Μια ανάλυση εν όψει νέων χρεωκοπίων σε “τοπικό’ επίπεδο

Εξίσου εντυπωσιακό είναι το παρακάτω γράφημα, που το είχαμε ξαναδεί σε μια κάπως παλιότερη -αλλά πάντα επίκαιρη- ανάρτηση μας με τίτλο “Off-shoring: Αγάπη μου, συρρίκνωσα την παραγωγική βάση (την πήγα όπου τα μεροκάματα ήταν πιο χαμηλά)”:

Σημειώναμε τότε στην ανάρτηση μας τα εξής:

Το διάγραμμα αναφέρεται στις ΗΠΑ, αλλά παρόμοια κατάσταση ισχύει και στη συντριπτική πλειοψηφία των “δυτικών’ χωρών, με τις παραγωγικές δουλειές να μειώνονται (στις ΗΠΑ, παρά την αύξηση του πληθυσμού, σήμερα οι παραγωγικές δουλειές είναι λιγότερες απ ότι ήταν το 1941!!!), λόγω της μεταφοράς της παραγωγής όπου τα μεροκάματα ήταν φτηνότερα (κυρίως Κίνα, Ινδία, κτλ). Και στην Ελλάδα, έχουμε εκατομμύρια αγρότες που άφησαν την παραγωγή (διότι τα εισαγόμενα προιόντα από χώρες με φτηνά εργατικά χέρια τους έβγαλαν εκτός ανταγωνισμού), λουκέτα σε βιοτεχνίες-βιομηχανίες (που επίσης δε μπορούν να αντέξουν σε σύγκριση με τα κόστη πχ της Βουλγαρίας, της Κίνας, και άλλων αγαπημένων προορισμών των εργοδοτών). Και η ανεργία θα αυξηθεί, καθώς όταν ο κόσμος δεν έχει λεφτά, δε ψωνίζει, δε πολυβγαίνει για καφέ, κτλ. Πολλά καταστήματα πάνε για περικοπές/λουκέτα, διότι χωρίς παραγωγή δεν υπάρχει κατανάλωση. Αλλά ξέχασα, μπορούμε να δώσουμε δάνεια, εξ ου και η γιγάντωση του “χρηματοπιστωτικού” τομέα…

Εδώ βρίσκεται η “ρίζα του προβλήματος” – στο ότι τα μέσα παραγωγής ελέγχονται ολιγοπωλιακά από μια χούφτα ολιγάρχες, που επειδή λειτουργούν προφανώς με βάση το δικό τους συμφέρον, μετέφεραν την παραγωγή εκεί που θα έδινε το μέγιστο δυνατό ποσοστό κέρδους σε αυτούς, αφήνοντας τους εργάτες στη “δύση” να ψάχνονται…

Στην Κίνα/Ινδία/Μπανγκλαντές,κτλ τους αφήνουν να κρατάνε σχεδόν όλο τον παραγόμενο πλούτο για τον εαυτό τους, οι εργάτες παίρνουν μισθούς πείνας, και η φορολογία των επιχειρήσεων είναι ελάχιστη. Αντίθετα, στη “δύση” οι “καλομαθημένοι” εργάτες ζητούν μεγαλύτερους μισθούς, συντάξεις, ασφάλιση, κτλ. Οπότε άστους να πεινάσουν, μέχρι να δεχτούν να “κινεζοποιηθούν” και αυτοί, αλλιώς δεν επενδύουμε το κεφάλαιο μας εκεί…

Βέβαια, η μετακόμιση του κεφαλαίου προς Κίνα γίνεται εδώ και χρόνια, αμέσως μόλις κατέρρευσε το “ανατολικό μπλοκ” και μπόρεσε το κεφάλαιο να επεκταθεί προς τα εκεί. Έως τώρα, είχαν καταφέρει να “κρύψουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί”, μέσω του τραπεζικού δανεισμού.

Τώρα που και αυτό καταρρέει (όπως έχουμε δει, τα δάνεια (στεγαστικά, κτλ) που δε θα αποπληρωθούν είναι τεράστια, με αποτέλεσμα οι τράπεζες να χρεωκοπούν – ήδη στις ΗΠΑ έχουν κλείσει πάνω από 300, με 151 να έχουν κλείσει μόνο μέσα στο 2010).

