Η εκλογική ανατροπή – Όταν ο λαός πίστεψε ότι «Αλλαγή» σημαίνει Εξουσία του Λαού
Η Κυριακή 18 Οκτωβρίου 1981 δεν ήταν μια απλή εκλογική αναμέτρηση. Ήταν η πρώτη μεγάλη πολιτική ανατροπή της μεταπολίτευσης, το ξέσπασμα μιας συσσωρευμένης λαϊκής οργής και ελπίδας μετά από δεκαετίες Δεξιάς, διώξεων, φτώχειας και υποτέλειας.
Από το 1974 μέχρι το 1981, η Ελλάδα έζησε την αποκατάσταση της δημοκρατίας μεν, αλλά και τη συνέχιση του ίδιου κοινωνικού συστήματος που ευνοούσε λίγους.
Οι πληγές της δικτατορίας ήταν νωπές, οι αγωνιστές της Αντίστασης και της Αριστεράς εξακολουθούσαν να διώκονται ηθικά και πολιτικά, και οι κυβερνήσεις της Ν.Δ. υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και αργότερα τον Γεώργιο Ράλλη δεν αμφισβήτησαν ποτέ τα θεμέλια του καπιταλιστικού κράτους.
Σ’ αυτό το έδαφος άνθισε το σύνθημα του ΠΑΣΟΚ:
«Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες»
«Αλλαγή – Εθνική Ανεξαρτησία – Λαϊκή Κυριαρχία – Κοινωνική Απελευθέρωση»Ο Ανδρέας Παπανδρέου, με το σύνθημα “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο” και την υπόσχεση για κοινωνική δικαιοσύνη, κέρδισε τις καρδιές των λαϊκών στρωμάτων. Οι εκλογές του ’81 ήρθαν μετά από χρόνια αγώνων: από την Αντίσταση του ’44 μέχρι τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ο λαός διψούσε για μια φωνή που θα έσπαγε τα δεσμά της εξάρτησης.
Για πρώτη φορά μετά τον Εμφύλιο, πλατιά λαϊκά στρώματα, αγρότες, εργάτες, νεολαία και προοδευτική διανόηση πίστεψαν ότι «έρχεται η ώρα του λαού».
Το βράδυ της 18ης Οκτώβρη, οι κάλπες έδωσαν 45,82% στο ΠΑΣΟΚ και 172 έδρες.
Η Νέα Δημοκρατία περιορίστηκε στο 35,87% (115 έδρες), ενώ το ΚΚΕ πήρε 10,93% και 13 έδρες.
Η Βουλή άλλαξε χρώμα, οι δρόμοι πλημμύρισαν από πράσινες σημαίες και συνθήματα.
Το παλιό πολιτικό σύστημα είχε συντριβεί, ο δικομματισμός έπαιρνε νέα μορφή, και η λαϊκή πλειοψηφία έβλεπε στο πρόσωπο του Ανδρέα Παπανδρέου μια υπόσχεση δικαίωσης.
Η ομιλία του Α. Παπανδρέου στο Σύνταγμα, με το ιστορικό “Εμείς κερδίσαμε, ο λαός κέρδισε”, έμεινε ανεξίτηλη. Για πρώτη φορά, ένα σοσιαλιστικό κόμμα έφτανε στην κυβέρνηση, δίνοντας ελπίδα σε όσους είχαν ζήσει την καταπίεση της Χούντας και της μεταπολεμικής Δεξιάς.
Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ σήμαινε πολλά και αντιφατικά πράγματα:
⏩ Για τον εργάτη, σήμαινε ελπίδα για κοινωνική δικαιοσύνη, συλλογικές συμβάσεις, καλύτερους μισθούς.
⏩ Για τον αγρότη, αναγνώριση και κρατική στήριξη.
⏩ Για τη γυναίκα, νέα δικαιώματα, ισότητα, οικογενειακό δίκαιο.
⏩ Για τον προοδευτικό κόσμο, αποχουντοποίηση και τιμή στην Αντίσταση.
Οι πρώτες πράξεις της κυβέρνησης Παπανδρέου είχαν έντονο λαϊκό και ριζοσπαστικό τόνο:
αύξηση μισθών, αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, νομιμοποίηση του πολιτικού γάμου, επέκταση της αυτοδιοίκησης και αργότερα τα μέτρα του ήταν σε φιλολαϊκή κατεύθυνση. Το ΕΣΥ, το ΑΣΕΠ, η ψήφιση του διαζυγίου και της ισότητας των φύλων.
Από την ελπίδα στη διαχείριση
Όμως, όπως έχει αποδείξει η Ιστορία, η αλλαγή δεν ήρθε ποτέ ολοκληρωτικά.
Το ΠΑΣΟΚ, παρ’ όλο που εξέφρασε τις λαϊκές προσδοκίες, δεν τόλμησε να συγκρουστεί με το οικονομικό και πολιτικό σύστημα της εξάρτησης.
Οι πρώτες κοινωνικές κατακτήσεις σταδιακά υποχώρησαν, οι δεσμοί με το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ παρέμειναν, και η «Αλλαγή» μετατράπηκε σε μηχανισμό ενσωμάτωσης και διαχείρισης.
Η λαϊκή συμμετοχή, το πάθος και η ελπίδα της 18ης Οκτώβρη έγιναν με τον καιρό κυβερνητική ρουτίνα, πελατειακό κράτος και σοσιαλδημοκρατική προσαρμογή.
Παρ’ όλα αυτά η αλλαγή της 18η Οκτώβρη 1981 παραμένει ορόσημο.
Ήταν η πρώτη φορά που η πλειοψηφία του λαού πίστεψε ότι μπορεί να αλλάξει τη ζωή του με την ψήφο του.
Ήταν η στιγμή που ο φόβος της Δεξιάς και του αντικομμουνισμού γκρεμίστηκε.
Ήταν η μέρα που το λαϊκό ρεύμα απέδειξε τη δύναμή του.
Σήμερα, μέσα στη δίνη της νέας νεοφιλελεύθερης επέλασης, η μνήμη εκείνης της μέρας λειτουργεί ως υπενθύμιση και προειδοποίηση:
Καμιά πραγματική αλλαγή δεν χαρίζεται από πάνω.
Η ιστορία γράφεται μόνο όταν ο λαός οργανώνεται, διεκδικεί και συγκρούεται.
Σε μια εποχή που η εργατική τάξη δέχεται νέα χτυπήματα – όπως η πρόσφατη έγκριση του 13ωρου – η μνήμη του ’81 μας καλεί να ξαναβρούμε εκείνη την ορμή. Ο λαός που ανέτρεψε το σκηνικό το 1981 μπορεί να το ξανακάνει, ενάντια σε κυβερνήσεις που θυσιάζουν τα δικαιώματά μας στο βωμό του κέρδους.
Αφήστε μια απάντηση