Γνωστικοί, πουριτανισμός και η εξουσία πάνω στο σώμα
Όταν οι Πατέρες έβλεπαν αμαρτία, οι Γνωστικοί έβλεπαν… λύτρωση με ποτό και χορό
Στους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού, άνθισε το παράξενο και πολυφωνικό κίνημα των Γνωστικών. Εκεί μπορούσες να βρεις τα πάντα: από φανατικούς ασκητές που δεν έτρωγαν ούτε φακή χωρίς τύψεις, μέχρι «αιρετικούς» που κήρυτταν το ακριβώς αντίθετο∙ ότι το κακό σώμα πρέπει να τιμωρείται με… όργια, κρασί και απολαύσεις.
Ναι, καλά διαβάσατε: κάποιοι Γνωστικοί πίστευαν ότι, αφού το σώμα είναι μια φυλακή, ας το φθείρουμε όσο πιο γρήγορα γίνεται για να ελευθερωθεί η ψυχή. Και τι καλύτερος τρόπος από το να το ρίξουμε σε ασταμάτητη καλοπέραση;
Όργια εναντίον νηστείας
Ενώ οι χριστιανοί πατέρες κραύγαζαν για νηστεία, εγκράτεια και σωφροσύνη, οι «αιρετικοί» της γειτονιάς απαντούσαν:
«Παιδιά, αμαρτάνουμε για καλό σκοπό. Σώζουμε την ψυχή με διπλή μερίδα κρασί και τριπλή μερίδα ηδονής!»
Ο Ειρηναίος, στον Κατά των Αιρέσεων, δεν κρατήθηκε: κατηγορεί τους Καρποκρατιανούς ότι «ζούσαν ασύδοτα, παραδιδόμενοι σε κάθε αμαρτία και ακολασία, πιστεύοντας πως έτσι περιφρονούσαν τον Δημιουργό του κόσμου».
Και ο Ιππόλυτος συμπληρώνει: οι Καϊανίτες «θεωρούσαν τις αισχρές πράξεις ως μέσο απελευθέρωσης της ψυχής».
Φανταστείτε την εικόνα:
Από τη μια, ο πουριτανός επίσκοπος που κουνάει το δάχτυλο επειδή κάποιος έφαγε τυρί σε περίοδο νηστείας.
Από την άλλη, ο Γνωστικός που χαμογελάει με το ποτήρι στο χέρι και λέει: «Ναός του Θεού; Ε, λοιπόν εμείς γκρεμίζουμε το ναό με πάρτι, για να φύγει ο ενοικιαστής!»
Και στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα ήταν ίδιο: ένοχες ψυχές, βασανισμένα σώματα. Ο ένας από στέρηση, ο άλλος από υπερβολή.
Εκεί όπου οι πατέρες έβλεπαν τον διάβολο σε ένα φιλί, κάποιοι Γνωστικοί έβλεπαν το μονοπάτι προς τη λύτρωση.
Ο πουριτανισμός δεν ήταν ποτέ απλώς «πνευματικός κανόνας». Ήταν και είναι εργαλείο ελέγχου. Εξουσία πάνω στο σώμα σημαίνει εξουσία πάνω στην κοινωνία.
Γι’ αυτό και το χριστιανικό ήθος του φόβου και της ενοχής έδεσε μια χαρά με τα αφεντικά, τους βασιλιάδες και αργότερα με κάθε «νοικοκυραίικη» ηθική. Η απόλαυση δαιμονοποιήθηκε, η φτώχεια βαφτίστηκε «αρετή», και οι λαοί έμαθαν να γονατίζουν αντί να εξεγείρονται.
Κι αν κάτι μας θυμίζουν οι «αιρετικοί» Γνωστικοί με τα όργια τους, δεν είναι το lifestyle∙ είναι ότι πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που θα αρνούνται να υποταχθούν σε κάθε πουριτανική εξουσία.
Αφήστε μια απάντηση