Χαρακτηριστικό της Ορθοδοξίας ο μισογυνισμός

Γραφικές ρίζες

Οι μισογυνικές αντιλήψεις της Ορθοδοξίας δεν είναι τυχαίο κατάλοιπο· έχουν τις ρίζες τους στην ίδια την Αγία Γραφή. Στη Γένεση (2:18–22) ο Θεός δημιουργεί πρώτα τον άντρα, και τη γυναίκα την παρουσιάζει ως «βοηθό» του, μόνο όταν διαπιστώνει ότι «δεν βρέθηκε κατάλληλο ζώο» για αυτή τη δουλειά. Ακόμη και για το προπατορικό αμάρτημα, η γυναίκα καταδικάζεται σε πλήρη υποταγή: «…και προς τον άνδρα σου η επιθυμία σου, και αυτός θα σε εξουσιάζει» (Γεν. 3:16).

Αργότερα, στις επιστολές του Παύλου, το μοτίβο γίνεται ξεκάθαρο: «Αι γυναίκες υποτασσέσθωσαν τοις ιδίοις ανδράσιν ως τω Κυρίω» (Εφεσ. 5:22–24). Δηλαδή, η ίδια λογική που όριζε και για τους δούλους: «Οι δούλοι, υπακούετε τοις κατά σάρκα κυρίοις» (Εφεσ. 6:5).

Θεολογία και πράξη

Ο Χριστιανισμός δεν έμεινε στις θεωρίες· τις εφάρμοσε. Η γυναίκα αποκλείστηκε από το ιερατικό αξίωμα, δεν έχει πρόσβαση στο Ιερό, ούτε φυσικά στο Άγιον Όρος. Ακόμη και το βρέφος-κοριτσάκι θεωρείται «δυνητικά ανήθικο εκ γενετής», αφού η ευλογία του γίνεται έξω από το Ιερό, ενώ το αγοράκι μέσα.

Η θεολογική κατεύθυνση καλλιεργεί συστηματικά ενοχές γύρω από το γυναικείο σώμα και τη σεξουαλικότητα. Ο Χρήστος Γιανναράς, περιγράφοντας τα χρόνια του στη Χρυσοπηγή, παραδέχεται ότι για 29 χρόνια απέφευγε κάθε επαφή με γυναίκα, γιατί η «άψογη ηθική καθαρότητα» και η «σεξουαλική εγκράτεια» του έδιναν αίσθηση ανωτερότητας.

Το ποινικό δίκαιο της Εκκλησίας

Το βιβλίο «Ποινικόν Δίκαιον της Εκκλησίας» του Π. Παναγιωτάκου είναι αποκαλυπτικό:

➤ Οι ονειρώξεις απαγορεύονταν· ο πιστός έπρεπε να απομακρυνθεί από την κοινότητα για μια μέρα, να ψάλει τον 50ό Ψαλμό και να εκτελέσει 49 γονυκλισίες.

➤ Ο «αυνανιζόμενος λαϊκός» τιμωρούνταν με σαράντα ημέρες αφορισμού, ξηροφαγία και εκατό γονυκλισίες ημερησίως.

Ένας θεσμός που επιτηρεί ακόμα και τα όνειρα ή τις φυσικές λειτουργίες του σώματος, πώς να μη γεννήσει μισογυνισμό;

Αντιφάσεις στην ιστορία

Για να είμαστε δίκαιοι, δεν έλειψαν εποχές χαλαρότερης ηθικής. Η Παλαιά Διαθήκη βρίθει από «ευλογημένες» αιμομικτικές σχέσεις και σεξουαλικά όργια, όπου η γυναίκα παραμένει αντικείμενο. Ο ιστορικός Δημήτρης Κυρτάσας καταγράφει στο Η Αποκάλυψη του Ιωάννη και οι Επτά Εκκλησίες της Ασίας ότι οι πρώτοι Χριστιανοί κατηγορούνταν από τους εθνικούς για «ακολασία και ηδυπάθεια». Ο Ένγκελς, στη μελέτη του Zur Geschichte des Urchristentums (1894), σημειώνει ότι δίπλα στους ασκητές υπήρχαν και τάσεις «απεριόριστης ελευθερίας στις σχέσεις ανδρών και γυναικών».

Βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη

• Καρλ Κάουτσκι, Η καταγωγή του Χριστιανισμού
• Καρλχαϊντς Ντέσνερ, Σεξουαλικότητα και Χριστιανισμός
• Περικλής Κοροβέσης, Η Ανθρωποφαγία του Θεού
• Γιάννης Κορδάτος, Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επανάστασης
• Λιλή Ζωγράφου, Αντιγνώση

Συμπέρασμα

Από την Παλαιά Διαθήκη μέχρι το «ποινικό δίκαιο» της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η γυναίκα αντιμετωπίζεται συστηματικά ως κατώτερη, ακάθαρτη ή επικίνδυνη. Ο Χριστιανισμός όχι μόνο διαιώνισε, αλλά και θεσμοθέτησε τον μισογυνισμό. Στον 21ο αιώνα, όπου οι γυναίκες έχουν αποδείξει την αξία τους σε κάθε τομέα, αυτή η εμμονή δεν είναι απλώς αναχρονισμός· είναι βαθιά αντιανθρώπινη.