Ο δανεισμός ήταν αυτός που επέτρεψε τόσα χρόνια το “να κινείται η αγορά” – χωρίς στεγαστικά δάνεια δε θα είχαν δουλειά ο οικοδόμος, ο πολιτικός μηχανικός, ο συμβολαιογράφος, κτλ, χωρίς καταναλωτικά δάνεια δε θα είχε δουλειά ο υπάλληλος στα καταστήματα που πουλάνε γκάτζετ και ταξίδια, κτλ.

Όχι βέβαια πως θα υπερασπιστούμε το “υπερκαταναλωτικό μοντέλο”, απλά διαπιστώνουμε ότι ήταν ο μόνος τρόπος που απέμενε στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος για να “κινηθεί η αγορά”.

Τα δάνεια αυτά και γενικά όλα τα “τοξικά” των τραπεζών δε μπορούν να αποπληρωθούν, όπως πλέον ολοένα και περισσότεροι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται (χαρακτηριστικό είναι άλλωστε πως τα διάφορα “παράγωγα” που κατέχει μία μόνο τράπεζα, η JP Morgan ξεπερνούντο ΑΕΠ ολόκληρου του κόσμου! Πώς να καλυφθούν αυτά; Είναι φανερό ότι
τα νούμερα δε βγαίνουν”, και γι’ αυτό όλοι τρώγονται για να δουν ποιοι θα επιβιώσουν και ποιοι όχι – είναι φανερό ότι δε θα επιβιώσουν όλοι, εξ ου και η ένταση της επίθεσης των αστών, που έχουν καταλάβει πολύ πιο ξεκάθαρα απ’ ότι οι λαοί ότι αυτή είναι μια “μάχη μέχρις εσχάτων” και συμπεριφέρονται ανάλογα).

Έως τώρα έχουμε δει ότι η τακτική της άρχουσας τάξης, σε οικονομικό επίπεδο, βασίζεται σε δύο άξονες:

Ο πρώτος είναι η κατά μέτωπο επίθεση στους εργάτες, με μειώσεις μισθών, δικαιωμάτων, παροχών (υγεία, κτλ), ώστε έτσι να γίνουν πιο “ανταγωνιστικοί”, δηλαδή πιο κοντά στο μέτρο σύγκρισης, που είναι ο “κινέζος εργάτης”, και έτσι να προσελκύσουν επενδύσεις εκεί. Επίσης, τα χρήματα που εξοικονομούνται καταλήγουν στις τσέπες των χρεωκοπημένων τραπεζών σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό.

Ο δεύτερος είναι μια έμμεση επίθεση στους εργάτες, με πακέτα σωτηρίας προς τις τράπεζες για να γλιτώσουν αυτές, εις βάρος μας. Πολλά από αυτά τα χρήματα εννοείται ότι δεν υπάρχουν, απλά τυπώνονται από το πουθενά, υποτιμώντας διαρκώς τα νομίσματα έναντι του [σταθερού] χρυσού (παρεμπιπτόντως, χθες η JP Morgan παραδέχτηκε στα πλαίσια και δίκης ότι όντως είναι ένοχη για μανιπιουλάρισμα της τιμής του ασημιού – έχουμε ξαναπεί για το paper silver (και αντίστοιχα και για το paper gold)- και έτσι πάμε για νέα σημαντική “έκρηξη” στην τιμή χυσού/ασημιου).

Τα πακέτα σωτηρίας επιβάρυναν τις ήδη “παρακμασμένες” οικονομίες των δυτικών κρατών, με αποτέλεσμα να μην τους πιστεύουν (και δικαιολογημένα) ότι μπορούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους, και έτσι έχουμε δει πλέον και “κρίσεις χρέους”).

Το σχετικά “νέο φρούτο” που θα κάνει δυναμικά την εμφάνιση του το 2011, εκτός από την επανεμφάνιση του λαικού παράγοντα (διότι πλέον ξαναλέμε ότι ολοένα και πιο πολλοί εργάτες καταλαβαίνουν ότι τους δουλεύουν ψιλό γαζί, και απλά τους ρημάζουν χωρίς να τους δίνουν κάτι σε αντάλλαγμα), είναι οι χρεωκοπίες και σε “τοπικό” επίπεδο. Τόσο στις ΗΠΑ όσο και αλλού.

