Η καθηγήτρια Εγκληματολογίας, που πολλοί έμαθαν μετά την επίθεση με φωτοβολίδα που δέχθηκε στα Εξάρχεια, έγραψε βιβλίο για την ένοπλη πάλη και τις προεκτάσεις της.
Τι είναι η ένοπλη πάλη; Πώς παρουσιάζουν τα media τους ένοπλους αντάρτες; Υπάρχει ακροδεξιά τρομοκρατία; Τι σχέση έχουν με τη 17 Νοέμβρη ή τον ΕΛΑ οι ένοπλες οργανώσεις, όπως η Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς (ΣΠΦ), που έδρασαν από το 2008 και μετά στην Ελλάδα; Αυτά είναι μερικά από τα θέματα που θίγονται στο νέο βιβλίο της Αναστασίας Τσουκαλά, «Ένοπλη πάλη – Μετά τον Δεκέμβρη του 2008 – Επικοινωνιακές στρατηγικές (απο)νομιμοποίησης» (Εκδόσεις Τόπος). Η συγγραφέας αντιπαραθέτει δύο δημόσιους λόγους, διατυπωμένους σε προκηρύξεις ανάληψης ευθύνης και δημοσιεύματα στα ΜΜΕ αντίστοιχα, προκειμένου να διαφανούν οι διαδικασίες αυτοπροσδιορισμού και ετεροπροσδιορισμού της σύγχρονης ένοπλης πάλης.
Η Αναστασία Τσουκαλά είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Paris Sud. Ασχολείται με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών εσωτερικής ασφάλειας στην Ευρώπη, καθώς και με την κοινωνική κατασκευή της απειλής. Ερευνητικά της πεδία είναι η ένοπλη πάλη, η μετανάστευση και η οπαδική βία. Στις 17 Νοέμβρη του 2017, η κα. Τσουκαλά χτυπήθηκε στο πόδι από φωτοβολίδα, η οποία εκτοξεύτηκε με αυτοσχέδιο πυροσωλήνα, κατά τη διάρκεια επεισοδίων που σημειώθηκαν στα Εξάρχεια. «Δεν θα υπήρχε αυτό το βιβλίο, αν δεν είχε υπάρξει μία αλυσίδα ανθρώπων να με κρατήσει στη ζωή. Δεν θα υπήρχε αυτό το βιβλίο, αν δεν είχαν υπάρξει δύο ιατρικές ομάδες να μου χαρίσουν την αρτιμέλειά μου. Και, όχι, δεν θα υπήρχε αυτό το βιβλίο, χωρίς όλους εσάς που με στηρίξατε τόσο καιρό», γράφει στο σημείωμά της. Τη συνάντησα ένα απόγευμα στο σπίτι της στα Εξάρχεια, για μία συζήτηση για την ένοπλη πάλη και τις προεκτάσεις της.
Στα media παρουσιάζεται συχνά η σχέση τους με τους ποινικούς. Υπάρχει σχέση μεταξύ τους;
Προφανώς και υπάρχει, αλλά πάντα υπήρχε. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, ένα ένοπλο κίνημα πρέπει να χρηματοδοτηθεί από κάπου. Αργά ή γρήγορα, το όποιο ένοπλο κίνημα θα προσφύγει σε παράνομες πράξεις, προκειμένου να χρηματοδοτήσει την περαιτέρω πολιτική του δράση. Το θέμα είναι πώς θα οριστούν αυτές οι πράξεις. Αν θεωρήσουμε ότι η ένοπλη πάλη έχει πολιτικό χαρακτήρα, τα ποινικά αδικήματα που τελούνται ως προπαρασκευαστικές πράξεις της πολιτικής δράσης έχουν επίσης πολιτικό χαρακτήρα. Αυτό ισχύει είτε για τα αδικήματα που τελούν οι ίδιοι οι αντάρτες είτε για τη συνεργασία τους με κοινούς εγκληματίες, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν την πολιτική τους δράση.
Όταν εξετάσατε το πώς προσεγγίζουν τα Μέσα το θέμα της ένοπλης πάλης, τι προβλήματα εντοπίσατε;
Ο κλασικός τρόπος για να κατασκευάσεις επικοινωνιακά τον απειλητικό Άλλο είναι να τον αποκόψεις από το ιστορικό του πλαίσιο. Ο Άλλος είναι απειλητικός, επειδή ακριβώς δεν συνδέεται με κανένα τρόπο με το κοινωνικό, πολιτικό ή οικονομικό του περιβάλλον. Αιωρείται σε ένα κενό κι αυτό είναι που τον καθιστά απειλητικό, επειδή δεν μπορεί κανείς να νοηματοδοτήσει τις αποφάσεις του και τις πράξεις του. Τα ΜΜΕ υιοθετούν αρχικά τη στρατηγική της απονοηματοδότησης, η οποία σφυρηλατείται για χρόνια μέχρι να εδραιωθεί στην κοινή γνώμη η εικόνα ότι τα άτομα αυτά είναι αλλοπρόσαλλα. Ότι κάτι παθαίνουν και γίνονται βίαια. Άνευ λόγου. Αυτή η απονοηματοδότηση, που είναι η μία μεγάλη τάση αναπαράστασης της ένοπλης πάλης από τα ΜΜΕ, συνδυάζεται με μια προσπάθεια να φανεί ότι υπάρχει μια σταθερή επαφή μεταξύ γενιών ένοπλης πάλης, με τη νέα γενιά να είναι υποδεέστερη των προδρόμων της. Καθοδηγούνται από τις προηγούμενες γενιές, μας λένε οι πηγές από την Κατεχάκη ή τη ΓΑΔΑ και οι αστυνομικοί συντάκτες. Αυτό δεν έχει αποδειχθεί, από όσο γνωρίζω.
