εξόρμηση του Εθνικού Στρατού κατά του ΔΣΕ στον Γράμμο και το Βίτσι («Επιχείρηση Πυρσός»).
30 Αυγούστου: Τα εναπομείναντα τμήματα του ΔΣΕ καταφεύγουν στην Αλβανία, απ’ όπου θα μεταφερθούν ως πρόσφυγες στην Τασκένδη και τα λοιπά μετόπισθεν του σοβιετικού μπλοκ.
9 Οκτωβρίου: Η 6η Ολομέλεια της Κ.Ε. του ΚΚΕ αποφασίζει τον τερματισμό του ένοπλου αγώνα.
Αφήστε μια απάντηση