Έχουμε ήδη δει σε παλιότερα άρθρα μας (πχ εδώ, εδώ, και εδώ) ότι, η μία μετά την άλλη, οι πολιτείες και οι πόλεις των ΗΠΑ χρεωκοπούν, αφού τα κρατικά κονδύλια μειώνονται, τα έσοδα από φόρους μειώνονται, η εκποίηση των “ασημικών” τους προχωρά, επενδύσεις σιγά μη γίνουν στη “δύση” όταν υπάρχουν δισεκατομμύρια εργάτες στην Κίνα και την Ινδία που εργάζονται με μισθούς πείνας, κτλ.

Σχολεία κλείνουν, νοσοκομεία κλείνουν, ακόμα και την άσφαλτο αφαίρεσαν από μερικούς δρόμους, μετατρέποντας τους σε χωματόδρομους, ώστε να μειωθεί το κόστος συντήρησης τους. Στην Ελλάδα, επίσης νοσοκομεία κλείνουν, σκουπίδια μένουν αμάζευτα διότι απολύονται συμβασιούχοι, και έπεται συνέχεια με κάθε πιθανή και απίθανη υπηρεσία (ύδρευση, γηροκομεία, κτλ, κτλ, κτλ).

“Ότι είναι καλό για τη General Motors είναι καλό για την Αμερική” έλεγε ένα παλιό σλόγκαν της General Motors που έμεινε ιστορικό – άραγε για ποια Αμερική ήταν καλό το ότι η General Motors έχει μεταφέρει πολλά εργοστάσια από το Ντιτρόιτ (που πλέον είναι από τις αθλιότερες πόλεις στις ΗΠΑ) σε Κίνα και Ινδία, και πήρε και μερικά δις $ ως “πακέτο σωτηρίας”;

Όχι πάντως για τους 43.000.000 Αμερικάνους που ζουν με κουπόνια σίτισης, και κάθονται και βλέπουν το American Idol (αν έχουν βέβαια όλοι αυτοί τηλεόραση), έχοντας χάψει αμάσητη εδώ και χρόνια την ψεύτικη προπαγάνδα της άρχουσας τάξης.

Το ZeroHedge κάνει λόγο για μετατροπή της Αμερικής σε μια κοινωνία “part-time εργασίας”, κάτι που βέβαια μπορούμε να το δούμε και στην Ελλάδα, ενώ η Wall Street Journal μας μιλά για τα εκατομμύρια των Αμερικάνων εργατών που δε μπορούν να βγουν στη σύνταξη, και εξωθούνται στο να δουλεύουν ως τα βαθιά γεράματα προκειμένου να επιβιώσουν

Δημοσκόπηση του Bloomberg δείχνει πως το 88% των Αμερικάνων πιστεύουν ότι θα πρέπει να καταργηθούν τα μπόνους των τραπεζιτών ή να φορολογηθούν, ενώ πολλαπλασιάζονται εκεί οι “κεντροαριστερές” φωνές που ζητούν τη διάλυση των μεγάλων τραπεζών σε μικρότερες, όπως είχαν κάνει οι κευνσιανοί στην κρίση του 1929.

Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει καμία οργάνωση, καμία πολιτική πρωτοβουλία, η εργατική τάξη των ΗΠΑ είναι σε άθλια κατάσταση.

Από το γαλλικό LeTemps μαθαίνουμε ότι πολλές πολιτείες είναι στα πρόθυρα χρεωκοπίας, ενώ το καλύτερο άρθρο, που μάλλον θα αποδειχτεί “προφητικό” είναι από το ZeroHedge, και καλεί πόλεις και πολιτείες να χρεωκοπήσουν. Βέβαια, η άρχουσα τάξη έχει μέχρι τώρα δείξει ότι έχει πάρει την πολιτική απόφαση να μην επιτρέψει χρεωκοπίες (διότι οι δανειστές χάνουν τα λεφτά τους, και αφού οι τράπεζες είναι οι δανειστές, θα χρεωκοπήσουν, και αυτό δεν το θέλουν με τίποτα). Αντ’ αυτού, στις ΗΠΑ είναι σχεδόν σίγουρο ότι η FED θα προτιμήσει να τυπώσει νέο πακέτο σωτηρίας, θα προτιμήσει δηλαδή να θυσιάσει το δολάριο, υπερπληθωρίζοντας το, αντί να χρεωκοπήσουν οι τράπεζες.

