Σαν σήμερα, στις 29 Οκτώβρη 1929, το αμερικανικό χρηματιστήριο της Wall Street κατέρρευσε θεαματικά. Η μέρα αυτή θα μείνει στην ιστορία ως η «Μαύρη Τρίτη», η απαρχή του Μεγάλου Κραχ – μιας οικονομικής καταστροφής που συγκλόνισε όχι μόνο τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο.
Τη δεκαετία του ’20, οι ΗΠΑ παρουσιάζονταν ως η χώρα της αφθονίας και των «απέραντων ευκαιριών». Οι τραπεζίτες, οι βιομήχανοι και οι χρηματιστές υπόσχονταν ότι η «ελεύθερη αγορά» θα έφερνε πλούτο για όλους. Χιλιάδες μικροαστοί και εργαζόμενοι μπήκαν στον πειρασμό να δανειστούν για να αγοράσουν μετοχές, πιστεύοντας ότι η αξία τους θα ανεβαίνει για πάντα.
Όμως πίσω από τη βιτρίνα, η παραγωγή ξεπερνούσε τη ζήτηση, τα εισοδήματα των εργαζομένων παρέμεναν χαμηλά και η οικονομία στηριζόταν σε μια τεράστια κερδοσκοπική φούσκα.
Η φούσκα έσκασε την τελευταία εβδομάδα του Οκτώβρη του 1929.
Στις 24 Οκτωβρίου, τη λεγόμενη «Μαύρη Πέμπτη», καταγράφηκαν οι πρώτες μεγάλες πτώσεις. Όμως στις 29 Οκτωβρίου – τη Μαύρη Τρίτη, η καταστροφή ήταν ολοκληρωτική:
πάνω από 16 εκατομμύρια τίτλοι μετοχών άλλαξαν χέρια μέσα σε λίγες ώρες, χάνοντας σχεδόν ολοκληρωτικά την αξία τους. Οι δείκτες βούτηξαν, οι επενδυτές πανικοβλήθηκαν και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα κατέρρεαν το ένα μετά το άλλο.
Οι εικόνες της εποχής, τραπεζίτες που αυτοκτονούν, οικογένειες που χάνουν τα σπίτια τους, στρατιές ανέργων στους δρόμους, θα μείνουν χαραγμένες στην ιστορία.
Το Μεγάλο Κραχ σηματοδότησε το τέλος της «Χρυσής Εποχής» του αμερικανικού καπιταλισμού.
Μέχρι το 1933, η βιομηχανική παραγωγή είχε μειωθεί κατά 50%, η ανεργία είχε φτάσει το 25%, και εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε συνθήκες φτώχειας και εξαθλίωσης.
Η κρίση μεταδόθηκε ταχύτατα σε Ευρώπη και Λατινική Αμερική, αποδεικνύοντας την παγκόσμια φύση του καπιταλιστικού συστήματος και των κρίσεών του.
Η «Μαύρη Τρίτη» δεν ήταν μια «ατυχία της αγοράς», όπως προσπάθησαν να την παρουσιάσουν οι απολογητές του συστήματος. Ήταν αναπόφευκτο αποτέλεσμα της ίδιας της καπιταλιστικής λειτουργίας, όπου η παραγωγή για το κέρδος και όχι για τις ανθρώπινες ανάγκες. οδηγεί περιοδικά σε υπερσυσσώρευση, κρίση και καταστροφή.
Από το Κραχ του 1929, ως την κρίση του 2008 και τις σύγχρονες χρηματοπιστωτικές αναταράξεις, το μοτίβο επαναλαμβάνεται: οι λίγοι κερδίζουν, οι πολλοί πληρώνουν.
Σχεδόν έναν αιώνα μετά, η «Μαύρη Τρίτη» παραμένει επίκαιρη.
Σε μια εποχή που οι αγορές ξαναπαίζουν με τις τύχες των λαών, που οι πολυεθνικές συγκεντρώνουν αμύθητα πλούτη ενώ οι εργαζόμενοι παλεύουν για τα στοιχειώδη, η ιστορία του 1929 δεν είναι απλώς ένα παλιό οικονομικό γεγονός.
Είναι μια προειδοποίηση για το τι σημαίνει ένας κόσμος που παραδίδεται στη λογική του χρηματιστηρίου, της απληστίας και της εκμετάλλευσης.
«Οι κρίσεις δεν είναι ατυχήματα. Είναι η αναπνοή του καπιταλισμού»
Καρλ Μαρξ
Αφήστε μια απάντηση