Τα αιματηρά κατασταλτικά μέτρα που εφαρμόστηκαν μετεμφυλιακά εναντίον της Αριστεράς παρουσιάστηκαν ως αναγκαία, με την πρόφαση ότι το ΚΚΕ συνέχιζε την «ανταρσία» Ωστόσο αυτοί οι φόβοι ήταν ανύπαρκτοι καθώς μέχρι το τέλος του 1949, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγονταν ήταν κατά κύριο λόγο εκκαθαριστικές, από πλευράς του εθνικού στρατού, ενώ ακόμη και κάποιες μεμονωμένες, μικρής ισχύος επιχειρήσεις του ΔΣΕ σε απομακρυσμένες ορεινές εστίες (Ανατολική Μακεδονία. Έβρο) έληξαν τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου.
Παρ’ όλα αυτά, καθ’ όλη τη δεκαετία του 1950. το μετεμφυλιακό κράτος σε αγαστή συνεργασία με τον αμερικάνικο παράγοντα έκαναν αδιάκοπα λόγο για την ύπαρξη μιας διαρκούς απειλής αναζωπύρωσης του εμφυλίου, παρουσιάζοντας την ηγεσία του ΚΚΕ έτοιμη να αξιοποιήσει τους χιλιάδες πρόσφυγες που είχαν διασπαρθεί στην Ανατολική Ευρώπη.
Μικρά παρτιζάνικα τμήματα σαν μέσο πίεσης για τον εκδημοκρατισμό
Το τετελεσμένο της ήττας του ΔΣΕ επισφραγίστηκε πολιτικά, μονομερώς, με την απόφαση της 6ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ (Αλβανία, 9/10/1949) Σε αυτή τονιζόταν «Η ήττα μας στο Γράμμο – Βίτσι τον Αύγουστο του 1949 σημειώνει μια αλλαγή στην κατάσταση (. . .) Η τακτική της συνέχισης οπουδήποτε του ένοπλου αγώνα ( ) θα έδινε τη δυνατότητα στον αντίπαλο να καταφέρει συντριπτικό χτύπημα εναντίον (…) του λαϊκού επαναστατικού κινήματος».
Το ίδιο κείμενο ανέφερε ότι ο ΔΣΕ δεν ηττήθηκε στρατιωτικό αλλά υποχώρησε, και ότι το ΚΚΕ επρόκειτο να αφήσει στη χώρα «μικρά παρτιζάνικα τμήματα, σαν μέσο πίεσης για όσο το δυνατόν περισσότερο εκδημοκρατισμό της πολιτικής ζωής του τόπου (…) και σαν μορφή άμυνας».
Η ύπαρξη μικρών ανταρτοομάδων επιβεβαιώνεται όχι μόνο από τις αποφάσεις των κομματικών οργάνων των ετών 1949-1951, αλλά και από τα ραδιοτη-λεγραφήματα της ίδιας περιόδου που αντάλλασσε η ηγεσία μαζί τους, μέσω ασυρμάτων. τα οποία εντοπίσαμε στο αρχείο του ΚΚΕ που βρίσκεται στα ΑΣΚΙ
Λίγες μέρες μετά την απόφαση της 6ης Ολομέλειας, στις 16/10/19^9. ο Δ Παρτσαλίδης, ανακοίνωσε μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού «Ελεύθερη Ελλάδα» ότι ο ΔΣΕ σταματά τις στρατιωτικές επιχειρήσεις, ωστόσο παρέμενε με το «όπλο παρά πόδα». Φράση, που μαζί με την ύπαρξη των ανταρτοομάδων, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από το μετεμφυλιακό καθεστώς ως άλλοθι για τη συνέχιση των μέτρων πολιτικού αποκλεισμού της Αριστερός.
Οι εξαγγελίες του ΚΚΕ γίνονταν σε μια περίοδο όπου στα ορεινά της χώρας βρίσκονταν αποκλεισμένες, ολόκληρες συγκροτημένες μονάδες του ΔΣΕ Για τη φυγάδευση τους ανέλαβαν δράση συγκεκριμένες ανταρτοομάδες με ακτίνα δράσης την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, τη Δυτική / Ανατολική / Κεντρική Μακεδονία και τη Θράκη Οι επιχειρήσεις αυτές έπρεπε να γίνονται ερήμην του αντιπάλου, χωρίς στρατιωτική εμπλοκή. Εγχείρημα δύσκολο, καθώς οι κυβερνητικές δυνάμεις συνέχιζαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Παρόλα αυτά, όπως αποκαλύπτουν τα ραδιοτηλεγραφήματα του 1949, οι ανταρτοομάδες υλοποίησαν με επιτυχία την αποστολή τους.
Πολιτικός ρόλος
Στις 18/05/1950. στην 7ξ Ολομέλεια, παρατηρείται στροφή στον τρόπο που αντιλαμβανόταν η ηγεσία του ΚΚΕ την αξιοποίηση των ανταρτοομάδων Σε αυτές πλέον απέδιδαν το «έργο της αναδιοργάνωσης των λαϊκοδημοκρατικών δυνάμεων». ενώ θα αναλάμβαναν και την καθοδήγηση «της ένοπλης πάλης της αγροτιάς ενάντια στην τρομοκρατία».