Παραθέτουμε πιο κάτω το άρθρο του ZeroHedge (στα αγγλικά):

Spoiler:

CBO Recommendation to Munis – Default!

You hear a lot about the states that are facing a financial wall. California, NY and Il are on top of the list. But that is a 2010 story. The 2011 story will shift toward the nations municipalities. There are 36,000 cities, towns, villages and boroughs across the land. They all are facing problems. This chart from the CBO describes the problem:

As you can see the local munis get the lions share of their revenue from three sources; direct payments from the State (30%), local property taxes (26%) and other revenues (22%). A total of nearly 80% of the muni revenue stream is now suspect.

If you are living in a hard up municipal area (who isn’t?) you know that the fees you pay for everything has increased in the last year or so. Building permits, licensing fees, transportation fees, library cards, speeding and parking tickets, you name it have all doubled. There is a limit to this. I think it has already passed. Nickel and diming residents and having the cops turned into a revenue source (σαν τους αστυνομικούς που γράφουν κλήσεις και τίποτα άλλο) is just not going to fly much longer. We are at the point where if some town wants to raise the price for garbage collection they are going to run into a wall. Don’t look for this source of revenue to bail out the munis in 2011.

Property tax revenue is also a risk. At the end of the day there is a relationship between the value of a property and the taxes that the property pays. With housing in the dumps now for two years (and with no prospect for any improvement) the tax base is falling apart. Where I live price are down about 40% from the 06 levels. One after another neighbors are petitioning the local authorities for relief based on lower values. RE agents who represent sellers tell their customers to go forward with the process before the house is listed. If the listing price is less than the value on the books, tax relief is granted. This process will accelerate. This is what the CBO had to say on the prospects of property taxes actually falling:

The decline in house prices implies that (tax) collections will probably fall in the coming years as local governments gradually update property tax assessments to reflect lower market values. On average, collections of property tax revenues lag behind changes in house prices by three years. Even small declines in collections could cause fiscal stress when the cost of providing public services is growing.

The largest contributor to Muni budgets is the states themselves. We know that the states are broke and have to cut costs, so this source of revenue has to be reduced.

Here is a (surprising to me) chart of both state and municipal revenue for the past few years. Of no surprise is the sharp drop off of revenue at the state level. But the municipal revenue has continued to increase. Given the foregoing discussion on the sources of muni revenue it would seem certain that their income is going to decline in 2011.

A few factoids on local munis tells the importance they play in our economic picture.

-90% of all cities have cut backs in spending scheduled for 2011.

-Approximately 14 million people are employed by local munis (not state workers). That is 11% of the entire work force. Do the math. A 15% drop in employment translates to 2.2mm jobs. That would come to 175,000 per month. By itself this would add 1.7% to the unemployment rate. We would be pushing 12% UE as a result.

-Muni spending is 9% of total GDP. A 10% cutback translates into a drag on top line GDP by 1%. The estimates for growth range from 2-3%. If local governments are forced into cuts (they will) a better estimate for GDP is 1-2%.

-When looking for places to cut, munis always go to capital projects first. Roads, sewer, water hospitals, schools are not going to get built. What does this do for the private sector construction industry?

What are the options for a cash strapped muni? Unlike state borrowers, munis can go bankrupt. (more than half have laws on the books permitting a chapter filing – including key ones). The CBO report provided an excellent set of reasons for munis to default:

Benefits of Bankruptcy -One key advantage of bankruptcy is the “automatic stay,” which is issued by a court and prevents creditors from taking action against the municipality and its officials without approval from the court. -Another important advantage of bankruptcy is that courts can implement a restructuring plan without the consent of every creditor. -The bankruptcy process may also allow a municipal government to reduce its labor costs by facilitating the consent of employee unions to changes in labor contracts. -While a stay is in place, bondholders cannot force municipal officials to raise taxes in order to make debt-service payments.

Over the past 30 years of the 18,400 muni borrowers only 54 have defaulted on their debt. An admirable track record. One that is unlikely to be continued over the next few years. Not a pretty picture for a muni investor. To top it off BABs (the last pillar of support for munis) is gone. I wouldn’t be at all surprised if some big Muni became the Greece of America in the near future.