Το 2016 ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε δηλώσει πως «Φυσικά δεν είναι όλοι οι Αριστεροί τρομοκράτες, αλλά όλοι οι τρομοκράτες προέρχονται από την ιδεολογική μήτρα της άκρας Αριστεράς». Είναι σωστή αυτή η φράση; Δεν υπάρχει ακροδεξιά τρομοκρατία;
Αυτή η δήλωση είναι κακοπροαίρετη. Ειδάλλως, θα πρέπει να υποθέσω ότι αυτός που την εξέφρασε πάσχει από οξεία κρίση αμνησίας ή αρνείται τον οποιονδήποτε αναστοχασμό, πράγμα που είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για έναν πολιτικό. Ή θα πρέπει να υποθέσω ότι υποτιμά τη μνήμη και την ευφυΐα των εν δυνάμει ψηφοφόρων του, πράγμα που είναι ιδιαίτερα απαξιωτικό πρώτα από όλα για τον ίδιο τον πολιτικό κι όχι για τους ψηφοφόρους που, ενδεχομένως, θα τον ψηφίσουν για άλλους λόγους. Ξέρουμε πολύ καλά ότι από την Μεταπολίτευση και μετά υπήρξε ακροδεξιά τρομοκρατία. Δεν έχουμε ξεχάσει τις βόμβες που είχαν εκραγεί σε κινηματογράφους, όπως στην Έλλη, δεν έχουμε ξεχάσει ότι ο νυν αρχηγός της Χρυσής Αυγής εμπλεκόταν σε εκείνες τις βομβιστικές επιθέσεις, δεν τα έχουμε ξεχάσει αυτά γιατί εμείς δεν είμαστε πολιτικοί για να τα ξεχάσουμε. Αργότερα, η ακροδεξιά τρομοκρατία αποκλιμακώθηκε αλλά, όπως γνωρίζουμε όλοι, έχει επανέλθει τα τελευταία χρόνια μέσω της Χρυσής Αυγής και άλλων ομάδων, όπως η Combat 18, οι οποίες δρουν πολλές φορές ανώνυμα. Το να μη δεχόμαστε να τις αποκαλέσουμε τρομοκρατικές –μιλώντας με την ορολογία του κ. Μητσοτάκη– το να θεωρούμε ότι οι πράξεις των ακροδεξιών αυτών ομάδων δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του άρθρου 187Α του Ποινικού Κώδικα, είναι πάρα πολύ σοβαρό ζήτημα, πρωτίστως πολιτικό και όχι νομικό.
Πιστεύετε ότι στην πολύκροτη δίκη της Χρυσής Αυγής θα έπρεπε να είχαν παραπεμφθεί με την κατηγορία της τρομοκρατικής κι όχι της εγκληματικής οργάνωσης;
Ακράδαντα το πίστευα από την πρώτη στιγμή. Θεωρώ ότι το δώρο που τους έκαναν οι προηγούμενοι κυβερνώντες ήταν ακριβώς αυτό. Ότι η δίωξη δεν ασκήθηκε με βάση το 187Α αλλά το 187, με την ελπίδα ότι δεν θα στοιχειοθετηθεί η κατηγορία περί εγκληματικής οργάνωσης. Βέβαια, έχοντας δει πλέον όλο το αποδεικτικό υλικό που προσκόμισε στο δικαστήριο η πολιτική αγωγή, πιστεύω ότι μπορεί πια να στοιχειοθετηθεί η κατηγορία. Όταν ξεκίνησε όμως η δίκη, αυτό ήταν αβέβαιο, ενώ η κατηγορία της τρομοκρατικής οργάνωσης μπορούσε να στοιχειοθετηθεί αβίαστα.
Ενδέχεται να γίνει πλημμέλημα η κατοχή εκρηκτικών, όχι η ρίψη. Επομένως, δεν βλέπω πού είναι το πρόβλημα.