Έτσι, οι ανταρτοομάδες για πρώτη φορά μετά την ήττα καλούνταν να αναλάβουν και πολιτικό ρόλο, χωρίς ωστόσο αυτός να περιγράφεται αναλυτικά
Ωστόσο, όπως φαίνεται από τα ραδιοτηλεγραφήματα τη διετία 1949-1951 οι εντολές που έπαιρναν οι ομάδες συνέχιζαν να αφορούν τη φυγάδευση μαχητών και αμάχων στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης Ενδεικτικά καταγράφουμε εδώ ένα ραδιοτηλεγράφημα που τους στάλθηκε τον Απρίλη του 1950 «Πρώτον. Τα παιδιά και τη γυναίκα του Σταυράκογλου να τα πάρετε και να τα προωθήσετε Δεύτερο Παρόμοιες περιπτώσεις που αφορούν άλλους μαχητές (. ) μπορεί χωρίς να διακινδυνεύσετε να τους διευκολύνετε να περάσουν στο εξωτερικό».
Χώροι υποδοχής «παρανόμων»
Από το 1950. οι ανταρτοομάδες μετατράπηκαν σε χώρους υποδοχής, βραχυπρόθεσμης διαμονής και διευκόλυνσης για την είσοδο στις πόλεις παρανόμων στελεχών του κόμματος, που κατέφταναν από το εξωτερικό για να οργανώσουν τη δράση του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ Οι συγκεκριμένες ομάδες, καταλαμβάνοντας γεωγραφικά σημεία, άνοιγαν κανάλια επικοινωνίας με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, μέσω των οποίων αποστέλλονταν και παραλαμβάνονταν από το εξωτερικό άνθρωποι, τρόφιμα, ασύρματοι κλπ
Στην απόφαση του Πολιτικού Γραφείου στις 28/03/1951 βρίσκουμε μια εκτενή και λεπτομερειακή αναφορά στις ανταριοομάδες η οποία έμελλε να είναι η τελευταία. Αποτιμώντας τη μέχρι τότε δράση τους, η ηγεσία τους καταλογίζει αποτυχία στην ανασυγκρότηση των κομματικών οργανώσεων, και αδυναμία να «προσαρμοστούν στην καινούργια πολιτικο-στρατιωτική κατάσταση», με αποτέλεσμα σε «κάποιες περιοχές να μην μπορούν να σταθούν και να διαλυθούν» (Ηπειρο, Θεσσαλία και Δυτ. Μακεδονία).
Αντίθετα, οι ομάδες της Κεντρικής/Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης διασώθηκαν και ανέπτυξαν «διαφωτιστική δράση» (π χ συσκέψεις, είσοδος και παραμονή στα χωριά για πολλή λίγη ώρα. αποστολή σημειωμάτων), χωρίς όμως αξιοσημείωτα αποτελέσματα3. Στόχος των εναπομεινάντων ομάδων οριζόταν η σταθεροποίηση των κομματικών οργανώσεων (Θεσσαλονίκη, Καβάλα. Σέρρες, Δράμα, Ξάνθη, Κομοτηνή, Κιλκίς. Αλεξανδρούπολη), η συνεισφορά στην είσοδο και μόνιμη παραμονή κομματικών στελεχών στις πόλεις, η επέκταση των θέσεων τους σε Χαλκιδική, Παγγαίο.
Είναι αναγκαίο να σημειώσουμε ότι στα ραδιοτηλεγραφήματα δεν βρίσκουμε καμία εντολή σχετική με στρατιωτικές επιχειρήσεις των ανταρτοομάδων. Επίσης πουθενά δεν γινόταν αναφορά στην αποστολή όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού προς αυτές, κάτι που επιβεβαιώνει ακόμη μια φορά ότι ο ρόλος τους ήταν αποκλειστικά αμυντικός.
Η τελευταία απόφαση σχετικά με τις ανταρτοομάδες στα δημοσιευμένα ντοκουμέντα του ΚΚΕ χρονολογείται το 1951. Την ίδια χρονιά σταματά και η επικοινωνία μέσω ραδιοτηλεγραφημάτων Όλα συνηγορούν ότι μετά τον Νοέμβρη του 1951 η ηγεσία τις απέσυρε.
Τον αμυντικό ρόλο που έπαιζαν οι ανταρτοομάδες τον γνώριζε πολύ καλά ο εθνικός στρατός που συνέχιζε τη δράση εναντίον τους και μετά τον εμφύλιο Αρα θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι το αντικομμουνιστικό καθεστώς που δομήθηκε μετεμφυλιακά δεν ήταν δυνατόν να εκλάβει ως πραγματική απειλή την ύπαρξή τους. Η επιχειρηματολογία που χρησιμοποιούσε το κράτος της Δεξιάς, ότι δηλαδή συνεχίζει τις διώξεις εναντίον της Αριστερός γιατί και εκείνη «συνεχίζει την ανταρσία», ήταν αστήριχτη. Περισσότερο αποτέλεσε πρόφαση για τη μονομερή συνέχιση του εμφυλιοπολεμικού κλίματος.
Κείμενο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΣ τεύχος 28, Ανοιξη 2016
Αφήστε μια απάντηση