Σαν σήμερα, την 1η Οκτώβρη 1867, εκδόθηκε στο Αμβούργο ο πρώτος τόμος του κορυφαίου έργου του Καρλ Μαρξ, το «Κεφάλαιο» (Das Kapital). Ένα βιβλίο που δεν έμεινε μόνο στις βιβλιοθήκες των πανεπιστημίων, αλλά έγινε όπλο θεωρητικό και πολιτικό για γενιές εργατών και επαναστατών σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο Μαρξ, ύστερα από δεκαετίες μελέτης και ανάλυσης, αποκάλυψε τον πυρήνα της καπιταλιστικής κοινωνίας: τη σχέση εκμετάλλευσης ανάμεσα στην εργασία και το κεφάλαιο. Έδειξε πώς η υπεραξία, δηλαδή η απλήρωτη εργασία του εργάτη, αποτελεί την πηγή του καπιταλιστικού κέρδους. Δεν ήταν μια «ουδέτερη» μελέτη. Ήταν η θεωρητική βόμβα που τίναξε στον αέρα τις αυταπάτες για έναν «δίκαιο» ή «ανθρώπινο» καπιταλισμό.
Το Κεφάλαιο δεν είναι απλώς ένα οικονομικό σύγγραμμα. Είναι η κριτική της πολιτικής οικονομίας που έθεσε τα θεμέλια της μαρξιστικής θεωρίας. Χωρίς αυτό, δεν θα υπήρχε το θεωρητικό οπλοστάσιο που στήριξε την Πρώτη Διεθνή, τις μεγάλες επαναστάσεις του 20ού αιώνα, τις κομμουνιστικές οργανώσεις που πάλεψαν ενάντια στην εκμετάλλευση και τον ιμπεριαλισμό.
Ο ίδιος ο Μαρξ, στο πρόλογο, υπογράμμιζε πως δεν έγραφε για να ευχαριστήσει τους «σοφούς» της αστικής τάξης, αλλά για να προσφέρει στους εργάτες την κατανόηση των δεσμών που τους κρατούν αλυσοδεμένους.
158 χρόνια μετά, η επικαιρότητα του Κεφαλαίου παραμένει συγκλονιστική. Η καπιταλιστική κρίση, οι ανισότητες, η φτώχεια δίπλα στον αμύθητο πλούτο, οι πόλεμοι για τις αγορές και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές – όλα αυτά δεν είναι «παρεκτροπές». Είναι η φυσική συνέπεια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής που ανέλυσε ο Μαρξ.
Στην Ελλάδα της ακρίβειας, της ανεργίας, της εργασιακής ανασφάλειας, το Κεφάλαιο δεν είναι ένα «παλιό βιβλίο». Είναι το κλειδί για να καταλάβουμε γιατί οι ζωές μας γίνονται λάστιχο, ενώ μια χούφτα μεγαλοεπιχειρηματίες θησαυρίζουν. Είναι ο φάρος που δείχνει ότι η λύση δεν βρίσκεται στη «διαχείριση» ή στις υποσχέσεις για «δικαιότερο καπιταλισμό», αλλά στην ανατροπή του.
Το Κεφάλαιο εκδόθηκε το 1867, μα δεν έμεινε εκεί. Συνεχίζει να εμπνέει, να εξοπλίζει, να οργανώνει. Είναι η απόδειξη ότι η γνώση μπορεί να γίνει όπλο ταξικής πάλης.
Όπως έγραφε ο ίδιος ο Μαρξ:
«Οι φιλόσοφοι μονάχα ερμήνευσαν τον κόσμο με διάφορους τρόπους· το ζήτημα, όμως, είναι να τον αλλάξουμε».
Αφήστε μια απάντηση