Με αφορμή τη συζήτηση για την αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα. Θεωρείτε σωστή την πρόταση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής να γίνει η κατοχή εκρηκτικών πλημμέλημα;
Ναι. Η παράνομη οπλοκατοχή είναι πλημμέλημα. Δεν μπορούμε να έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ή θα γίνουν όλα κακουργήματα ή θα γίνουν όλα πλημμελήματα. Δεν μπορούμε να λέμε ότι αν έχεις παράνομα ένα πυροβόλο όπλο στο σπίτι σου είναι πλημμέλημα, αλλά αν έχεις ένα μπουκάλι με στουπί είναι κακούργημα. Να τονίσω ότι ενδέχεται να γίνει πλημμέλημα η κατοχή εκρηκτικών, όχι η ρίψη. Επομένως, δεν βλέπω πού είναι το πρόβλημα.
Βλέπουμε την ποινικοποίηση των Εξαρχείων ως γκέτο και την αναφορά παρουσίας ένοπλων ανταρτών στη γειτονιά. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή ομάδες στην περιοχή των Εξαρχείων στον ένοπλο αγώνα;
Εγώ, πρόσφατα μπερδεύτηκα. Πάνω που είχα αρχίσει να δηλώνω ότι είμαι «Αβατιώτισα», αντί για Εξαρχειώτισα, έκανε δηλώσεις ένας συνδικαλιστής της αστυνομίας και είπε ότι τα Εξάρχεια δεν είναι πια άβατο, αλλά κράτος εν κράτει. Δεν τους προλαβαίνω. Δεν προλαβαίνω να χτίσω ταυτότητα τόσο γρήγορα. Παρακαλώ, λίγο πιο αργά. Να προλάβουμε να γίνουμε Αβατιώτες και μετά πολίτες ενός κράτους εν κράτει.
Την περίοδο 2010-11, το 91,9% των προκηρύξεων ανήκουν στον ατομικιστικό αναρχισμό, ενώ την περίοδο 2016-17 το 57,3% των κειμένων να ανήκουν στον ατομικιστικό αναρχισμό, το 21,4% στον αντιφασισμό, το 14,2% στον αναρχοκομμουνισμό και το 7,1% στον οικοαναρχισμό. Για τη μείωση του ποσοστού προκηρύξεων ατομικιστικού αναρχισμού είχαν σχέση οι συλλήψεις που έγιναν σε μέλη τέτοιων οργανώσεων;
Οι συλλήψεις επηρέασαν αναμφισβήτητα την τάση του ατομικιστικού αναρχισμού. Μεγάλο μέρος των μελών αυτής της τάσης είναι φυλακισμένο αυτή τη στιγμή και ενδεχομένως αυτό να αναχαίτισε κάποιους φίλα προσκείμενους. Ο ατομικιστικός αναρχισμός δεν έχει εξαλειφθεί. Υπάρχει και δρα. Είναι σαφώς μειωμένη η εμβέλειά του, αλλά αυτό δεν εξηγείται μόνο από το κύμα συλλήψεων. Εξηγείται και από την αλλαγή του πολιτικού πεδίου στο μεσοδιάστημα. Το 2010-2011, η Χρυσή Αυγή δεν ήταν τόσο ορατή όπως έγινε εκ των υστέρων, δεν υπήρχαν τότε οι ακροδεξιές επιθέσεις που πυροδότησαν την εμφάνιση ενός αντιφασιστικού ένοπλου κινήματος. Το πολιτικό πεδίο άλλαξε επίσης με τα μνημόνια, που δεν υπήρχαν τότε ως το σοβαρό εκείνο διακύβευμα που πυροδότησε την άνοδο της αναρχοκομμουνιστικής τάσης. Παράλληλα, τότε αρχίζει να αναπτύσσεται μια ευαισθησία σε περιβαλλοντικά ζητήματα τα οποία εν μέρει δικαιολογούν την εμφάνιση του οικοαναρχισμού που, προς το παρόν, παραμένει περιθωριακός.
Αυτήν την περίοδο έχουμε κάμψη της ένοπλης πάλης ή είμαστε σε φάση που γεννιούνται καινούριες ομάδες;
Σας μοιάζω για χαρτορίχτρα; Δεν είμαι σε θέση να απαντήσω. Ιδέα δεν έχω τι σχεδιάζεται και δεν θέλω να μάθω. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν τελεστεί κάποια σοβαρή ή δολοφονική επίθεση, δεν θα προκαλέσει πολιτικό σεισμό, γιατί οι δράστες δεν θα έχουν από πίσω λαϊκή βάση. Όταν δεν ακολουθεί ο λαός, οι μεμονωμένες επιθέσεις, όσο κι αν είναι ενδεχομένως δικαιολογημένες με πολιτικούς όρους, είναι ατελέσφορες εάν αποσκοπούν στην έλευση της επανάστασης. Δεν θα έρθει έτσι η επανάσταση.
*Η παρουσίαση του βιβλίου της Αναστασίας Τσουκαλά θα γίνει την Πέμπτη 18 Απριλίου, στις 19.00 στην ΕΣΗΕΑ.
Αφήστε μια απάντηση