Στις 30 Οκτώβρη 1938, ο νεαρός Όρσον Γουέλς κατάφερε, μέσα από μια ραδιοφωνική παράσταση, να κάνει χιλιάδες Αμερικανούς να πιστέψουν ότι οι Αρειανοί εισβάλλουν στη Γη.
Το ραδιόφωνο έγινε τότε ο καθρέφτης μιας κοινωνίας που ήθελε να πιστέψει ό,τι άκουγε.
Σήμερα, ο καθρέφτης αυτός έχει μεταφερθεί στο διαδίκτυο και στα κοινωνικά δίκτυα. Μόνο που οι “Αρειανοί” έχουν αλλάξει πρόσωπο: τώρα λέγονται ψευδείς ειδήσεις, bots, τρολ και αλγόριθμοι.
Ο «Πόλεμος των Κόσμων» δεν ήταν πρόθεση εξαπάτησης, αλλά αποκάλυψε την ευπιστία ενός κοινού που δεν είχε ακόμη “αντισώματα” απέναντι στο νέο μέσο.
Ο Γουέλς απλώς μίμησε τον λόγο των δελτίων ειδήσεων — χωρίς clickbait, χωρίς εικόνα, μόνο με ήχο.
Το αποτέλεσμα ήταν μια μαζική ψευδαίσθηση πραγματικότητας.
Κάπως έτσι, 90 σχεδόν χρόνια αργότερα, οι ίδιες τεχνικές (επείγον τόνος, ρεαλιστικές “πηγές”, συναισθηματικά triggers) χρησιμοποιούνται από μηχανισμούς προπαγάνδας, εμπορικά συμφέροντα ή πολιτικές καμπάνιες.
Σήμερα η «εισβολή από τον Άρη» θα διαδιδόταν με ρυθμούς φωτός στο X (Twitter), Facebook ή TikTok.
Η ταχύτητα της πληροφορίας έχει πολλαπλασιαστεί, ενώ ο έλεγχος της αξιοπιστίας έχει αποδυναμωθεί.
Η παραπληροφόρηση δεν χρειάζεται καν να είναι αληθοφανής, αρκεί να “πατά” πάνω στις προκαταλήψεις ή τους φόβους του κοινού.
Σήμερα, χιλιάδες “Γουέλς” με ανώνυμους λογαριασμούς, αλλά και με επώνυμους, τύπου Ομάδας ακροδεξιάς προπαγάνδας και Δρυμιώτηδες, συνθέτουν έναν ψηφιακό πανικό που μοιάζει με εκείνον του 1938. μόνο που τώρα έχει πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες.
Η ιστορία του Γουέλς μάς θυμίζει ότι η δύναμη της αφήγησης είναι τεράστια κι ότι η κριτική σκέψη είναι το μόνο αντίδοτο.
Αφήστε μια απάντηση